AZƏRBAYCANDA LANDŞAFT
PLANLAŞDIRILMASI
(ilk təcrübə və tətbiq)
R.M.MƏMMƏDOV
Landscape Planning in
Azerbaijan
(experience and application)
A collaboration between:
Technische Universität Berlin,
V B Sochava Institute of Geography Irkutsk, and
G.A. Aliev Institute of Geography of the National
Academy of Sciences of Azerbaijan
Compiled and edited by:
Ramiz Mammadov
Baku. 2009
With funding from:
German Federal Agency for Nature Conservation,
KfW Development Bank
i
Məsul redaktor
Akademik B.Ə.Budaqov
Məmmədov R.M.
Aərbaycanda landşaft planlaşdırılması (ilk təcrübə və tətbiq)
Davamlı inkişaf bir anlayış və imperativ kimi beynəlxalq aləmdə artıq qəbul edilmişdir. Bu
inkişaf piramidasının zirvəsində təbiəti mühafizə durur, burada təbiət və ətraf mühitin qorunmasına
iqtisadiyyatla bir sırada, eyni dərəcədə vacib məqsəd kimi baxılır. Azərbaycan təbiəti mühafizə
sahəsində yaxşı qanunçuluq bazasına malikdir, müvafiq qanun 1999-cu ildə qəbul edilmişdir. Bu
qanunun maddələrində avropa ideya və istiqamətləri ilə uyğun gələn çoxlu sayda yeni ideyalar
tapmaq olar. Ancaq, bu hüquqi məqamları real tədbirlər müstəvisinə keçirə biləcək yeni metodik
konstruksiyaların yaranmasına ehtiyac vardır, və landşaft planlaşdırılması belə vasitələrdən biridir.
Kitab avropa üçün adi, bizim üçün isə yeni, saylılan landşaft planlaşdırılmasının
vasitələrinin yaradılmasına və onun Azərbaycanda tətbiq olunmasına həsr olunmuşdur. Landşaft
planlaşdırılmasının konsepsiyası, mahiyyəti, məzmunu, məqsədləri və metodları verilir, onun
metodikası, səviyyələri və aşagıdakı mərhələləri təqdim olunur: inventarlaşdırma, qiymətləndirmə,
ə
razi inkişafının sahə və inteqrasiya olunmuş məqsədli konsepsiyaları, əsas fəaliyyət istiqamətləri
və tədbirlərin konsepsiyası.
Kitabın əsas məqsədi yuxarıda təqdim olunan vasitələrlə Şirvan Milli Parkı və onun ətraf
ə
razilərinin landşaft planının hazırlanmasıdır və bu məqama kitabda geniş yer tutur.
Kitab geniş dairəli oxucular – ekoloqlar, coğrafiyaçılar, layihəçilər, inzibati və təbiəti
mühafizə təşkilatlarının işçiləri, universitetlərin müvafiq fakulələrinin tələbələri üçün yazılmışdır.
Azərbaycanda Landşaft Planlaşdirilmasi ( (ilk təcrübə və tətbiq)
ii
MÜNDƏRĐCAT
ÖN SÖZ.....................................................................................................................................1
1. Landşaft planlaşdırılmasının konsepsiyası və onun formalaşmış modelinin Avropa
ölkələrində tətbiqi .....................................................................................................................3
1.1. Problemə ümumi baxış. ..................................................................................................3
1.2. Regional siyasətdə ekoloji yanaşma..................................................................................4
1.3. Landşaft və ərazi planlaşdırılması.....................................................................................5
1.4. Landşaft planlaşdırması nəyə faydalı ola bilər?.................................................................5
1.5. Avropa Đttifaqında ətraf mühit və təbiətin qorunması ........................................................6
1.6. Avropa ölkələrində landşaft planlaşdırılması ....................................................................9
1.6.1. Böyük Britaniya............................................................................................................. 9
1.6.2. Niderland..................................................................................................................... 10
1.6.3. Fransa.......................................................................................................................... 11
1.6.4. Đspaniya ....................................................................................................................... 12
1.6.5. Almaniya Federativ Respublikası................................................................................. 13
2. Landşaft planlaşdırılması potensialının Azərbaycan ekoloji siyasətində rolu..................16
2.1. Cənubi Qafqaz ölkələri ərazisinin ümumi landşaft və təsərrüfat problemləri ...................16
2.2. Azərbaycan landşaftlarının xüsusiyyətləri və əhəmiyyəti ................................................16
2.3. Davamlı inkişafın mahiyyəti və məqsədi, onun reallaşmasında landşaft plnlaşdırılmasının
rolu .......................................................................................................................................23
2.4. Davamlı inkişafa dair beynəlxalq sənədlərin mahiyyəti və şərhi......................................24
2.5. Azərbaycanda “Davamli inkişaf” yolunun seçilməsində landşaft planlaşdırılmasının vacibliyi
və yeri...................................................................................................................................26
2.6. Lanşaft planlaşdırılmasının Azərbycanda həyata keçirilməsinin hüquqi əsasları..............32
2.7. Landşaft planlaşdırması üzrə BfN-nin təcrübə layihəsi ...................................................34
3. Landşaft planlaşdırılması instrumenti ...............................................................................36
3.1. Landşaft planlaşdırılması nədir və nəyi öyrənir? .............................................................36
3.3. Planlaşdırmanın mərhələləri və addımları .......................................................................40
3.4. Landşaft planlaşdırılmasının təbiəti mühafizə və ətraf mühitə verdiyi töhfə ....................40
3.4.1. Təbiətin və landşaftın dəyərlərinin qiymətləndirilməsi ................................................. 40
3.4.2. Təbiət və landşaft haqqında ümumiləşdirici məlumatlar............................................... 40
3.4.3. Planlaşdırma və qərarların qəbul olunmasının koordinasiyası....................................... 40
3.4.4. Konfliktlərin həlli və planlaşdırma işlərinin səmərəliliyinin artırılması ........................ 41
3.4.5 Əhalinin və hakimiyyətin ekolji şüurunun möhkəmlənməsi .......................................... 41
3.4.6. Təbiəti mühafizə və rekreasiyanın planlı əsası.............................................................. 41
3.5. Planların növləri və səviyyələri.......................................................................................41
3.6. Ərazi planlaşdırılmasında qərarların qəbulu üçün əsas və imkanlar.................................42
3.7. Şəhərlərin və kəndlərin yeniləşdirilməsinə kömək ..........................................................43
3.8. Ekoloji yönımli kənd, meşə və su təsərrüfatları üçün əsas ...............................................43
3.9. Bələdiyyə və bələdiyyələr arası səviyyədə qərarların qəbul edilməsinə yardım ...............43
3.10. Şəxsi təşəbbüslərin və lokal təbiəti mühafizənin fəaliyyətlərinin sistemləşdirilməsi ......43
3.2. Landşaft planlaşdırmasının daşıyıcıları, ünvançıları və məcburiliyi.................................43
3.2.1. Landşaft planlaşdırılmasının daşıyıcıları. ..................................................................... 43
3.11. Landşaft planlaşdırmasının ünvançıları.........................................................................44
3.12. Landşaft planlaşdırılmasınım mütləqliyi .......................................................................45
3.13. Landşaft planlaşdırılmasının prosedurları .....................................................................45
3.13.1. Birgə iş ...................................................................................................................... 45
Dostları ilə paylaş: |