M stan nəz rl nəzrl ocağinin üÇ
Yüklə 0,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
Qandalım, üç qızını - Səbriyyə, Şəmsiyyə və Hüsniyyəni ali təhsilli ziyalı kimi Nəziroğlu raranın adına layiq böyütdü. MRAN BABA mran Nəzirlinin ruhuna bağışlayıram Elə bir ömr elədin, bilənlər bilir, Şə ninə tapmıram söz, mran baba! Yozumsuz illərdən sinədağlıyam, Dolaşıq talemi yoz, mran baba! Hər dürlü kəlməni nur bilsəm belə, Təzə bilsəm belə, tər bilsəm belə, Səni ocaq bilsəm, pir bilsəm belə Yenə də az olar az, mran baba! Ə riyib, qalmayıb qəlbimin yağı, Gecəm ah-nalədi, gündüzüm - ağı, Rüşvətxor tənəsi, yad şapalağı Hələ də qızardır üz, mran baba! Sən gəzən yerlərə izim düşməyib, Bir ocaq çatmışdım, közüm düşməyib, Özgə işığına gözüm düşməyib, ş ıqdan düşsə də göz, mran baba! Özüm öz gözümə kül ələmişəm, Ömrümü ələyib kül eləmişəm. Mətləb-murazımı güllələmişəm, Ruhumu canımdan üz, mran baba! Rəşid dərd əhlidir, dərd nədi - bildi, Həsrət baş daşından həsrəti sildi... Sənə yol gəlirik gör, neçə ildi, Sənsiz can üzürük biz, mran baba!.. Rəşid Faxralı 24.12.2001 LORU DƏRƏS N N FAC ƏS “Loru dərəsinin faciəsi”ni uzun illər düşünmüşəm. Hadisələr, adamlar, kəndimin təbiət lövhələri gözümün önündən çəkilməyib. Hələ ötən əsrin yetmişinci illərindən yuxusuz gecələrimi, narahat günlərimi nüfuzlu Nəzirli nəslimin tarixini öyrənməklə məşğul olmuşam. Fikirləşmişəm ki, bu əsərimdə nəyi ön plana çəkməliyəm, nəyin üzərindən sükutla keçməliyəm, ya da ötəri verməliyəm. Zəncirvari düzülən keçmiş hadisələrin hər biri bu günkü gəncliyimiz üçün ibrətamiz əhəmiyyət kəsb etdiyinə görə heç nəyi diqqətdən kənarda saxlamaq mümkün olmayıb. lk öncə mənə rahatlıq verməyən nəslimizin müdrik şəxsi Nəzir Abdulla oğlunun, Qara Omar Alı oğlunun və Süleyman katda Alı oğlunun taleyi olub. Onlar haqqında ağsaqqal və ağbirçəklərdən eşidib qeydə aldığım əhvalatları bir daha dəqiqləşdirmək üçün Gürcüstanın Mərkəzi Dövlət Arxivində araşdırmalar apardım. Yaddaşların arxiv sənədləri ilə eyniliyinə heyran qaldım. Elə o anlarda uzaq-uzaq yol gəlmiş yorğun səyyahlar kimi sonu görünməyən “hadisələr dənizinin sahili”ndə dayanıb nəfəs dərdim. Fikirləşdim ki, bu dəryanı “üzüb keçməliyəm”. lahi bir səs isə deyirdi: “üzüb keçmək azdır, sən yüz yetmiş, iki yüz il əvvəl bu dəryaya atılmış ləl-cəvahiratı tapmalı və bu günkü nəslə çatdırmalısan”. Qarşımda dərya təlatümə gəlib çalxanır, mən isə susurdum. Fikrim, düşüncəm əsrlərin burulğanlarında cövlan edirdi. “Dünən və hərəkətə gəl, sükut - zəiflik, qorxaqlıq və ölümdür”. Bu, ulu babalarım Süleyman katdanın, Osman xozeyinin, Molla Əsgərin, Qara Omarın və nəsil-nəcabətinin hökm verən səsi idi. Mən onları eşidib nə sükutu, nə də ölümü qəbul etmədim. Əgər qəbul etsəydim nə bu günümdə, nə də əbədiyyətimdə rahatlıq tapmazdım. Allahın bir olan adını anıb, gücümü sınağa çəkdim. Yaşadığım iyirminci əsri tərk edib, bütün varlığımla babalarımın on səkkiz, on doqquzuncu ə srinə, illərinə qayıtdım. Dahi Vilyam Şekspirin: “öz kökünə xor baxan bir varlıq öz-özünü uçuruma atmış olur. Canlı gövdədən kəsilmiş budaqlar ancaq çırpı kimi yandırlmağa yararlar” - deyimi əsərin bir parçasını yazmağa güc verdi. Ə fsanələr yurdu türk torpağı Loru nahiyəsinin Körpülü kəndində nənə və babalarımızın ölməz ruhu yaşayır. 1922-ci ilin payızında yeni gələn şura hökuməti nəslimizin qan düşmənlərinin fitvası ilə sa və smayıl əmimi güllələtdirirlər. Səbəbi də bu olur ki, onlar Süleyman ağanın oğlu kimi hökumətə boyun əymirlər. ki cavanın yasında bütün el-oba, kənd ağlayırmış. Amma Zeynəb nənəm heykəl kimi donub qalıbmış. Bu məğrur qadın şübhəsiz ki, Tiflisdə gimnaziya və seminariya qurtarmış, günahsız öldürülmüş oğlanlarının intiqamını almaq haqqında düşünürmüş... Ağlaşmada qadınlardan biri üzünü Zeynəb nənəmə tutub təəccüb və heyrətlə deyir: - Ay Zeynəb xanım, niyə ağlamırsan, ana deyilsənmi? Günahsız öldürülən bu cavanlar sənin deyilmi? Gözyaşlarını qəlbinin dərinliklərində boğan nənəm: - Oğlanlarım məndən dünyaya gəlib, eldən gedir. El də onları ağlayır, - deyir. - Xoşbəxtəm ki, oğlanlarımı el ağlayır. Onlar mənim yox, el-obanın balalarıdır. Onları mən itirməmişəm, el itirib. Bağların divarından, Ş axta gəlir qarından. Təzə meyvə yetirdim, Yemədim nübarından. Az sonra nənəm iki oğlunun əvəzinə Daş Salahlı igidi srafilin köməkliyi ilə düşmənin altı nəfərini qanına qəltan elətdirir. Onların müasiri olan bir şairin poetik səsi xəyalən məni o yurdda baş vermiş hadisələri unutmamağa çağırır: Bitib-tükənməyir dərd, qüssə burda, Qəm məni çağırır o köhnə yurda. Geniş qanadilə xəyal baş vurur, Məni doğma yurda tərəf uçurur. Orda nə zaman ki, qış axşamı bax! Közərir ortada yanan bir ocaq, Oturub mehriban o mənimkilər ntizar içində yolumu gözlər. Dalır fikirlərim, xəyalım yenə, Bu doğma ellərin əsatirinə. Necə ki, Lorudə qədim zamanlar, Deyirlər - yaşardı tunc qəhrəmanlar. O yerlər gözləyir məni yenidən, Ocaq qarşısında nə vaxtdan bəri, Orda ki, Lorunin igidlərindən Söhbət eləyirlər, qış gecələri... * * * Şə rq adətinə görə iki nəsil arasında tündməzac, dəliqanlı cavanların saldığı qan düşmənçiliyinin qarşısını həmişə el ağsaqqalları, ağbirçəkləri alıblar. Ağsaqqal söhbəti, ağbirçək məsləhəti iki tayfa arasında qatılaşan buludları duruldub. Qələmə aldığım bu olmuş əhvalatda təəssüf ki, elə deyil... Düşən ədavətin, tökülən nahaq qanın səbəbkarı ağsaqqal Mehdi kişi olub. El yaxşı deyib ki, hər saqqalı ağ olana ağsaqqal demək olmaz. ki nəsil arasında olan bu əhvalatlarda mən bəzi adamların adını dəyişmişəm. 1919-cu ilin əvvəllərində guya bu nəsilləri barışdıran ara adamlarının “xeyirxahlığı”ndan iki nəsildən doqquz adam öldürülüb. Üstəlik bir-birini sevərək yenicə ailə quran iki gənc ömürlük bədbəxt olub. Qəribə burasıdır ki, tökülən nahaq qanlardan sonra bu iki nəsil sonralar barışıb, qohumluğu bu gün də davam etdirirlər. Yalnız sonralar məlum oldu ki, bu tökülən qanlar nahaq imiş. Dahi Ş ekspir məşhur “Romeo və Cülyetta”sında bu barədə gözəl deyib: Onların səadəti qara matəmə döndü, Onların ölümülə bu ədavət də söndü. Yüklə 0,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|