M. M. Musayev

 

357 

sev-me-di 

sev-me-di-k 

sev-me-di-niz 

sev-me-di-ler 

 

     idi 

-di+y+-di 

gel-di-y-di-m 

gel-di-y-di-n 

gel-di-y-di 

gel-di-y-di-k 

gel-di-y-di-niz 

gel-di-y-di-ler  

 

gel-me di-y-di-m 

gel-me di-y-di-n 

gel-me di-y-di 

gel-me di-y-di-k 

gel-me di-y-di-niz 

gel-me di-y-di-ler 

 

-dı+y+-sa 

yap-tı-y-sa-m 

yap-tı-y-sa-n 

yap-tı-y-sa 

yap-tı-y-sa-k 

yap-tı-y-sa-nız 

yap-tı-lar-sa  

 

yap-ma-dı-y-sa-m 

yap-ma-dı-y-sa-n 

yap-ma-dı-y-sa 

yap-ma-dı-y-sa-k 

yap-ma-dı-y-sa-nız 

yap-ma-dı-lar-sa 

 

2.2. Nəqli keçmiş 

zaman 

-mış (-miş, -muş, -

müş) 

sev-miş-im 

sev-miş-sin 

sev-miş 

sev-miş-iz 

sev-miş-siniz 

sev-miş-ler 

sev-di 

sev-di-k 

sev-di-niz 

sev-di-lәr 

 

sev-mә-di-m 

sev-mә-di-n 

sev-mә-di 

sev-mә-di-k 

sev-mә-di-niz 

sev-mә-di-lәr 

 

yox 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

-di+m+-sə 

sev-di-m-sә 

sev-di-n-sә 

sev-di-sә 

sev-di-k-sә 

sev-di-niz-sә 

sev-di-lәr-sә 

 

sev-mә-di-m-sә 

sev-mә-di-n-sә 

sev-mә-di-sә 

sev-mә-di-k-sә 

sev-mә-di-niz-sә 

sev-mә-di-lәr-sә 

 

2.2.Nəqli 

keçmiş 

zaman 

-mış  (-miş,  -muş,  -

müş) 

sev-miş-әm 

al-dı-k 

al-dı-nız 

al-dı-lar  

ál-ma-dı-m 

al-ma-dı-n 

al-ma-dı 

al-ma-dı-k 

al-ma-dı-nız 

al-ma-dı-lar      

 

  idi 

-dı+y+dı 

al-dı-y-dı-m 

al-dı-y-dı-n 

al-dı-y-dı 

al-dı-y-dı-k 

al-dı-y-dı-nız 

al-dı-y-dı-lar  

 

 

al-ma-dı-y-dı-m 

al-ma-dı-y-dı-n 

al-ma-dı-y-dı 

al-ma-dı-y-dı-k 

al-ma-dı-y-dı-nız 

al-ma-dı-y-dı-lar 

 

2.2. Nəqli keçmiş 

zaman 

-mış (-miş, -muş, -

müş)  

al-mış-ım 

al-mış-ın 

al-mış 

al-mış-ık 

al-mış-ınız 

al-mış-lar   

 

ál-ma-mış-ım 

ál-ma-mış-ın 

ál-ma-mış 

ál-ma-mış-ık 

ál-ma-mış-ınız 

ál-ma-mış-lar   

    

idi 

me-ýä: n-dir 

ýaz-ma-ýa: n-dyr-ys, gel-

me-ýä: n-dir-is 

ýaz-ma-ýa: n-dyr-syňyz, 

gel-me-ýä: n-dir-siňiz 

ýaz-ma-ýa: n-dyr-lar, 

gel-me-ýä: n-dir-ler 

 

Türkmәncәdә felin  ise (-

sa, -se) şәkilçisi ilә 

formalaşan mürәkkәb 

şәkli işlәnir.  ‘Bolmak’ 

felinә  -sa, -se şәkilçisi 

artırılır. Bunun 

nәticәsindә sözügedәn 

feil aşağıdakı şәkillәrdә 

işlәnilir: al-ýa: n bolsa, 

gel-ýä: n bolsa,al-an 

bolsa, gel-en bolsa, 

al-jak bolsa, gel-jek 

bolsa, 

al-ar bolsa, gel-er bolsa 

 

1.2.2. İndiki zamanın 

rəvayəti 

   Ýa: r+- myş/-miş 

ýaz-ýa: r-myş-ym, gel-

ýä: r-miş-im 

 ýaz-ýa: r-myş-yň, gel-

ýä: r-miş-iň 

 ýaz-ýa: r-myş, gel-ýä: r-

miş 

ýaz-ýa: r-myş-yk, gel-ýä: 

r-miş-ik 

ýaz-ýa: r-myş-yňyz, gel-

ýä: r-miş-iňiz 

ýaz-ýa: r-myş-lar, gel-ýä: 

r-miş-ler  

 

ýaz-ma-ýa: r-myş-ym, 

gel-me-ýä: r-miş-im 

 ýaz-ma-ýa: r-myş-yň, 

gel-me-ýä: r-miş-iň 

 ýaz-ma-ýa: r-myş, gel-

me-ýä: r-miş 

ýaz-ma-ýa: r-myş-yk, 

---

 

358 

 

sev-me-miş-im 

sev-me-miş-sin 

sev-me-miş 

sev-me-miş-iz 

sev-me-miş-siniz 

sev-me-miş-ler 

 

idi 

miş+ti 

gel-miş-ti-m 

gel-miş-ti-n 

gel-miş-ti 

gel-miş-ti-k 

gel-miş-ti-niz 

gel-miş-ler-di  

 

gel-me-miş-ti-m 

gel-me-miş-ti-n 

gel-me-miş-ti 

gel-me-miş-ti-k 

gel-me-miş-ti-niz 

gel-me-miş-ler-di 

 

imiş  

miş+miş   

bil-miş-miş-im 

bil-miş-miş-sin 

bil-miş-miş 

bil-miş-miş-iz 

bil-miş-miş-siniz 

bil-miş-ler-miş  

 

bil-me-miş-miş-im 

bil-me-miş-miş-sin 

bil-me-miş-miş 

bil-me-miş-miş-iz 

bil-me-miş-miş-

siniz 

bil-me-miş-ler-miş 

 

 -mış+-sa 

yap-mış-sa-m 

yap-mış-sa-n 

yap-mış-sa 

yap-mış-sa-k 

sev-miş-sәn//sev-

ib-sәn 

sev-miş (-ib) 

sev-miş-ik 

sev-miş-siniz//sev-

ib-siniz 

sev-miş-lәr//sev-ib-

lәr  

 

sev-mә-miş-әm 

sev-mә-miş-sәn// 

sev-mә-yib-sәn 

sev-mә-miş (-yib) 

sev-mә-miş-ik 

sev-mә-miş-

siniz//sev-mә-yib-

siz 

sev-mә-miş-lәr// 

sev-mә-yib-lәr 

 

idi 

miş+di 

sev-miş-di-m 

sev-miş-di-n 

sev-miş-di 

sev-miş-di-k 

sev-miş-di-niz 

sev-miş-di-lәr  

 

sev-mә-miş-di-m 

sev-mә-miş-di-n 

sev-mә-miş-di 

sev-mә-miş-di-k 

sev-mә-miş-di-niz 

sev-mә-miş-di-lәr 

 

  imiş 

miş+miş 

gәl-miş-miş-әm 

gәl-miş-miş-

sәn//gәl-ib-miş-sәn 

gәl-miş-miş 

(ib-

miş) 

gәl-miş-miş-ik 

gәl-miş-miş-

siniz//gәl-ib-miş-

miş+tı  

al-mış-tı-m 

al-mış-tı-n 

al-mış-tı 

al-mış-tı-k 

al-mış-tın-ız 

al-mış-tı-lar    

 

ál-ma-mış-tı-m 

ál-ma-mış-tı-n 

ál-ma-mış-tı 

ál-ma-mış-tı-k 

ál-ma-mış-tın-ız 

ál-ma-mış-tı-lar   

 

3. Gələcək zaman   

3.1. Müəyyən 

gələcək zaman 

-(y)acek, -(y)ecek 

al-aca-m 

al-aca-n 

al-acek 

al-ace-z 

al-ace-nız 

al-acek-lar  

 

al-ma-y(a)ca-m 

al-ma-y(a)ca-n 

al-ma-y(a)ce-k 

al-ma-y(a)ce-z 

al-ma-y(a)ce-nız 

al-ma-y(a)cek-lar 

  

ace(y)+dı 

al-acey-dı-m 

al-acey-dı-n 

al-acey-dı 

al-acey-dı-k 

al-acey-dı-nız 

al-acey-dı-lar   

 

al-ma-y(a)cey-dı-

m 

al-ma-y(a)cey-dı-n 

al-ma-y(a)cey-dı 

al-ma-y(a)cey-dı-k 

gel-me-ýä: r-miş-ik 

ýaz-ma-ýa: r-myş-yňyz, 

gel-me-ýä: r-miş-iňiz 

ýaz-ma-ýa: r-myş-lar, 

gel-me-ýä: r-miş-ler 

  

1.2.3.İndiki keçmiş 

zaman  

1.2.3.1. –amo: k 

ýaz-amo: k, gel-emo: k 

ýaz-aňo: k, gel-eňo: k 

ýaz-ano: k, gel-eno: k 

ýaz-amyzo: k, gel-emizo: 

k 

ýaz-aňyzo: k, gel-eňizo: 

k 

ýaz-ano: k-lar, gel-eno: 

k-lar 

 

ýaz-amo: k-mış-ım, 

gelemo: k-mış-ım, yaz-

oňo: k-mış-ıň, gel-eňo: 

k-mış-ıň, yaz-ono: k-mış, 

gel-eno: k-miş 

 

Bununla bәrabәr, 

sözügedәn feil şәkli 

inkarlıq forması olmadan 

inkar şәklindә işlәnilir. 

Başqa sözlә, türkmәn 

dilinin tarixi inkişafı 

prosesindә  alanım yok- 

dan alamok, gelenim 

yok- dan gelemok әmәlә 

gәlmişdir.  

1.2.3.2.   eken  

ýaz-ýa: r eken-im, gel-

ýä: r eken-im 

ýaz-ýa: r eken-iň, gel-ýä: 

r eken-iň 

ýaz-ýa: r eken(i), gel-ýä: 

r eken(i) 

ýaz-ýa: r eken-ik , gel-

ýä: r eken-ik 

ýaz- ýa: r eken-iňiz, gel-

ýä: r eken-iňiz 

---