M. L. Tursunxodjayev Toshkent davlat texnika universiteti «Menejment» kafedrasi professori, iqtisod fanlari doktori

1.2. Logistikaning asosiy tushunchalari
Logistika o ‘zining tushunish apparatiga ega, uning tarkibiga 
logistikaga xos b o ig a n kategoriyalar, tushunchalar, atam aiar 
kiradi.
Moddiy oqim,
M oddiy oqim tushunchasi logistikada m uhim
o ‘rin tu tad i. M oddiy oq im lar tashish, om borga joylashtirish 
va xom ashyo, yarim tayyor m ah su lo tlar h am d a tayyor m ah - 
su lo tla r b ilan boshqa m o d d iy am allarn i b ajarish natijasid a 
yuzaga keladi.
‘ 
Родников Л.Н. Логистика:
TepsiHKOJïorMsecxMft словарь. — М.: 
Экономика, 1995.

---

M oddiy oqim ~ bu vaqt oraliglga keltirilgan va har xil logistik 
amallarni joriy etish jarayonida ko‘rib chiqilayotgan tovar — m od­
diy boyiiklarning yiglndisi.
ishlab chiqarishning aniq manbayidan to iste’molgacha bo'igan 
oraliqda joylashgan bir turdagi resursiar yig‘indisi oddiy m oddiy 
oqimiii yuzaga keltiradi. Korxonada shakllanadigan bir nechta 
oddiy oqim lar korxonaning m e’yoriy faoiiyatini ta ’minlab beruvchi 
integrallashgan moddiy oqim ni tashkil etadi.
M oddiy oqimlarning harakatlanish sxemasi 1-rasmda kelti­
rilgan.
î-rasm.
Moddiy oqimlarning harakatlanish sxemasi.
M oddiy oqimlarning tashqi va ichki, kimvchï va chiquvchi 
turiari ajratiladi.
Tashqi m oddiy oqiin - bu berilgan logistik tizimga nisbatan 
tashqi m uhitda o ‘tadigan oqimdir.
Ichki moddiy oqim — bu berilgan logistik tizimga nisbatan 
ichki m uhitda o ‘tadigan oqimdir.
Kiruvchi moddiy oqim — bu berilgan logistik tizimga kirayotgan 
tashqi oqimdir.
Chiquvchi moddiy oqim - bu berilgan logistik tizim dan tashqi 
muhitga chiqayotgan moddiy oqimdir.
M oddiy oqimlarni boshqarish materiallar harakatining yo‘nalish 
parametrlarini aniqlashni ko^zda tutadi, ular qatoriga quyidagilar 
kiradi:
~ moddiy resursîarning nomlanishi;
— moddiy resursîarning miqdori;
“ boshJang'ich nuqla (ta’m inotchini tanlash);
“ oxirigi nuqta (iste’m.olchini tanlash);

---

- vaqt (buyurtm a bajaiUish m uddati).
Axborot oqimi. Axborot oqim i ~ bu logistika ichida va tashqi 
m uhit orasida aylanayotgan ham da logistik jarayonlarni boshqarish 
uchun zarur b o ‘lgan m a ’lum otlar yig‘indisidir.
Axborot oqim i m oddiyiikka mos keladi. Amaldagi logistik 
tizimlarda moddiy va axborot oqimiari, b a ’zi hollarda bir-biridaii 
o‘zib ketishi mumkin. Axborot oqimi moddiy oqim bilan bir xil 
(to‘g‘ri) yo‘nalishda va, unga qaram a-qarshi (teskari) yo‘nalishga 
ega bo'hshi mumkin. T o ‘g ‘ri yo ‘nahshda o'zib ketayotgan axborot 
oqimi yuklarni kutilayotgan kelib tushishi haqida, teskari yo‘na- 
lishda esa ~ bujoirtma haqida m a’lumotlarga ega b o ia d i, Moddiy 
oqim bilan b ir vaqtda unga parallel ravishda ko'chirilayotgan 
resurslaming sifat va ko'rsatkichlari. haqida m a lu m o t ham boradi. 
M oddiy oqim ketidan teskari yo'nalishda yukni qabul qihsh 
natijalari haqidagi m a lu m o t ham da noroziHklar va tasdiqlar kehshi 
mximkin.
Axborot oqimining ichki va tashqi, kiruvchi va chiquvchi turlari 
ajratiladi, ularning tasnifi m oddiy oqim tasniflari bilan bir xildir.
Axborot oqimi vujudga keUsh manbayi, yo ‘nalÍshlari, davriyligi, 
hajmi, o ‘tish tezligi va hokazolar bilan ajralib turadi, Axborot 
oqhnini boshqai’ish o ‘zining tarkibiga oqim yo‘nalishini o ‘zgartirish 
va iming param etrlarini cheklashni oladi.