M lafasov, X. S. Jumaniyozov, G. K. Masharipova, E. Xoliqov, E. M. Mallaeva diniy ekstremizm, missionerlik

harakatga  namanganlik  Abduvali  YoMdoshev  va  Isxoq  Jabborovlar 
rahbarlik qilgan.
Harakatning  maqsadi  «vahhobiylik»ni  qo‘Ilab-quvvatlash,  aholi 
o‘rtasida mavjud tuzumga qarshi targ‘ibot ishlari olib borish, jangarilami 
tayyorlash,  ulami  moddiy  jihatdan  rag‘batlantirib  turish,  pirovardida 
hokimiyatni  terror yo‘li  bilan  egallashdir.  Ular turli  talon-taroj  va terror, 
qo‘rqitish,  bosim  o ‘tkazish  yo‘li  bilan  mablag‘lar  topib  o‘z  moddiy 
ehtiyojlarini  qondirganlar.  Bu  yoMda  Farg‘ona  vodiysi  hokimiyat 
organlari  xodimlariga  va  aholiga  bir  qator  og‘ir  aziyatlar  etkazganlar. 
Mazkur  harakat  davlatimizning  tezkor  harakati  natijasida  o‘z  vaqtida 
tugatildi.
1989-1991-yillarda  0 ‘zbekistonda  «Islom  uyg‘onish  partiyasi» 
faoliyat  ko‘rsatgan.  Bu  partiyaning  asosiy  maqsadi  -   musulmon  davlati 
barpo  etish.  Ana  shu  partiya  ayni  Tojikistonda  tartibsizliklami  keltirib 
chiqarib,  ko‘plab kishilaming hayotlariga zomin bo‘idi.
«Islom  lashkari»,  «Adolat»  kabi  oqimlar  1990-1992-yillarda 
Namangan 
viloyatida  Abdulla  O'taev, 
Toxir  YoMdoshev 
kabi 
vatanpurushlar  boshchiligida  faoliyat  ko‘rsatgan.  Ular  100-120  kishidan 
iborat  60  dan  ortiq  guruhlar  tashkil  etgan.  0 ‘sha  kezlari  «Adolat» 
harakati  faollari  drujinalar  tuzib,  kechki  payt  o ‘z  mahallalaridan 
tashqarida  yurgan  erkaklarni  to‘xtatib  ularga  nisbatan  tajovuzlar 
qilishgan.  Ichkilikka  qarshi  kurash  bahonasida  begunoh  odamlarni 
masjidlar  oldidagi  ustunlarga  bog‘lab  qo‘yishdek  bedodlikka  borishgan. 
Bu  harakat faoliyati  1992-yil mart-aprel oylarida tugatilgan.
Yuqorida  Islom  dinidagi  «Vahhobiylik»,  «Hizbut  -  tahrir» 
oqimlari,  «Akromiylar»,  «Nur»chilar,  «Tavba»,  «Islom  lashkarlari», 
«Adolat»,  «Islom  uyg‘onish  partiyasi»  va  boshqalaming  mohiyati, 
mazmuni  va  maqsadlari  haqida  baholi-qudrat  fikr  yuritdik.  Islomda 
yuzaga  kelgan  bunday  oqim  va  harakatlar qanday  ko‘rinishda bo‘lmasin 
ulaming asl  maqsadi  nimalardan  iboratligini umumlashtirib quyidagilarni 
aytish  mumkin:  «Barchamizga ayon  bo‘lishi  kerakki,  g ‘animlarimizning 
asosiy 
niyati 
-  
O'zbekistonda 
hukm 
surayotgan 
tinchlik 
va 
osoyishtalikni, jamiyatimizdagi  bunyodkorlik  muhitini,  bugun  biz  barpo 
etayotgan  farovon  va  osuda  hayotini  buzish,  tobora  kuchga  kirayotgan 
davlatimizni 
ag‘darish, 
tanlangan 
yoMimizdan 
qaytarishdir. 
Odamlarimizning yuragiga vahima va  qo‘rquv  solish  hisobidan  ulaming
85

---

ertangi  kunga  boMgan  ishonchini  yo‘qotish,  bir-biriga  qarshi  qo'yish, 
yurtimizda,  mintaqamizda  o‘z  manfaati.  o‘z  siyosatini  o'tkazishdan 
iborat».
Bizning vazifamiz hamisha ogoh  va sergak boMishdan iborat.  Hech 
qachon  Islom  dini  ota-bobolarimiz  dini  ekanini,  u  biz  uchun  ham  imon, 
ham  axloq,  ham diyonat,  ham  m a’rifat ekanini  yoddan  chiqarmasligimiz, 
uni  yuksak  qadrlashamiz  lozimligini  esdan  chiqarmaylik.  Dinga  hurmat 
va e ’tiqod biz uchun oMmas qadriyat boMib qolmogM  lozim.
5-MAVZU:  DINIY EKSTREMIZM VA TERRORIZMGA QARSHI 
KURASHNING XALQARO SIYOSIY-HUQUQIY ASOSLARI 
Dars o ‘tish  texnologiyasi:
Mazkur  mavzuni  o'rganishda  videousuldan  foydalanish  darsning 
ko‘rgazmaliligini  ta’minlaydi.
Videousul 
- 
axborotni 
ko‘proq 
ko‘rgazmali 
o'zlashtirishga 
asoslangan  boMib,  unda  kineskop,  kodoskop,  proektor,  kinoapparat, 
o ‘quv 
televideniyasi, 
videomagnitafon, 
axborotni 
displeyda  aks 
ettiruvchi 
kompyuterlardan 
foydalaniladi. 
0 ‘quv 
jarayonida 
videousuldan 
foydalanish, 
taMim 
tarbiyaviy 
vazifalarni 
unumli 
yechilishini ta’minlaydi:
- yangi 
bilimlami 
bayon 
etish. 
bevosita 
kuzatish  mumkin 
boMmagan, 
shuningdek,,  bevosita  kuzatishlar  mohiyatini  ochib  bera 
olmagan holda qoMlaniladi;
- video hujjatlami taqdim etish;
-  amaliy  mashg‘ulotlami  bajarish,  mustaqil  ishlar  taqdimotlari 
jarayonida amalga oshirish;
-  o ‘quv-mashq  va 
tadqiqot 
ishlarini 
olib 
borish  uchun 
m a’lumotlar bazasini  (bankini) yaratish;
- ta’limni  tashkil  qilishga differensiyalashgan yondashuvni  tashkil 
qilish va b.
Ushbu  usulning samaradorligi  videoqurollaming va qoMlanilayotgan 
texnik  vositalaming  sifatiga  to‘g ‘ridan-to‘g‘ri  bogMiq.  0 ‘qituvchidan, 
o ‘quvchilami  o ‘rganilayotgan  muammolar  doirasiga  kiritish,  ularning 
faoliyatini  yoMga  solish,  umumlashtiruvchi  xulosalar  yasash,  mustaqil 
ish jarayonida ularga alohida yordam berish  talab etiladi.
86

---

Biz  jamiyatni  va  jamiyat  tafakkurini  yangilashning  inqilobiy 
usullariga,  bu jarayonni  sun’iy  ravishda  chetdan  turib,  zo‘rovonlik yo'li 
bilan  tezlashtirishga  qaratilgan  har  qanday  urinishlarga  mutlaqo 
qarshimiz.  Biz  barcha  sohalarda,  jumladan,  m a’naviy  sohada  ham 
tadrijiy-evolyutsion  islohotlar  yo‘li  tarafdorimiz  va  bunga  qat’iy  amal 
qilamiz.
Har qaysi jamiyatning  demokratik  nuqtai  nazardan  yangilanishi  va 
yuksalishi  shu jamiyatning,  shu  davlatning  taraqqiyoti  mahsuli  ekanini 
hammamiz chuqur anglab olishimiz zarur.
Mazkur  mavzu  uchun  qo‘llaniladigan  keyingi  usul  "Yelpig'ich” 
texnologiyasi.  Bu  texnologiya murakkab,  ko‘p  tarmoqli,  mumkin  qadar, 
muammo xarakteridagi mavzularni o‘rganishga qaratilgan.
Texnologiyaning  mohiyati  shundan  iboratki,  bunda  mavzuning  turli 
tarmoqlari  bo'yicha bir yo‘la axborot beriladi. Ayni  paytda, ulaming har biri 
alohida  muhokama  qilinadi.  Masalan,  ijobiy  va  salbiy  tomonlari, 
afzalliklari  va kamchiliklari,  foyda va zararlari belgilanadi.
Bu  interfaol  texnologiya o‘quvchilarda tanqidiy,  tahliliy,  aniq mantiqiy 
fikrlashni  muvaffaqiyatli  rivojlantirishga  hamda  o‘z  g ‘oyalari,  fikrlarini 
yozma va og‘zaki  shaklda ixcham  bayon  etish,  himoya qilishga  imkoniyat 
yaratadi.
"Yelpig'ich”  texnologiyasi  umumiy  mavzuning  ayrim  tarmoqlarini 
muhokama  qiluvchi  kichik  guruhlaming,  har  bir  qatnashuvchining, 
guaihning faol  ishlashiga qaratilgan.
Bu  texnologiya  mavzuni  o‘rganishning  turli  bosqichlarida  qoMlanilishi 
mumkin:
-boshida: o‘z bilimlarini erkin faollashtirish;
-  mavzuni  o‘rganish jarayonida:  uning  asoslarini  chuqur  fahmlash  va 
anglab yetish;
- yakunlash bosqichida: olingan bilimlami tartibga solish.
Asosiy tushunchalar quyidagilar:
Aspekt  (nuqtai  nazar)  -  u  bilan  predmet,  xodisa,  tushuncha 
tekshiriladi.
Afzallik - biror narsa bilan qiyoslangandagi ustunlik, imtiyoz.
Fazilat - ijobiy sifat.
Nuqson - nomukammallik, qoidalarga, mezonlarga nomuvofiqlik.
87

---