M lafasov, X. S. Jumaniyozov, G. K. Masharipova, E. Xoliqov, E. M. Mallaeva diniy ekstremizm, missionerlik
Yüklə 2,94 Mb. Pdf görüntüsü
|
XX asming oxirgi o ‘n yilligida ham terrorchilikka qarshi kurash jahon davlatlari oldidagi eng dolzarb muammo bo‘lib keldi. Xalqaro terrorchilikning avj olayotgani, ayniqsa Afg‘oniston va boshqa b a’zi musulmon davlatlari hududidagi «harbiy lagerlarda» terrorchi uyushmalar bemalol tayyorgarlik ko‘rganligi va ko‘rayotganligi mamlakat havfsizligiga ham ochiqdan-ochiq tahdid solayotganligidan tashvishlangan 0 ‘zbekiston davlatining rahbari «Xalqaro terrorizmga qarshi kurash markazini tuzish» zarurligi to‘g ‘risidagi taklifini EHHT davlat va hukumatlariga bildirgan edi. 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning fikriga ko‘ra, «Markazning asosiy vazifasi terrorizm ko'rinishlari bilangina emas, eng avvalo, xalqaro terrorizmni mablag1 bilan ta’minlayotgan, qo‘llab-quvvatlayotgan, qurol-yarog‘ bilan ta’minlab, joylarga j o ‘natayotgan manbalarga qarshi kurash bo‘yicha qabul qilingan qarorlaming so‘zsiz bajarilishi bo‘yicha faoliyatlarini muvofiqlashtirishdan iborat bo‘lishi lozim». Ommaviy axborot vositalarida e’lon qilingan habarlardan birida aytilganidek, dunyo bo ‘yicha yiliga 320 dan 660 gacha terrorchilik aktlari sodir etiladi. B a’zan minglab begunoh aholi terrorchilik harakati qurboni bo‘layotganligi g ‘oyatda achinarlidir. Misol uchun, 1995-yilning 20 martida Tokio metrosida «Aum Senrikyo» diniy ekstremistik terrorchilik tashkiloti tomonidan sodir etilgan jinoyat oqibatida 5,5 ming kishiga shikast etkazilgan. 2001-yil 11 sentyabrda AQShda amalga oshiilgan terroristik akt XX asr m o‘jizasi - ikki egizak binoning vayron bo‘lishi, sakkiz mingga yaqin kishining hayotiga zomin bo‘ldi. Terrorchilikka qarshi kurash yuzasidan AQSh va Rossiyada, Yevropa davlatlarida bir qator e ’tiborga loyiq ishlar amalga oshirildi. Misol uchun, AQShda terrorchilikning oldini olish va bartaraf etishni o ‘zida mujassamlashtirgan qirqqa yaqin qonunlar qabul qilingan. Rossiya Federatsiyasida «Terrorchilikka qarshi kurash to‘g ‘risida»gi maxsus Qonun amalga joriy qilingan. 0 ‘zbekiston davlati ham terrorchilikka qarshi kurash bilan bog‘liq quyidagi xalqaro hujjatlami ratiflkatsiya qildi, ular jumlasiga: 1. «Havo kemasi bortida sodir etiladigan jinoyatlar va boshqalar to‘g ‘risida»gi 1963-yilgi (Tokio) Konvensiya; 94 2. «Havo kemalarini g'ayriqonuniy tarzda egallab olishga qarshi kurash to‘g ‘risida» gi 1970-yilgi /Gaaga/ Konvensiya; 3. «Fuqaro aviatsiyasi havfsizligiga qarshi yo‘naltirilgan noqonuniy aktlar bilan kurashish to‘g ‘risida»gi 1971-yilgi /Monreal/ Konvensiyasi; 4. «Fuqaro aviatsiyasi havfsizligiga qarshi yo‘naltirilgan noqonuniy aktlar bilan kurashish to‘g ‘risida»gi Konvensiyani to‘ldiruvchi. «Aeroportlarda halqaro fuqaro aviatsiyasiga xizmat qilish, g ‘ayriqonuniy zulm aktlari bilan kurashish to‘g‘risida»gi Protokol; 5. «Xalqaro himoyadan foydalanuvchi shahslarga, shu jumladan, diplomatiya agentlariga qarshi jinoyatlaming oldini olish va bunday jinoyatlar uchun jazolash to‘g ‘risida» gi Konvensiya; 6. «Odamlami garovga olishga qarshi kurashish to‘g ‘risida»gi 1979-yilgi Xalqaro Konvensiya; 7. «Yadroviy raaterialni jism an himoya qilish to‘g ‘risida» gi 1997- yilgi Konvensiya; 8. «Plastik portlovchi moddalami topa olish maqsadida markirovka qilish to'g'risida» gi Konvensiya; 9. «Bombali terrorizmga qarshi kurash to‘g ‘risida»gi Xalqaro Konvensiya. 10. «Terrorizmni moliyalashtirishga qarshi kurash to‘g ‘risida»gi xalqaro Konvensiyalar kiradi. Yana bir muhim xalqaro hujjat - «Terrorizm, separatizm va ekstremizmga qarshi kurash to‘g ‘risida»gi Shanxay Konvenysiyasi bo‘lib. mazkur hujjat 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining II chaqiriq 2001-yil 30 avgustdagi oltinchi sessiyasida ratifikatsiya qilindi. BMT Bosh Assambleyasi tomonidan «Terrorizmni moliyalashtirishga qarshi kurash to‘g ‘risida» gi yangi Konvensiya (1999) qabul qilingan. Bu terrorizm tusidagi jinoyatlami davlatlaming ichki qonunchiligida tasniflash (klassifikatsiya) imkonini yaratdi. Ushbu hujjatda ilova tariqasida; 1. «Bombali terrorizmga qarshi kurash to‘g ‘risida»gi Xalqaro Konvensiya. 2. «Dengiz kemalari havfsizligiga» qaratilgan noqonuniy harakatlarga qarshi kurash to‘g ‘risida» gi Konvensiya. 95 3. «Kontinental kenglikda joylashgan doimiy platformaga qaratilgan harakatlarga qarshi kurash to‘g ‘risida»gi Protokol. 4. «Yadroviy materialni jism an himoya qilish to‘g ‘risida» gi Konvensiya. 5. «Odamlami garovga olishga qarshi kurash to‘g ‘risida» gi Xalqaro Konvensiya. 6. «Xalqaro himoyadan foydalanuvchi shahslarga, shu jumladan, diplomatiya agentlariga qarshi jinoyatlaming oldini olish va bunday jinoyatlar uchun jazolash to‘g ‘risida»gi Konvensiya. 7. «Fuqaro aviatsiyasi havfsizligiga qarshi qaratilgan noqonuniy harakatlarga qarshi kurash to‘g ‘risida»gi Konvensiya. 8. «Fuqaro aviatsiyasi havfsizligiga qarshi kurash to‘g ‘risida»gi Konvensiyani to‘ldiruvchi «Aeroportlarda xalqaro fuqaro aviatsiyasiga xizmat qilish, g ‘ayriqonuniy zulm aktlari bilan kurashish to‘g ‘risida»gi Protokol. 9. «Havo kemalarini g ‘ayriqonuniy tarzda egallab olishga qarshi kurash to‘g ‘risida»gi jami 9ta Konvensiya qayd qilingan. Ammo bu xalqaro hujjatlaming hammasiga 0 ‘zbekiston Respublikasi to‘la qo‘shilmagan. Kelgusida, O'zbekiston Respublikasi ushbu Konvensiyada ilova qilingan barcha xalqaro hujjatlarga qo‘shilish chorasini ko‘rishi zarur. Jahonda, shu jumladan, Markaziy Osiyo mintaqasida terrorchilik bilan bog‘liq «olovli nuqta»lar mavjudligini hisobga olgan holda, 0 ‘zbekiston Respublikasida ham qator davlat idoralari, ayniqsa Mudofaa, Favquloda vaziyatlar, Ichki ishlar vazirliklari, Milliy havfsizlik xizmati, chegara, bojxona, prokuratura idoralarining terrorchilikka qarshi kurashdagi faoliyatini davr talabi darajasiga ko‘tarib, ulaming bu boradagi imkoniyatlaridan yanada samaraliroq foydalanish, bu turdagi jinoyatlaming 0 ‘zbekiston davlati hududida ildiz otishining oldini olish, mintaqa havfsizligini ta’minlash, terrorchilikni keltirib chiqaruvchi sabablar va shart-sharoitlami o‘rganishni ta’minlovchi «Terrorizmga qarshi kurash to‘g ‘risida»gi 0 ‘zbekiston Respublikasi Qonunining qabul qilinishi, terrorizmning har qanday ko ‘rinishiga qarshi kurashda huquqiy asos bo‘lib xizmat qilmoqda. Shuningdek, 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimov tashabbusi bilan 2000-yilning 24 aprelida b o iib o‘tgan Toshkent 96 Yüklə 2,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|