3.
Lat
ış, eston, fin, çex, slovak və macar dillərində – vurğu birinci hecaya
düşür:
A.
Lat
ış – Ventspils, Yanis, Vilis, Latsis
B.
Eston – Vilyandi, Auqust, Yakobson
C.
Fin – Helsinski, Sortavala, Larni, Louxi
D.
Çex v
ə slovak - Liberts, Yablonets, Karlovı Vari, Kariç, Novak,
Sparta
E.
Macar –
Yanoş, Seqed, Vereşmarti, Şandor
4.
İsveç, norveç, holland və danimarka dillərində – vurğu adətən birinci
hecan
ın üzərinə düşür:
A.
İsveç – Vettern, Elikson, Maqnus, Hedman, Anders, Kennet
B.
Norveç – Oslo, Bregen, Berstad, Frude, Morten
C.
Danimarka –
Flensburq, Odense, Şmeykel, Helves, Yorgensen
D.
Holland – Utrext, Vesterveld, Zeyedorf, Nüman, Rotterdam,
Amsterdam
5.
Polyak dilind
ə – vurğu sözün axırıncıdan əvvəlki hecasına düşür – Varşava,
Poznan, Koşalin, Krakov
6.
Yapon, italyan, ispan, portuqal, rum
ın və gürcü dillərində də vurğu çox
vaxt sözün sonuncu
hecasından əvvələ düşür:
A.
Yapon – Naqasaki, Xirosima, Xakkaydo, Kurosava,
İokaqama
B.
İtalyan – Toronto, Berluskoni, Bolonya, Palermo, Fellini. Nadir
hallarda vurğu birinci hecaya düşür – Roma, Rossi, Korsika. Yaxud
sonuncuya (Milan, Turin) düşür:
C.
İspan - Servantes, Saraqosa, Kalisares, Salqado
D.
Portuqal – Koumbra, Oporto, Portu, Fiqu
E.
Rum
ın – Xunedoara, Fokşani, Petresku, Lupesku, Kontra
F.
Gürcü – Kutaisi, Qudauri, Batumi, Maxaradze
7.
Aşağıdakı dillərdə vurğu sözün sonuncu hecasına düşür:
A.
Frans
ız – Mitteran, Paris, Şirak, Hüqo, Nansi, Zidan
B.
Türk –
İstanbul, Ankara, İzmir, Osman
C.
Çin – Sindzyan, Tayvan, Çunsin, Kanton
D.
Koreya v
ə Vyetnam – Pxenyan, Seul, Pusan, Konsan
8.
Alman dilind
ə sözün kökü vurğu ilə tələffüz olunur, nadir hallarda isə
vurğu axıra düşür: Helmut, Düsseldorf, Drezden, Kirstsen, Daysler
9.
Ərəb dilində vurğu dəyişkəndir və sözün ortasına, axırına və sonuncu
hecadan
əvvələ düşə bilər: Kərbəla, Hüseyn, Tarik, Bağdad, Haşimi,
Mübarek
10.
Fars dilind
ə isə vurğu sözün axırına və nadir hallarda sonuncu hecadan
əvvələ düşür: Tehran, Xomeyni, Xamneyi, Məşhəd, İsfahan, Çöhrəqani
VII FƏSİL. TV-DƏ KADR, TELEMİKROFON
7.1. TV-d
ə kadrlar
Televiziyada müxt
əlif kadrlardan istifadə olunur. Hər kadrın
özün
əməxsusluğu, konkret məqsəd və vəzifəsi var. Onlardan istifadə zamanı da
m
əhz həmin özəlliklər nəzərə alınır və reportajın görüntü baxımından daha aydın
qavranılmasında hər kadrın imkanları ayrıca təhlil olunur, qiymətləndirilir. Montaj
zamanı səhvlərə yol verməmək və daha uğurlu süjet ortaya qoymaq üçün reportyor
da kadrlar bar
ədə məlumatlı olmalı, hadisə yerində çəkilmiş görüntülərdən savadlı,
m
əntiqli eyni zamanda televiziyanın əsas prinsiplərini pozmamaq şərtilə istifadə
etm
əlidir.
Kökl
ənmə planı – televiziyada ən çox istifadə olunan plandır. Buna
h
əmçinin ümumi, statik, rus dilində isə “общий” plan da deyilir. Köklənmə planı
m
əkanın genişliyini tamaşaçıya göstərməklə yanaşı, hadisənin harada baş
verdiyini, olay yerind
ə ayrı-ayrı detallar arasında qarşılıqlı əlaqə və bağlılığı ortaya
qoyur. Bütün bunlar is
ə hadisənin miqyası barədə geniş təəssürat yaradır.
Bu planda vacib olan m
əqam məkanı imkan daxilində daha geniş diapazonda
götürm
əkdir. Odur ki, köklənmə planı adətən genişbucaqlı obyektivlə çəkilir və
hadis
ə yerinə gələn teleoperator daha uğulu köklənmə kadrı tutmaq üçün hündür
yer axtarır. Bu plan montaj zamanı da kifayət qədər əlverişlidir. Belə ki, köklənmə
planı kameranın xırda əsmələrini, teleoperatorun çəkiliş zamanı yol verdiyi xırda
s
əhvləri göstərmir. Montajda isə köklənmə planı digər kadrlardan fəqrli olaraq ən
çox halda 4 saniy
ə müddətində verilə bilər. Buna səbəb köklənmə planının iri və ya
orta plandan f
ərqli olaraq daha çox informasiya daşımasıdır. Tamaşaçı köklənmə
planında yer alan bütün detalları görmək istəyir. Odur ki, 2 yaxud 3 saniyəlik
kökl
ənmə planında bütün informasiyanı və ya detalları görmək sadəcə olaraq
mümkün deyil. M
əhz bu üzdən də teleoperator köklənmə planlarını 10-15
saniy
ədən az olmayaraq çəkməlidir.
Kökl
ənmə planın uzun çəkilməsinin daha bir səbəbi var. Reportyor son
sözünü, h
əmçinin süjetdə əməyi olan insanların adını, soyadını, həmçinin çalışdığı
telekanalın adını məhz köklənmə planının üzərində deyir. Bu isə kadrın bir qədər
uzun ç
əkilməsini tələb edir. Əks halda, montajçı sonuncu kadrı televiziya dili ilə
des
ək, stopa atmalı olur ki, bu da arzuolunmaz haldır.
Kökl
ənmə planı hadisə barədə ümumi təəssürat yaratdığından materialın
m
əhz bu planla başlaması və bu planla da bitməsi daha məqsədəuyğundur. Lakin
bu planın müsbət cəhətləri ilə yanaşı, mənfi tərəfləri də mövcuddur:
-
Çox zaman m
əkan amili köklənmə planını çəkməyə imkan vermir və
teleoperator hündür nöqt
ə tapmaqda, hadisə yerinin ümumi planını
götürm
əkdə ciddi çətinliklərlə qarşılaşır;
-
Kökl
ənmə planında hadisə yerindən çəkilən informativ görüntülər
eyni anda
əks olunduğundan tamaşaçını tez yorur. Odur ki, bir
süjetd
ə maksimum 3, yaxud 4 köklənmə planı verməyiniz
m
əsləhətdir;
-
Kökl
ənmə planı hər hansı detalı ayrıca deyil, digər obyektlərin
fonunda verir. B
əli, bu zaman tamaşaçı həmin detalın digər
obyektl
ərlə qarşılıqlı əlaqəsini və bağlılığını görür, lakin onun üçün
daha vacib olan h
ər hansı məqamı aydın görmək imkanından
Dostları ilə paylaş: |