M. L. Tursunxodjayev Toshkent davlat texnika universiteti «Menejment» kafedrasi professori, iqtisod fanlari doktori

Logistik kanal (taqsimot kanali) 
— qisman tartibga solingan 
ko‘pchilik turii xil o ‘rtada turuvchilar orqali moddiy oqim ni aniq 
ishlab chiqaruvchidan iste’molchiga yetkazadi.

---

Ko‘pchínk o ‘ríada turuvchilar m a iu m bir paytgacha qisman 
taríibga soíingan b o ia d i, toki moddiy ishtirokchilar tanlangunicha. 
Bundan keyin logistik kanai logistik zanjirga aylanadi.
L o gisílk zan jlr — bu ch iziq li ta rtib g a so lin g an logistik 
jarayonda ishtirokchilar ko ‘pchilik b o iib , ular tashqi m oddiy 
oqim ni b ir logistik tizim d an ikkinchisiga yetkazish b o ‘yicha 
am allar bajaradilar.
Logistik zanjirni
yana logistik bo ‘g in I a r y ig in d isi sifatida 
ta’riflash mumkin. Bu. bo‘g‘inlar orqali moddiy oqim (asosiy oqim- 
larga ajraíilib: material, xomashyo va yarimfabrikatlar yetkazib 
berish; mahsuiot va xomashyoni saqlash; taqsimot) harakatlanadi. 
Logistik tizimning h a r xil operatsiya va elem ent darajalarúii tahlil 
qilish asosida u
makrologistika, mezologistika va mikrologistikaga
ajratiladi.
Logistik zanjirning asosiy b o ‘g in la ri b o iib quyidagilar hisob­
lanadi:
— material yetkazib beruvcliüar;
— omborxonalar;
— transport;
“ taqsimot markazlari;
— m ahsuiot ishlab chiqaruvchilar;
“ mahsuiot iste’molchilari.
Logistik ílzim. Logistik tizim u yoki bu logistik funksiyalami 
amalga oshiruvchi, teskari aloqaga ega b o ig a n oddiy tizimdan 
iborat. U , asosan, bir nechta tizim ostilardan tashkil topadi va 
tashqi m uhit bilan rivojlangan aloqalarga ega b o ia d i.
Logistik tizim lar 
mikro, mezo va makrologistik
tizim larga 
boiinadi.
Makrologistik tizim ~
bu mamlakatning har xil mintaqalarida 
yoki har xil mamlakatlarda joylashgan sanoat korxonalari va tashki- 
lotlarini, turli xil sohalarda ish yurituvchi vositachi, savdo va 
transport tashkilotlarim qamrab oluvchi moddiy oqimlarni bosh­
qarish tizimidir, M akrologistik tizim m intaqa, m am lakat yoki 
mam lakatlar guruhi iqtisodiyotining infrastrukturasini tashkil etadi.
M akrologistika darajasida logistik tizim larning uchta turi 
ajratiladi:

---

-
to*g‘ri alogaii
moddiy oqimni iste’molchigacha yetkazib 
berish to ‘g‘ri xo'jalik aloqalari asosida amaîga oshiriladi;
~
eshe/on/ashtirilgan —
bunday tizim larda moddiy oqim ishlab 
chiqaruvchidan iste ’m olchiga yetib borgunicha kam ida b itta 
vositachi korxonadan o ‘tadi.
-
egiluvchan ~
bunday hollarda m oddiy oqim ni iste’m ol­
chigacha yetkazib berish. ham to ‘g‘ri aloqalar, ham vositachi korxo­
nalar orqaU amalga oshiriladi. M asalan, ehtiyot qismlari bilan 
ta ’minlash: kam talab etiladigan qismiar to ‘g‘ridan~to‘g‘ri markaziy 
omborxonadan qabul, qiluvchiga borib tushuriladi, standart qismiar 
esa vositachi korxonalar om boridan tushuriladi.
Mezologistika ~
tannoqning b ir necha korxonasini bir tizimga 
integratsiya qilish sohasi.
Mikrologistik tizimiar makrologistik tizimlaming stmkturaviy 
tashkil etuvchilari, ichki ishlab chiqamvcM logistik tizimlaming 
sinflaridir, ulam ing tarkibiga bir butun infrastruktura bilan biriash- 
tirilgan ishlab chiqarishning texnologik bog'lovchilari kiradi (ishlab 
chiqarish va savdo korxonalari, territorial (hududiy) ishlab chiqa­
m vchi komplekslar).
M ikrologistika — lokal m asalalarni aiohida b o ‘g‘in va logistika 
elem entlari darajasida, m oddiy va axborot oqim larini ichki ishlab 
ch iq arish d arajasid a hal etad i. Bu k o rx o n a ic h id a am alga 
oshiriladi.