M lafasov, X. S. Jumaniyozov, G. K. Masharipova, E. Xoliqov, E. M. Mallaeva diniy ekstremizm, missionerlik
Yüklə 2,94 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Savol: Jihodning asl mohiyati nima Javob
- ILOVA 0 ‘ZBEKISTONDA VIJDON ERKINLIGINING HUQUQIY ME’YORLARI 0 ‘ZBEK IST0N RESPUBLIKASI KONSTITUTSIY ASIDAN
- «VIJDON ERKINLIGI VA DINIY TAShKILOTLAR TO‘G‘RISIDA»GI QONUNDAN: 3-MODDA.
- Kirish........................................................................................................................3
- DINIY EKSTREMIZM, MISSIONERLIK VA XALQARO TERRORIZMGA QARSHI KURASH
aytamanki, bu man qilingan ishlardan. Olloh taolo Qur’ondagi oyatlarida siz bilan biz, ya’ni mo‘min - musulmonlarga: “Ey, iymon keltirgan ahli mo‘minlar! Sizlaming barchalaringiz yoppasiga tinchlik harakatiga kirishinglar. Shaytonning yo'liga ergashmanglar”, - deb amr qilgan. Va shu bilan birga ikkinchi oyati karimada ham yaxshilik yo'Uarida, taqvo yoMlarida bir-biringizga yordamlashinglar, ko'maklashinglar. Ammo gunoh boMadigan, o ‘rtalaringizda bir adovat paydo qiladigan ishlarda aslo bir-birovingizga yordam bermanglar. Ollohdan qo‘rqinglar, deb da’vat qilingan. Bir guruh vahhobiylik mansub bo‘lgan insonlar o^zlari avval shariat ahkomlaridan yetarli xabardor boMmaganligi, shu bilan birga порок yo‘lga qadam qo‘yganligi uchun o'zining atrofidagi m o‘min - musulmonlarga nisbatan zarar etkazib, ulami ham o ‘zlari yurgan yoMga boshlashga intilishlarini, albatta, barcha mo'min-musulmonlar qoralaydi. 0 ‘atto Qur’oni Karimda: "Dinga birovni zo'ravonlik bilan majburiy holatda kiritishga huquq yo‘q” degan oyati karima bor. Vahhobiy oqimiga mansub boMgan insonlaming ..mo‘min-musulmonlar orasiga nifoq solib, tinchini buzayotganligini eshitib, biz, 0 ‘zbekiston musulmonlari diniy idorasi ulamolari va, shu bilan birga, 0 ‘zbekistondagi barcha m o‘min-musulmonlar bundan nihoyatda afsuslandik. Ana shu razil holatda ish olib borayotganlarning jazosini Ollohning o‘zi bersin”. Savol: Jihodning asl mohiyati nima? Javob: Aslida jihod, gazavot (arab, lug^aviy, g‘ayrat qilish, din uchun kurash) Islomda g ‘ayridinlarga qarshi olib borilgan "muqaddas urush” . Bir vaqtlar Islomni yoyuvchilar tomonidan jangga qobiliyatli har bir musulmon “muqaddas urushda” ishtirok etishi shart, deb ko‘rsatilar edi. Jihod harakatlaridan oldin “'g ‘ayridinlar”ga Islom diniga kirish taklif etilar, agar g ‘ayridinlar bunga rozi boMsalar, ular ummat qatori sanalar va musulmonlaming barcha huquqlaridan foydalanar edilar, mabodo, bosh tortsalar, ular zimmiy hisoblanib juzya toMashga majbur etilardilar. O 'z vaqtida, ya’ni Islomni yoyishning oldingi davrlarida xukmron doiralar har bir musulmonga g‘ayridinlar dunyosini kuch bilan istilo etishni buyuradi, bunday musulmonlar o‘z hukmdorlari e’lon qilgan urushda, albatta, ishtirok etishlari kerak, degan diniy majburiyat kelib chiqadi. Jihodda oMgan odam shahid hisoblanib, to‘g‘ridan-to‘g‘ri 118 jannatga tushar emish, o ‘ldirgan kishi g ‘oziy hiosblanib, har qanday gunohlardan halos bo‘lar, oxiratda rohat-farog'atda yashar emish. Jihod ilk Islom davridan buyon reaksion rol o‘ynab, talonchilik va bosqinchilikni diniy oqlash niqobi bo‘lib kelgan. Islomning hozirgi zamon nazariyotchilari “jihod bosqinchilik urushi emas, balki mudofaa urushidir. Dinni tinch yo‘l bilan targMb qilish usulidir”, deb uni oqlashga urinmoqdalar, ba’zi musulmon mamlakatlarida xalq ommasining mustamlakachilarga qarshi kurashlari xam ayni hollarda jihod nomi bilan atalmoqda (masalan XIX asr oxiridagi Sudan, XX asming 10-20- yillaridagi Liviya, 1920-yildagi Iroq qo‘zg‘olonlari). Xorijiy sharq mamlakatlarida hozirgi ijtimoiy-siyosiy va mustaqillik jarayonlari ham jihod ishlaridan ikki xil mazmunda: ba’zan rivojlangan harbga qaratilgan harakatlarda, ba'zan demokratik tuzumlarga qarshi reaksion qo‘zg‘olonlarda foydalanilmoqda. Vahhobiylar esa, “jihod” shioridan mavjud demokratik tuzumga qarshi Islom davlatini tuzish uchun foydalanmoqdalar. Voqeaning bunday tus olishi nihoyatda xavfli boMib, vahhobiy liderlar takrorlaga- nidek, hatto ota-onasini ayamaslikka qaratilgandir. 119 ILOVA 0 ‘ZBEKISTONDA VIJDON ERKINLIGINING HUQUQIY ME’YORLARI 0 ‘ZBEK IST0N RESPUBLIKASI KONSTITUTSIY ASIDAN: 18-MODDA « 0 ‘zbekiston Respublikasida barcha fuqarolar bir xil huquq va erkinliklarga ega bo‘lib, jinsi, irqi, millati, tili, dini, ijtimoiy kelib chiqishi, e’tiqodi, shaxsi va ijtimoiy mavqeidan qat’i nazar, qonun oldida tengdirlar» 31-MODDA «Нашша uchun vijdon erkinligi kafolatlanadi. Har bir inson xohlagan dinga e ’tiqod qilish yoki hech qaysi dinga e’tiqod qilmaslik huquqiga ega. Diniy qarashlami majburan singdirishga yo‘l qo‘yilmaydi» 57-MODDA «Konstitutsiyaviy tuzumni zo'rlik bilan o ‘zgartirishni maqsad qilib qo‘yuvchi, respublikaning suvereniteti, yaxlitligi va xavfsizligi, fuqarolaming konstitutsiyaviy huquq va erkinliklariga qarshi chiquvchi, urushni, ijtimoiy, milliy, irqiy va diniy adovatni targ‘ib qiluvchi, xalqning sog‘lig‘i va m a’naviyatiga tajovuz qiluvchi, shuningdek, harbiylashtirilgan birlashmalaming, milliy va diniy ruhdagi siyosiy partiyalaming hamda jamoat birlashmalarining tuzilishi va faoiiyati taqiqlanadi» 120 «VIJDON ERKINLIGI VA DINIY TAShKILOTLAR TO‘G‘RISIDA»GI QONUNDAN: 3-MODDA. Vijdon erkinligi - fuqarolarning har qanday dinga e’tiqod qilish yoki hech qanday dinga e’tiqod qilmaslikdan iborat kafolatlangan Konstitutsiyaviy huquqidir. Fuqaro 0 ‘zining dinga, dinga e’tiqod qilishga yoki e’tiqod etmaslikka, ibodat qilishda, diniy rasm-rusmlar va marosimlarda qatnashish yoki qatnashmaslikka, diniy ta’lim olishga o ‘z munosabatini belgilayotgan paytda uni u yoki bu tarzda majbur etishga yo‘l qo‘yilmaydi. Voyaga etmagan bolalami diniy tashkilotlarga jalb etish, shuningdek, ulaming o‘mini bosuvchi shaxslar ixtiyoriga zid tarzda dinga 0 ‘qitishga yoM qo‘yilmayli. Dinga e'tiqod qilish yoki o‘zga e ’tiqodlar erkinligi milliy xavfsizlikni va jamoat tartibini, boshqa fuqarolarning hayoti, salomatligi, axloqi, huquqi va erkinliklarini ta’minlash uchun zarur boMgan darajadagina cheklanishi mumkin. 5-MODDA. 0 ‘zbekiston Respublikasida din davlatidan ajratilgan. Hech bir dinga yoki diniy e’tiqodga boshqalariga nisbatan biron-bir imtiyoz yoki cheklashlar belgilanishiga yoM qo‘yilmaydi. Davlat turli dinlarga e’tiqod qiluvchi va ularga e’tiqod qilmaydigan fuqarolar, har xil e’tiqodlarga mansub diniy tashkilotlar o ‘rtasida o ‘zaro murosa va hurmat o ‘matilishiga ko‘maklashadi, diniy va o‘zga mutaassiblikka hamda ekstremizmga, munosabatlami qarama-qarshi qo'yish va keskinlashtirishga, turli konvensiyalar o ‘rtasida adovatni avj oldirishga qaratilgan xatti-harakatlarga yoM qo‘ymaydi. Davlat diniy konvensiyalar o‘rtasidagi tinchlik va totuvlikni qoMlab-quvvatlaydi. Bir diniy konvensiyadagi dindorlami boshqasiga kiritishga qaratilgan xatti-harakatlar (prozelitizm), shuningdek, boshqa har qanday missionerlik faoliyati man etiladi. Ushbu qoidaning buzilishiga aybdor boMgan shaxslar qonun hujjatlarida belgilangan javobgarlikka tortiladilar. 6-MODDA. Davlat organlari bilan diniy tashkilotlaming o‘zaro munosabatlarini muvofiqlashtirish hamda vijdon erkinligi va diniy 121 tashkilotlar to‘g ‘risidagi qonun hujjatlari ijrosini nazorat qilish vazifasi 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Din ishlari bo‘yicha qo‘mita zimmasiga yuklanadi. Qo‘mitaning huquqiy maqomi 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlangan Nizom bilan belgilanadi. 8-MODDA. Diniy tashkilot 0 ‘zbekiston Respublikasining o‘n sakkiz yoshga to‘lgan va 0 ‘zbekiston Respublikasi hududida doimiy yashayotgan yuz nafardan kam boim agan fuqarolari tashabbusi bilan tuziladi. Diniy tashkilotlar 0 ‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida yoki uning joylardagi organlarida ro‘yxatdan o‘tkazilgandan keyin yuridik shaxs maqomiga ega bo‘ladi va qonun hujjatlarida nazarda tutilgan tartibda o ‘z faoliyatini amalga oishirish mumkin. 14-MODDA. Diniy tashkilotlar ibodat qilish yoki diniy rasm- rusmlar o‘tkazish uchun qulay joylar tashkil etish va ularni saqlab turish, shuningdek, ziyoratg'ohlarni saqlab turish huquqiga egadir. Ibodat, diniy rasm-rusmlar va marosimlar diniy tashkilotlar joylashgan manzildagi ibodatxonalarda va ularga tegishli hududlarda, ziyoratgohlarda, qabristonlarda, zarur hollarda fuqarolaming ixtiyoriga binoan ulaming uylarida o‘tkaziladi. Kasaixonalarda, gospitallarda, keksalar va nogironlar uylarida, dastlabki qamoq va jazoni o ‘tash joylarida ibodatlar va diniy rasm- rusmlar shu yerdagi fuqarolaming iltimoslariga binoan o‘tkaziladi. 0 ‘zbekiston Respublikasi fuqarolarining (diniy tashkilotlaming xizmatidagilar bundan mustasno) jam oat joylarida ibodat liboslarida yurishlariga yo‘1 qo‘yilmaydi. 19-MODDA. Diniy tashkilotlaming markaziy boshqaruv organlari diniy maqsadlarga m o‘ljallangan buyumlar, diniy adabiyotlar va diniy mazmundagi boshqa axborot materiallarini 0 ‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlarida belgilangan tartibda ishlab chiqarishga, eksport va import qilishga hamda tarqatishga haqlidir. Diniy ekstremizm, separatizm va aqidaparastlik g‘oyalari bilan yo‘g‘rilgan matbaa nashrlarini, kino, foto, audio, video mahsulotlarini va shu kabi boshqa mahsulotlami tayyorlash, saqlash va tarqatish qonun hujjatlariga muvofiq javobgarlikka tortishga olib keladi. 122 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1. 0 ‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. - Т.: 0 ‘zbekiston, 2003. 2. Karimov I.A. 0 ‘zbekiston: milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura. 1- jild .-Т.: 0 ‘zbekiston, 1996. 3. Karimov I.A. Vatan sajdagoh kabi muqaddasdir. 3-jild. -Т.: 0 ‘zbekiston, 1996. 4. Karimov I.A. Bunyodkorlik yo‘lidan. 4-jild.-Т.: O'zbekiston, 1996. 5. Karimov I.A. Yangicha fikrlash va ishlash - davr talabi. 5-jild. - Т.: 0 ‘zbekiston, 1997. 6. Karimov I.A. Havfsizlik va barqaror taraqqiyot yo‘lidan. 6-jild. -Т.: 0 ‘zbekiston, 1998. 7. Karimov I.A. Biz kelajagimizni o‘z qo‘limiz bilan quramiz. 7-jild. -Т.: 0 ‘zbekiston,1999. 8. Karimov I.A. Ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot - pirovard maqsadimiz. 8-jild. -Т.: 0 ‘zbekiston, 2000. 9. Karimov I.A. Havfsizlik va tinchlik uchun kurashamiz. 10-jild. -Т.: 0 ‘zbekiston, 2002. 10. Karimov I.A. Biz tanlagan yo'l - demokratik taraqqiyot va ma’rifiy dunyo bilan hamkorlik yo‘li. 11-jild. -Т.: 0 ‘zbekiston, 2003. 11. Karimov I. A. Yuksak ma'naviyat - yengilmas kuch. -Т.: «Ma’naviyat», 2008. 12. Karimov I.A. Asosiy vazifamiz - vatanimiz taraqqiyoti va xalqimiz farovonligini yanada yuksaltirishdir. Т.: «O‘zbekiston»- 2010. 13. Diniy ekstremizm va terrorizmga qarshi kurashning ma’naviy- ma’rifiy asoslari. Toshkent Islom Universiteti - 2005y. 14. Husanov S., Jumaniyozov X., Mirjavxarova D. Diniy ekstremizm va terrorizmga qarshi kurashning ma’naviy-ma’rifiy asoslari. TKTI - 2005y. 15. Abdullatif qori Hoshimjon qori o‘g ‘li. Zalolatga ketmang! «Hizbut tahrir» tltnasidan ogoh bo‘ling. - Т.: -Movarounnahr, 2003. 16. Азимов А. Религиозный экстремизм и фундаментализм-Т., 1998. 17. Bag‘rikenglik tamoyillari Deklaratsiyasi. -Т.: 2002. 18. Bahramov A. Islom va ma’rifat. -Т.: Movarounnahr, 2002. 19. Бжезинский 3. Великая шахматная доска. -М .: 1999. 123 20. Juzjoniy A.Sh. Islom huquqshunosligi. -Т .: Toshkent islom universiteti, 2002. 21. Zakrulayev A. G ‘oyalar kurashi. - T. Movarounnahr, 2000 22. Inson huquqlari: Universal xalqaro hujjatlar to‘plami. - Т.: 1996. 23. Inson huquqlari to‘g‘risida xalqaro bill. -Т.: Adolat, 1992. 24. Islom: bag‘rikenglik va mutaassiblik. -Т.: Universitet, 1998. 25. Islom va dunyoviy davlat (xalqaro ilmiy-nazariy konferentsiya materiallari). - Т.: 2003. 26. Islom. Enuiklopediya. -Т.: 0 ‘zbekiston milliy enuiklopediyasi, 2004. 27. Karimov I. Imon va inson. -Т .: 1991. 28. Кожушко Э. Современный терроризм: Анализ основных направлений. -М н.: Харвест. 2000. 29. Kornilov N. Islom - ma'rifat dini. -Т .: Ma'naviyat, 2000. 30. Межрелигиозное согласие - важное условие углубления демократических процессов в странах Центральной Азии (На примере Республики Узбекистан). Материалы международной конференции. - Т.: 2002. 31. Millatlararo totuvlik va diniy bag'rikenglik - taraqqiyot omili. - Т.: 2003. 32. Obidov R., Abdullaev S, Azimov A. Hidoyat va zalolat. -Т.: 2003. 33. Otamuratov S., Mamashakirov S., Xolbekov A. Markaziy Osiyo: g‘oyaviy jarayonlar va mafkuraviy tahdidlar. -Т.: 2001. 34. Правовое государство - независимость, нация, экономика, идеология, политика. В 4-х томах. -Е.: Адолат, 1994. 35. Radjapova М. Diniy ekstremizm va terrorchilik. - Т.: 2000. 36. Рахманов А. Исламское право. Учебник для вузов. - Т.: 2003. 37. Рахматов А. Бдительност - священный долг. -Т .: Узбекистан, 2000 . 38. Саидов А.Х. Религиозная толерантност и светское государство в Узбекистане. -Т.: 2002. 39. Saidov А.Х. Inson huquqlari bo‘yicha shartnomalar. -Т .: Adolat, 2004. 40. Салимов K.H. Современние проблемы терроризма. -М .: 1999. 41. Taroziy A.M. Olam uzra tarqalgan islom. -Т .: 2001. 42. Хантингтон С. Столкновение цивилизаций? // Полис, № 1,1994. 43. Xusanov S.X., Miijavxarova D.S. Dinshunoslik (o'quv-uslubiy qo‘llanma). - Т.: 2004. 124 44. Xorun Yahyo. Islom terromi qoralaydi. Т.: -Movarounnahr, 2003. 45. Ekstremizm, terrorizm, guruhiy jinoyatchilikka qarshi kurash muammolari. // Ilmiy-amaliy anjuman materiallari. -Т.: 1999. 46. Yakubov O. Qashqirlar galasi: Terrorizmning qonli izi. - Т.: 2000. 47. Юнусова A.T. Религия и закон. — Т.: Тошкент Ислом университета, 2002. 48. Husniddinov Z. Islom: yo'nalishlar, mazhablar, oqimlar. - Т.: Movarounnahr, 2000. 49. Husniddinov Z.M., Abdusattorov A. Islomdagi oqimlar: xorijiylar va shialik. Т.: Toshkent islom universiteti, 2003. 125 M U N D A R I J А 1-MAVZU: DAVLAT VA DIN. 0 ‘ZBEKIST0NDA DAVLATNING DIN VA DINIY TASHKILOTLAR BILAN MUNOSABATI...................7 1. Din masalasida mavjud xalqaro m e’yor (normalar)................................11 2. 0 ‘zbekistonda vijdon erkinligining konstitutsion kafolatlanishi........... 12 3. Vijdon erkinligi - diniy e’tiqod erkinligidir............................................ 19 4. 0 ‘zbekistonda din bilan munosabatning asosiy taraoyillari...................19 5. Mustaqillik: dinga va diniy tashkilotlarga munosabatining o‘zgarishi...21 2-MAVZU:EKSTREMIZM VA TERROR1ZM-JAMIYAT BARQARORLIGIGA TAHDID 26 1. Vahhobiylikning yuzaga kelishi va asosiy g ‘oyalari...............................28 2. Diniy fundamentalizm va ekstremizm tushunchalari: mohiyati va mazmuni......................................................................................................... 40 3. Missionerlik tushunchasi, mazmuni va mohiyati....................................44 4. Bugungi kundagi voqelik.......................................................................... 49 5. Musulmon dunyosi va diniy ekstremizm.................................................53 3-MAVZU:...MUSULMON OLAMEMING TERRORIZMGA QARShI KURASHI 55 1. Diniy ekstremizmning musulmon dunyosi uchun xavfi......................... 58 2. «Jamoat al-ixvon al-muslimin».................................................................59 3. «Hizbulloh» («Alloh partiyasi»)............................................................. 62 4. «Al-qoida» («asos»).................................................................................. 63 5. Terrorizmga qarshi kurashda Misr tajribasi............................................ 65 6. Misming kurash strategiyasi.....................................................................66 7. Xalqaro maydondagi harakatlar............................................................... 69 4-MAVZU:Markaziy Osiyodagi barqarorlik va havfsizlikka tahdid solayotgan diniy ekstremistik va terroristik tashkilotlar..............................70 1. Diniy ekstremizm va terrorizmning Markaziy Osiyo mintaqasida namoyon bo‘lishining o‘ziga xos xususiyatlari........................................... 72 2. Vahhobiylik va uning « 0 ‘zbekistondagi tashkiliy tizimi». «O‘zbekiston islom harakatining jamiyat taraqqiyotiga tahdidi»...................................... 76 3.Hizbut-tahrir» oqimi va uning mustaqil 0 ‘zbekiston taraqqiyotiga tahdidi 81 126 Kirish........................................................................................................................3 4.Mustaqil 0 ‘zbekiston taraqqiyotiga tahdid soluvchi boshqa diniy-siyosiy harakatlar........................................................................................................83 5-MAVZU: DINIY EKSTREMIZM VA TERRORIZMGA QARSHI KURASHNING XALQARO SIYOSIY-HUQUQIY ASOSLAR1......... 86 1. Islom konferensiyasi tashkiloti tuzilishi, mohiyati, ustavi va uning islom tartibotini shakllantirishdagi faoliyati.......................................................... 88 2. Diniy ekstremizm va terrorizmga qarshi kurashning xalqaro siyosiy- huquqiy asoslari............................................................................................. 91 3. 0 ‘zbekistonning diniy ekstremizm va terrorizmni oldini olish va unga qarshi kurash borasida olib borayotgan siyosatining mohiyati...................97 Amaliy va seminar mashg‘ulotlarini o‘tkazish bo'yicha ishlanmalar va tarqatma materiallar.................................................................................... 104 Ilovalar........................................................................................................ 120 Foylanilgan adabiyotlar.............................................................................. 123 127 M.LAFASOV, X.S.JUMANIYOZOV, G.K.MASHARIPOVA, E.XOLIQOV, E.M.MALLAEVA DINIY EKSTREMIZM, MISSIONERLIK VA XALQARO TERRORIZMGA QARSHI KURASH (M ETODIK Q O ‘LLANMA) Muharrir: Dizayner: Texnik muharrir: Shukur Qurbon Bahodir To‘xliyev Asqad Nazarov Bosishga ruxsat etildi: 13.12.2010. Qog‘oz bichimi 60x84 V16 Hajmi 8,0 b.t. Adadi 160 nusxa. Buyurtma № 32. Alisher Navoiy nomidagi 0 ‘zbekiston Milliy kutubxonasi nashriyoti “BAYOZ" MCHJ matbaa korxonasida chop etildi. 100100, Toshkent sh. Yusuf Xos Hojib ko‘chasi, 103-uy. Yüklə 2,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|