M ətbuat: millətin dili, gücü və güzgüsü 2011-2017-ci ILL
Yüklə 5,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
611
soyqırımın, dəhşətli cinayətlərin nəticələrini araşdırmaq, həmin materialları ingilis, alman, rus, fransız dillərində nəşr edərək beynəlxalq ictimaiyyəti m əlumatlandırmaq, erməni vəhşiliklərinə siyasi qiymət vermək cəhdi olmuş, bu m əqsədlə Fövqəladə Təhqiqat Komissiyası yaradılmışdır. Komissiya qısa müddət ərzində erməni vandalizmini təsdiq edən 36 cildlik sənəd hazırlamışdır. Şərqdə ilk demokratik respublikanın süqutu bu işin başa çatdırılmasına imkan verməmişdir. İngiltərə, Rusiya, Fransa, İtaliya, Almaniya, ABŞ və digər Qərb-xristian dövl
ətlərinin maddi-mənəvi dəstəyi ilə türk-müsəlman əhalisinə onların əzəli və əbədi torpaqlarında, o cümlədən Cənubi Qafqazda ermənilərin həyata keçirdiyi soyqırımı siyasəti, ağlasığmaz cinayətləri ilə bağlı tədqiqat işləri aparılmasına, elmi, publisistik m əqalələrin yazılmasına, kitabların nəşr olunmasına, bədii, sənədli filml
ərin çəkilməsinə, sərgilərin təşkil edilməsinə yalnız Azərbaycan öz müst
əqilliyini bərpa etdikdən sonra (1991) başlanıldı. Az ərbaycan Respublikası Prezidentinin 1997-ci 18 dekabr tarixli «1948- 1953-cü ill ərdə azərbaycanlıların Ermənistan SSR ərazisindəki tarixi-etnik torpaqlarından kütləvi deportasiyası haqqında» və 1998-ci il 26 mart tarixli «Az
ərbaycanlıların soyqırımı haqqında» fərmanlarından sonra bu istiqamətdə t ədqiqatlar daha sistemli və səmərəli xarakter aldı. XIX-XX əsrlərdə Azərbaycan xalqına qarşı yeridilmiş soyqırımı siyasətinin və erməni terrorizminin hərtərəfli və obyektiv sur ətdə araşdırılıb fundamental elmi-tədqiqat işlərinin hazırlanması, Az ərbaycan, rus və digər dillərdə nəşr olunması, erməni vəhşiliyinə dair hüquqi- tarixi s ənədlərin beynəlxalq təşkilatlara təqdim olunması, azərbaycanlıların soyqırımına həsr edilmiş elmi konfrans, simpozium və xatirə tədbirlərinin keçirilm
əsi sahəsində ardıcıl və mütəşəkkil fəaliyyət sovet rejimi və kommunist ideologiyası dövründə saxtalaşdırılmış, qərəzlə qələmə alınmış tarixi hadisələrin üz ə çıxarılmasına və azərbaycanlıların soyqırımı ilə bağlı ölkə və dünya ictimaiyy ətində düzgün ictimai rəyin formalaşdırılmasına təkan verdi. Problemin daha d ərin, əhatəli, müasir tələblər səviyyəsində araşdırılması, təhlili, 612
d əyərləndirilməsi bu gün də aktualdır. Bu baxımdan vətəndaş fəallığı və fədakar f əaliyyəti ilə ölkəmizdə yaxşı tanınan Tənzilə Rüstəmxanlının «Cənubi Qafqazda türk-müs əlman əhalisinə qarşı daşnak-bolşevik soyqırımı və dövri mətbuat (1914- 1920)» adlı dissertasiyası diqqəti çəkir. Dissertasiya «Giriş»dən, «Erməni-türk münasibətlərinin tarixi, kəskinləşmə s əbəbləri, milli münaqişələrin Cənubi Qafqaza keçirilməsi və onun dövri m ətbuatda əksi», «1918-1920-ci illərdə bölgədə ictimai-siyasi vəziyyət, türk- müs əlman əhaliyə qarşı düşünülmüş soyqırımı siyasətinin həyata keçirilməsi ilə bağlı əsl həqiqətlər mətbuatın aynasında» adlı 2 fəsildən, «Nəticə» və «İstifadə olu
nmuş ədəbiyyat siyahısı»ndan ibarətdir. Hesab edirik ki, elmi-tədqiqat işinin bu strukturu dissertasiyanın sanbalı əsər kimi ərsəyə gəlməsi üçün zəmin yaratmış və mü əllif istəyinə tam nail olmuşdur. «Giriş»də T.Rüstəmxanlı mövzunun aktuallığını tutarlı və təkzibolunmaz faktlarla əsaslandırmış, qeyd etmişdir ki, toxunulan problemlə bağlı «əsərlər yazılsa da, tədqiqatlar aparılsa da, erməni məsələsinin ortaya atılması səbəbləri, onun arxasında duran məqsədlər yetərincə öyrənilməmişdir».Dogrudan da, mövzunun a raşdırılması yeni yanaşma tərzi, yeni baxış tələb edir. Bir tərəfdən erm
ənilərin və onların havadarlarının tarixi hadisələri, faktları təhrif etməsi, digər t ərəfdən erməni təcavüzünə tuş gələn xalqların, o cümlədən azərbaycanlıların mü əyyən tarixi şəraitlə bağlı bu mövzudan uzaq düşməsi, bir qədər də laqeydlik, bigan əlik kimi bəlalarımız əsl həqiqətin üzə çıxarılmasına uzun illər boyu əngəl olmuşdur. Tədqiqatçı «Giriş»də elmi-tədqiqat işinin məqsəd, vəzifələrini konkret müdd
əalarla bəyan etmiş, araşdırmanın elmi yeniliyini vurğulamış, əsərin nəzəri və praktik
əhəmiyyətini diqqətə çatdırmış, tədqiqatın metod və predmetindən, araşdırma prosesində istifadə etdiyi məxəz və mənbələrdən ətraflı söz açmış, dissertasiyanın quruluşu barədə məlumat vermişdir. «Erm
əni-türk münasibətlərinin tarixi, kəskinləşmə səbəbləri, milli münaqişələrin Cənubi Qafqaza keçirilməsi və onun dövri mətbuatda əksi» adlı I 613
f əsildə tədqiqatçı erməni-türk-müsəlman münasibətlərinin tarixinə nəzər salır, erm
əni millətçiliyinin doğuşu və əhatə dairəsinin genişlənməsində erməni t əşkilatlarının rolunu dövrün sənədlərinə istinad edərək qiymətləndirir, erməni şovinizminin yayılmasında kütləvi nəşrlərin, o cümlədən mətbu orqanların iştirakını işıqlandırır və tarixi torpaqlarımızda ermənilər tərəfindən törədilən t əxribat və qırğınlarda erməni siyasi təşkilat və hərbi dəstələrinin iştirakı ilə bağlı m ətbuat materiallarını təhlil edir, həmin materiallara dair fikir və mülahizələrini ir əli sürür, elmi qənaətlərini ortaya qoyur. Müəllif Osmanlının «sadiq milləti»nin – az ərbaycanlıların çağırılmamış, lakin müti, zəhmətkeş qonağının, qonşusunun t ədricən xəyanət, xəbislik yolunu tutması, asi olması, canavara çevrilməsi prosesini tarixi- xronoloji ardıcıllıqla izləyir, «Şərq-erməni məsələsi»nin anatomiyasını m əharətlə açır, problemlə bağlı elmi-nəzəri irsi daha da zənginləşdirir. Ermənilərin t əşkilatlanmasında, vəhşiləşməsində xarici dövlətlərin, kilsənin rolunu, yerini düzgün d əyərləndirən T.Rüstəmxanlı haqlı olaraq göstərir ki, süni şəkildə ortaya atılmış «erməni məsələsi»nin həllində İngiltərə, Rusiya, İtaliya, Fransa, Almaniya, ABŞ, bir sözlə, bütün Qərb-xristian dövlətləri sanki «öz müttəfiq və rəqiblərindən geri qalmamağa» çalışırdılar. Beləliklə, I fəsildə müəllifin irəli sürdüyü müddəalar, mülahiz
ələr erməni-türk münasibətlərinin tarixi, bu münasibətlərə Qərbin müdaxil
əsi və təsiri, Osmanlı imperiyasının dağıdılmasına yönəlik missionerlik f əaliyyəti, dövlət yaratmaq ideyası ilə şirnikləşdirilən, maddi, mənəvi baxımdan h ər cür yardım edilən ermənilərin bölgədə siyasi, terror təşkilatlarının, şovinizm ideyaları ilə «silahlanmış» mətbu orqanlarının, məkr, kin, küdurət yuvasına çevrilmiş kilsə, məktəb, xeyriyyə ocaqlarının yaradılması, tədricən yerli xalqların qanına susaması ilə bağlı həqiqətin, obyektiv fikirlərin formalaşmasına xidmət edir.
«1918-1920-ci ill ərdə bölgədə ictimai-siyasi vəziyyət, türk-müsəlman əhaliyə qarşı düşünülmüş soyqırımı siyasətinin həyata keçirilməsi ilə bağlı əsl h əqiqət mətbuatın aynasında» adlı II fəsildə tədqiqatçı «erməni məsələsi»nin tarixi Yüklə 5,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|