155
yoki oldga yumalashni bajarish mumkin. Harakatni dastlabki o‗rganish bosqichida
murabbiy yoki talabalar ko‗maklashishi kerak.
Boshda tik turish uchun daslabki holat yarim o‗tirgan holda bo‗lib qo‗llar
oldga qo‗yiladi, so‗ng bosh erga qo‗yilib qo‗llarga tanyagan holda gavda tiklanadi.
Gavda tiklangach oyoqlar juft holda qilinib, tizzalarda to‗g‗rilanadi. Boshda turish
harakati bir necha soniya bo‗ladi, so‗ng orqaga dastlabki
holatga qaytish yoki
oldga yumalashni bajarish mumkin. Harakatni dastlabki o‗rganish bosqichida
murabbiy yoki talabalar ko‗maklashishi kerak.
Oldga va orqaga yumalashlar yakunida oyoqlarni keng yozib o‗tirish
harakatlariga o‗rgatish. YUmalash oddiy yumalash harkatlari kabi bajariladi.
Oldga va orqaga yumalashlarning yakuniy bosqichida oyoqlarni keng yozish va
qo‗llarga tayanib o‗tirish harakatlarini bajariladi.
Uzun yumalash harakati yarim o‗tirgan va tik turgan holda bajariladi. Uzun
yumalash harakati oddiy va sakrab amalga oshirish mumkin. Oddiy yumalashda
yarim o‗tirgan holda qo‗llar oldga cho‗zilgan, oyoqlarga
depsinib iloji boricha
oldinga tashlanadi. Dastlab qo‗larga tayaniladi so‗ng bosh, bo‗yin va kuraklar
tegib yumalash harakati amalga oshiriladi. yumalash harakati oyoqlar juft holda,
tizzalarda bukilgan va qo‗llar bilan tizzlar ushlab olingan holda o‗tirish bilan
yakunlanadi. Sakrab yumalashda harakat sakrash
va oldga tashlanipsh bilan
boshlansada qolgan haraatlar oddiy yumalash kabi takrorlanadi.
―CHarxpalak‖ aylanishi mashqini bajarishga o‗rgatishda dastlabki holat tik
turish, oyoqlar elka kengligida, qo‗llar tepaga uzatilgan bo‗ladi. Mashqni o‗ng
tamonga bajarishda dastlab o‗ng oyoq yon tamonga qo‗yiladi, yon tamonga gavda
egilib qo‗llar navbat bilan erga qo‗yiladi. Dastlab o‗ng qo‗l so‗ng chap qo‗l
qo‗yiladi, shu vaqtda oyoqlarga depsinilib tana holati teskarisiga vertikal holatga
keladi. Mashq yakunida chap oyoq birinchi erga qo‗yilib so‗ng o‗ng oyoq yoniga
qo‗yiladi. Mashqni bajarishda tana holati charxpalak shaklida aylanadi. Mashqni
tez va sekin bajarish mumkin. Mashqni bajarish
faqat yon tamonlama amalga
oshirilib oyoqlarga qo‗nishda ham tana yon tamonlama holatga kelishi kerak.
«Ko‗prik» yasash usuliga o‗rgatishda orqa bilan yotib, oyoqlar elka
156
kengligida tizzalardan bukilgan, qo‗llar bosh ortida chig‗anlardan bukilgan bo‗ladi.
Qo‗llar va oyoqlarga tanyangan holda gavda va bel, tos son qismi ko‗tariladi, shu
vaqttda qo‗l va oyoqlar ham ichkariga tortilib boradi. Gavda baland ko‗tarilish
bilan u ko‗prik shakliga keltiriladi. Tik holdan ko‗prik yasash uchun oyoqlar elka
kengligida turish, qo‗llar bosh ortidan tepaga uzatish kerak. Sekin asta orqaga
egilish bolanadi, bunda bosh ichkariga tortilib egiladi dastlab qo‗llar erga tegadi.
Tik holda ko‗prik yasash mashqini o‗rganishning dastlabki bosiqichida murabbiy
yoki talabalar ko‗maklashishi kerak.
Talabalarning jismoniy tayyorgarliklari yuqori darajada bo‗lishi va
akrobatika mashqlarini bajarishga jismoniy qobiliyatlari
etarli darajada
shakllanishi natijasida qo‗shimcha bir oz murakkab akrobatik mashqlarni o‗rgatish
mumkin. Bu mashqlardan ―Rondat, oldga qo‗l va bosh yordamida aylanish, orqaga
sal‘to, teskari shaklda yumalashlar va boshqa‖ harakatlar malaka va ko‗nikmalarini
shakllantirish tavsiya etiladi.
Suzish
mashqlariga o‗rgatishda sog‗likni mustahkamlash, chiniqtirish,
gigienik qoidalarga o‗rgatish, jismoniy fazilatlarni rivojlantirish, suvda o‗zini tuta
olish harakatlariga, sport suzish usullari texnikasiga o‗rgatish,
suvda suzishda
havfsizlik qoidalariga rioya qilish hamda amaliy suzish usullari va cho‗kishda
birinchi yordam berish qoidalariga o‗rgatish masalalari hal etiladi.
Suzish harakatlariga o‗rgatishda suvning xususiyatlari, suzish usullari xaqida
tushunchalar shakllantiriladi. SHuningdek sport suzish usullari texknikasining
asoslariga o‗rgatish va ularni mashg‗ulotlar jarayonlarida takomillashtirib borish
tashkil etiladi. Suzish mashg‗ulotlarida umumrivojlantiruvchi mashqlar
shug‗ullanuvchilar jismoniy fazilatlarini rivojlantirish
bilan birga suzish usullari
texnikasiga o‗rgatishni ta‘minlaydi. Umumrivojlantiruvchi mashqlar quruqlikda
ham suvda ham bajariladi.
Dostları ilə paylaş: