Magistrantların XVIII respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci IL
Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
Yüklə 10,07 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
- İSTİSMAR ZAMANI QAZMA BORULARININ ETIBARLILIĞININ YÜKSƏLDİLMƏSİNDƏ YARANAN PROBLEMLƏR Heydərov T.E.
- Məqalənin məqsədi
Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
28
Əhəngdaşı karyerlərində əmələ gələn tullantıların qarşısını almaq və tullantıların digər sahələrdə səmərəli istifadə edilməsi üçün təkliflər edirəm: 1.
pasportlaşdırılması, ətraf mühitə dəyən zərərlərin müəyyənləşdirilməsi, cərimələr və sanksiyalar tətbiq edilməlidir. 2.
3. Tullantıxanalar bərpa olunsun, pozulmuş torpaqların bərpası, dağ mədən işlərindən sonra yaranan boşluqlardan müxtəlif məqsədlər üçün kənd təsərrüfatı istiqamətində, meşə örtüyünün salınmasında, müxtəlif su hövzələrinin yaradılmasında istifadə olunsun.
Yataq kəşf olunub, istismar olunacaq ehtiyyat və tərtib edilmiş layihə təsdiqlənəndən sonra istismar işləri, yəni divar blokları çıxarılmasına, istismarına başlanılır. Yataqlar yer səthinə çıxdıqda və çox dərində yatmadıqda divar bloklarını açıq üsulla istismar edilir. Divar bloklarının kəsilməsinə müxtəlif amillər təsir göstərir. Bunlardan ən əsası yatağın çatlılığıdır. Divar bloklarının çıxarılması üçün əlverişli şərait yataq paralel çatlar sisteminə malik olduqda və çatlar arasında böyük məsafə olduqda mümkündür. Qaradağ əhəngdaşı yatağının sahələrində ekzogen və endogen çatlar müşahidə olunur. Ekzogen çatların yayılma dərinliyi 3-5 m olur. Endogen çatlar isə yatağın dərinliyinə kimi gedib çatır. Yataq ərazisində çatlar əsasən şaquli istiqamətdə yayılmışdır. Bu yataqlarda divar blokları kəsərkən çatlar standart ölçüdə kəsilmiş divar bloklarının sınmasına və yararsız hala düşməsinə səbəb olur.Çatlılığı çox olan yataqlarda kəsilən divar bloklarının həcmi artdıqca çatlara görə əmələ gələn itkilər də artır. Sahədə giriş üzrə uzunluğu L çat olan bir çatla kəsilən divar blokların sayını dosent Əzizov A.M təklif etdiyi aşağıdakı düsturu ilə təyin etmək olar. Əhəngdaşı yatağı Karyer istehsalı
Hazır məhsul: divar blokları Tullantılar,but,qırıntı, qəlpə,qum
But daşlarından qismən istifadə olunması Qırmadaş və qum istehsalı Hazır məhsul: qırmadaş və qum Preslənmiş kərpic, suvaq istehsalı və s.
Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
29
L çat – çatın uzunluğu, m; - blokun uzunluğunun çatla kəsişmə bucağıdır. Blokun uzunluğunun çatla kəsişmə bucağı artdıqca çata görə əmələ gələn itki də artır. Kəsişmə bucağı 0 0 olduqda itki minimum olur. Yataq ərazisində çatlara görə itkini təyin etmək üçün müəyyən sahələrdə çatların sayını, onların uzunluğunu, divar blokları ilə kəsişmə buçağını hesablamaq, əmələ gələn itkinin həcmini dosent Əzizov A.M təklif etdiyi aşağıdakı düsturla təyin etmiş olarıq, m 3 . + + +
Burada V d – dənəbir daşın və ya iri blokun həcmidir, m 3 ; L 1 , L
2 , L
3 , …, L
n – uyğun olaraq karyer sahəsində birinci, ikinci, üçüncü və n-ci çatın uzunluğudur, m; α 1
2 , α
3 ,…, α
n – ədəd daşın və ya iri blokun uzunluqunun uyğun çatla kəsişmə bucağıdır. Əgər karyer sahəsində çatlar hamısı eyni istiqamətdədirsə yəni α 1 =α 2 = α
3 =…= α
n daşların uzunluqu çatların əsas istiqamətinə paralel yerləşdirilərsə α =0 º, sin 0º=0, cos 0º=1 onda yuxarıdakı düstur aşağıdakı kimi olacaqdır. = (L
1 +L 2 +L 3 +...+L n ) Belə nəticəyə gəlmək olar ki, blokların uzunluğu ilə çatlar arasında qalan bucaq artıqca əmələ gələn itkilər maksimum, bucaq minimum olduqda isə itkilər minimum olur. Buradan belə nəticə əldə olunur ki, yatağın çatlılığı nəzər alınaraq divar bloklarını kəsilməsini təşkil edilməlidir. Divar bloklarının uzunluğunu çatlara paralel yerləşdirmək lazımdır. Çatlar eyni istiqamətli olan yataqda divar blokları kəsərkən çata görə itkini azaltmaq üçün divar bloklarının uzunluğu çatlara perpendikulyar yerləşdirmək və pillənin eninə şırımları açarkən çatları iki tərəfdən kəsmək lazımdır.
YÜKSƏLDİLMƏSİNDƏ YARANAN PROBLEMLƏR Heydərov T.E. Sumqayıt Dövlət Universiteti Borular üçün, muftaların emalı zamanı meydana çıxan qeyri – oxluluğun aradan qaldırılması üçün, manipulyatorlar təklif olunur. Bu manipulyator vasitəsilə baza xətaları yox səviyyəsinə endirilir. Bu zaman yüksək emal dəqiqliyi və səmərələliyi təmin etmək üçün, emalın şpindeli oxu ilə yönləndirici arasında maillik bucağını bərabər olan xüsusi təchizat vasitələrindən istifadə olunması tövsiyyə edilir. Neft sənayesində istifadə olunan avadanlıqların uzunömürlülüyünün yüksəldilməsində başlıca məqsəd, bu prosesdə tətbiq olunan avadanlıqların təkmilləşdirilməsi istiqamətində fundamental tətqiqatların aparılmasıdır. Maşın və mexanizmlərin etibarlılığı təsir yükünün xarakteri və qiymətindən, qovşaq hissələrinin material və konstruksiyalardan, hazırlanma keyfiyyətindən, istismar şəraitindən və s. asılıdır.Bu faktorların əksəriyyətinin təsiri təsadüfü xarakter daşıyır (təsadüfi əlava yüklənmələr, metalda defektlər və s.) elə bu səbəbdən də baş verən dayanmalar öz təbiəti etibarı ilə təsadüfi olurlar. Etibarlılığın qiymətləndirilməsində istifadə olunan kəmiyyətlərdə tısadüfi xarakter daşıyırlar. Buna görə də qazma borularln etibarlılığını xarakterizə edən əsas qanunauyğunluqlaqrda statistik verilənlərə əsasən etimal və riyazi statistika qanunları nəzəriyyəsi əsasında aparılır.
qaldırılmasıdır. Məlumdur ki, bir çox işlək quyuların sıradan çıxarılmasının əsas səbəbləri məhsuldar layda və istismar olunan quyularda baş verən müxtəlif katiqoriyalı mürəkkəbləşmiş qəzalar olur. Quyularda baş Yüklə 10,07 Mb. Dostları ilə paylaş:
|