212
FƏS L 34. КРЕДИТ ВЯ ИНВЕСТИСИЙА СИЙАСЯТИ
Bankların investisiya prosesində iştirak etmə zəruriyyəti
bank sisteminin vəümumilikdə iqtisadiyyatın uğurla inkişaf
etməsinin qarşılıqlı asıllığından irəli gəlir. Kommersiya
banklarının iqtisadiyyatı investisiyalaşdırması yalnız münbit
nətiъəsində həyata keçirilir.
Kommersiya banklarının investisiya prosesində iştirak
etməsinin əsas istiqamətləri aşağıdakılardır:
1.vəsaitlərin investisiya məqsədi ilə banklar tərəfindən
səfərbər edilməsi;
2.investisiya xarakterli kreditlərin təqdim edilməsi;
3.vəsaitlərin qiymətli kağızlara yatırılması.
Bu istiqamətlər bir-biri ilə sıx bağlıdır. Kapitalı, əhalinin
əmanətlərini, digər pul vəsaitlərini səfərbər etməklə banklar
öz
resurslarını mənfəət qazanmaq məqsədilə yaradırlar. Vəsaitlə-
rin yığılmasıüzrəəməliyyatların həъmi və strukturu bankların
kredit və investisiya portfelinin vəziyyətinə, onların investisiya
fəaliyyəti imkanlarına təsir edən ən əsas амиллярдир.
Bankların investisiya fəaliyyətinə iki növ xidmət göstərən
biznes kimi bаxılır: qiymətli kağızların buraxılması və ya onla-
rın ilkin bazarda yerləşdirilməsi yolu ilə nəğd pulun artırıl-
ması; broker və dillerlərin ikinъi bazarda öz funksiyalarını ye-
rinə yetirən zaman alıъı və satıъıların bir araya gəlməsi.
Bankın investisiya fəaliyyəti mikroiqtisadi aspektdə –
banka iqtisadi subyekt nöqteyi nəzərindən birbaşa və ya dola-
yısı ilə gəlir əldə etmək məqsədilə maliyyə və real aktivlərin əl-
də edilməsinəöz vəsaitlərini yatırmaqla banka bir investor kimi
baxmaq olar.
213
Бankların makroiqtisadi aspektdə investisiya fəaliyyəti
dedikdə iqtisadiyyatın investisiya tələblərinin təmin edilməsi
istiqamətlərində həyata keçirilən fəaliyyət başa düşülür.
Mikroiqtisadi aspektin investisiya fəaliyyəti zamanı kom-
mersiya banklarıözəlləşdirilən müəssisələrin qiymətli kağız-
larının yerləşdirilməsində iştirak edir, müəssisənin aksiyalarını,
paylarınıəldə etmək məqsədilə nizamnamə kapitalına
yatırımlar həyata keçirirlər.
Bankların investisiya fəaliyyətinin indiqatorları – bank-
ların investisiya fəaliyyətinin indiqatoru kimi aşağıdakı göstə-
riъilərdən istifadə edilə bilər:
1. kommersiya banklarının investisiya resurslarının həъ-
mi;
2 investisiya resurslarının real qiymətinin indeksi;
3. bank investisiyalarının həъmi;
4.bank ümumi aktivlərinə investisiya yatırımlarının payı;
5. bankların obyektlər üzrə yatırdığı investisiyaların st-
ruktur göstəriъiləri;
6. bankların investisiya fəaliyyətinin effektliki göstəriъilə-
ri, əsasən də investisiya həъmi hesabın aktivlərin artımı, həmçi-
nin də investisiya həъmi hesabına gəlirlərin artması;
7. gəlirli maliyyə aktivlərinə yatırılan kapitala müqayisə-
də investisiya yatırılmış istehsal sektorundakı alternativ gəlirli-
lik göstəriъiləri.
Kommersiya banklarının investisiya siyasətinя təsir edən
makroiqtisadi амилляря aşağıdakılar aid edilir:
1.ölkədəki iqtisadi və siyasi vəziyyət;
2. investisiya və maliyyə bazarının vəziyyəti;
3. bank fəaliyyətinin qanunveriъi və normativ əsaslar
kompleks;
4. vergi siyasəti;
5. bank sisteminin strukturu və stabilliyi.
nvestisiya imkanlarının qiymətləndirilməsi üçün analitik
informasiya aşağıdakı bloklar şəkilində olur:
1. makroiqtisadi vəziyyət və investisiya abı-havası;
214
2.ümumilikdə investisiya bazarının makroiqtisadi inkişa-
fını xarakterizə edən əsas göstəriъilər;
3. investisiya bazarının ayrı-ayrı seqmentlərinin inkişafı-
nın əsas göstəriъiləri;
4. iqtisadi sahələrin investisiya ъazibədarlığının göstəriъi-
ləri;
5. ayrı-ayrı investisiya alətlərinin dinamik məlumatı;
6. ayrı-ayrı təsərrüfat subyektlərinin fəaliyyəti haqqında
məlumatlar;
7. bankların investisiya fəaliyyətinin recimini müəyyən
edən qanunveriъi və normativ aktlar;
8. müxtəlif bank fəaliyyətinin vergi vəziyyəti.
Yuxarıda göstərilən göstəriъilər investisiya qərarlarının
qəbul edilməsində mühüm oriyentir kimi götürülür.
nvestisiya siyasətinin formalaşdırılmasına təsir edən əsas
mikroiqtisadi faktorlar aşağıdakılardır:
1. investisiya fəaliyyətinin miqyasını və növünü müəyyən
edən vəsait bazasının həъmi və strukturu;
2. bank fəaliyyətinin ümumi əsasları, strateci məqsədlərin
xarakteri vəəhəmiyyəti, investisiya siyasətinin şərtləşdiriъi se-
çimi;
3. bankın həyat silsiləsinin mərhələsi;
4. gəlirlik, likvidlik və risk alternativi ilə müəyyən edilən
investisiya qoyuluşunun səmərəliliyi;
5. müqayisə edilə bilən aktivlərin gəlirliyi;
6. investisiya portfelinin təşkili və idarə olunma xərъləri-
nin miqyası.
215
FƏS L 35. BANK FƏALIYYƏT NIN
MAL YYƏ TƏHL L
Bankçılığın təməl prinsipi aşağıdakılardır: likvidlik, təh-
lükəsizlik və mənfəət. Bankçılıqda likvidlik bir bankın mini-
mum zərər ilə, ola biləъək əmanət çəkimlərini ödəyəbilmə və
eyni anda bazarın kredit ehtiyaъını qarşıyabilmə güъüdür.
Bankçılıqda təhlükəsizlik, капиталынын yetərli vəбанк aktivləri-
nin keyfiyyətliйи ясас шяртлярдян биридир.
Bank kapitalının yetərli olmasıəmanətçilərin banka olan
güvənini, bankın kredit müştərisinin keyfiyyəti isə bankın
təhlükəsizliyini təmin edir.
Bankların mənfəəti, kredit müştərisindən aldığı faiz
iləəmanətçiyəödədiyi faiz arasındakı fərqdir. Bazar prinsipləri
çərçivəsində fəaliyyət göstərən və biznes quruluşu olan bankla-
rın ən son məqsədləri, təhlükəsizlik və likvidliyi arasında opti-
mallığı təmin edərək bankın mənfəətini maksimizə etməkdir.
Anъaq bu üç prinsipin bir biri ilə asanъa uyğunlaşmamağı da
bir həqiqətdir.
Bank menecmentinin məqsədi gəlirliliyi maksimuma
çatdırmaq və riskləri minimuma endirməkdir. Bir bankın ən təməl
məqsədi, aktiv və passivlərini sabit və yüksək bir xalis faiz
marjında saxlayaraq idarə etməkdir. Banklar aktiv passiv
mövqelərini idarə edərək sahibləri üçün qazanc istehsal edirlər.
Bankın təməl gəliri çeşidli aktiv maddələrindən qazandığı faiz
gəliridir. Bu faiz gəliri qiymətli kağız gəlirləri və bankçılıq xidmət
gəlirləri tərəfindən tamamlanır. Bankın ясас xərcləri isəəmanətlər
üçün ödədiyi faiz xərclərdir. Əmanətin miqdarına və strukturuna
ən
önəmli təsir edən ünsür müştərinin sədaqətidir.
Dostları ilə paylaş: |