Magistrantların XVIII respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci IL
Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
Yüklə 10,07 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
- Şükürova S.F.
- “CƏLİL MƏMMƏDQULUZADƏ VƏ MOLLA NƏSRƏDDİNÇİLƏR” ORTA MƏKTƏBDƏ TƏDRİSİ Tağıyeva G.X.
Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
398
VI sinifdə tədris oluna “Azərbaycan” şeiri müəllimin dərsdə yaradıcı fəallığı üçün geniş imkanlar yaratmaq gücünə malikdir. Belə ki, ilk olaraq dərs bölgüsü aşağıdakı şəkildə bölürəm: MÖVZU: “Səməd Vurğunun “Azərbaycan” şeirinin təhlili” İŞ FORMASI: Qruplarla iş, kollektiv iş İŞ ÜSULU: Suallar, müsahibə, diskussiya, əqli hücum. MƏQSƏD: “Azərbaycan” şeirinin fonunda şagirdlərə vətənə məhəbbət hisslərini formalaşdırmaq. BİLİKLƏR: 1. Əsərin ideasını şagirdlərə çatdırmaq, 2. Şeirin dili ilə vətənimizi bir daha şagirdlərə tanıtmaq BACARIQLAR: Əsərdəki ən vacib məqamları işıqlandırmaq. İNKİŞAF: Şagirdlər əsərin təhlili ilə bağlı suallar verəcək. İNTEQRASIYA: Tarix, musiqi, coğrafiya TƏCHİZAT: şeir dair çəkilmiş klip, PowerPoint proqramında hazırlanmış təqdimat, Azərbaycan Respublikasının xəritəsi, dərslik, kompüter, proyektor, Zeynəb Xanlarovun ifasında “Azərbaycan” şeirinə həsr olunmuş musiqi parçası.
özlərin təqdim edirlər. Dərsin birinci mərhələsində şagirdlərlə oyun keçirirəm. Belə ki, sinifdəki bütün şagirdlər dairəvi şəkildə düzülürlər. Və mən şagirdin birinə “Azərbaycan” şeirinin ilk bəndin söyləməyi tapşırıram, daha sonra saat əqrəbi istiqamətində müxtəlif şagirdlər şeirin bütün bəndlərini səsləndirirlər. Şeir bitəndən sonra isə şairin həyat və yaradıcılığı haqqında məlumatlarda sadalanır. Dərsin ikinci mərhələsində isə, tədqiqatın aparılması və informasıya mübadiləsi aparılır. Tədqiqat sualı: Tədqiqat suallını vermək üçün öncə PowerPoint proqramında hazırladığım təqdimatı göstərirəm. Orda qeyd olunan suallara hansı qrup birinci bayraq qaldırdısa o da cavab verir. Həmçinin müxtəlif cavabı olan qrupları da dinləyirik. Şagirdlərə hazırladığım suallar aşağıdakılardır: 1. S.Vurğun nə vaxt və harda anadan olub? 2. O, ilk təhsilini harda alıb? 3. S. Vurğunun hansı əsərlərinin adını çəkə bilərsiniz? 4. Azərbaycan şeirində hansı bölgələri adı çəkilir və tərənnüm edilir? 5. Çox keçmişəm bu dağlardan durna gözlü bulaqlardan eşitmişəm uzaqlardan sakit axan arazları sınamışam dostu,yarı Bəndində şair “Durna gözlü bulaqlardan” misrası ilə nə demək istəyir? Azərbaycanın hansı bölgəsində yerləşən çayların bulaqlarin adını bilirsiniz? 6. Muğam beşiyi haradır? Hansı muğam ustaların taniyirsiniz? 7. Dağlarının başı qardır ağ örpəyin buludlardır böyük bir keçmişin vardır bilinməyir yaşın sənin nələr çəkmiş başın sənin. Bəndində şair “Böyük bir keçmişin vardır”, “Nələr çəkmiş başın sənin” misralarındakı mənanı öz düşüncələrinizlə izah edin. Azərbaycanin keçmişi, tarixi haqqınada nələr bilirsiniz? Dərsin üçüncü mərhələsində şagirdlər əlavə fikirlərini bölüşür və qruplar bir-birilərinə suallarla müraciyət edirlər. Daha sonra Zeynəb Xanlarovun ifasında “Azərbaycan” şeirinə həsr olunmuş musiqi parçasına qulaq asıb dərsimiz sonlandırırq.
Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
399
KURSLARINDA FƏNDAXİLİ ƏLAQƏLƏRDƏN İSTİFADƏ ÜZRƏ İŞİN SİSTEMİ Şükürova S.F. Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti Azərbaycan tarixi kursunda fəndaxili əlaqədən istifadə edilməsi olduqca mürəkkəb quruluşa malik olsa da, eyni zamanda şagirdlərin mənimsəmə gücünün artırılmasına, idrak hafizəsinin də güclənməsinə şərait yaradır. Hər hansı bir növbəti mövzuya keçid baş verdikdə müəllim bunun üçün keçmiş mövzu ilə zəncirvari əlaqə saxlamağı bacarmalıdır. Şübhəsiz ki, bu, tarix müəllimindən pedaqoji təcrübə və taktiki ustalıq tələb edir. Sinfi təşkil edən şagirdlərin hamısının düşüncə tərzi, psixoloji durumu və mənimsəmək qabiliyyəti eyni olmadığına görə müəllim hər bir şagirdə xüsusi bir fərd kimi yanaşmalıdır. Buna görədir ki, təkcə Azərbaycan tarixi kursunda deyil, Ümumi tarix kusunda da fəndaxili əlaqədən istifadə edilməsi, mövzulararası səyahət edilməsi zəruri hal kimi nəzərə alınmalıdır. Məsələn: Azərbaycan tarixinin Xanlıqlar dövrünün yaranmasına qədər olan mərhələ, yəni Nadir şahın Azərbaycanda hakimiyyəti ələ alması və özünü 1736-cı ildə Suqovuşan qurultayında şah elan etməsi mövzuları bir-biriləri ilə kəskin surətdə əlaqədədir. Sual oluna bilər ki, Nadir şaha qarşı XVIII əsrin əvvəllərində baş verən üsyanlar nəyə görə bir-birinin ardınca sürətli formada həyata keçirdi? Cavab olaraq deyilə bilər ki, çünki Nadir şah uzaq səfərlərə çıxdığı üçün uzun müddət Azərbaycan ərazsində tam hakimiyyətini səfərbər edə bilməmişdir. Və növbəti elə bir sual meydana çıxa bilər. Nadir şaha qarşı XVIII əsrin əvvəllərində Azərbaycanda baş verən üsyanların xarakterik xüsusiyyətləri nədən ibarətdir? Əgər şagird ardıcıl olaraq əvvəlki mövzulardan xəbərdardırsa, haqlı olaraq belə bir cavab verəcəkdir. Çünki Nadir şaha qarşı XVIII əsrin əvvəllərində Azərbaycanda baş verən üsyanlar bütövlükdə eyni vaxt çərçivəsində həyata keçmişdir. Buna görə də Nadir şah bütün bu üsyanların qarşısını almaqda çətinlik çəkirdi. Bu mövzunun ardı kimi XVIII əsrin I yarsından etibarən Azərbaycanda Xanlıqlar sisteminin yaranmasını götürmək olar. Çünki Azərbaycanda mövcud olan natural təsərrüfatın hakim olması, ərazilər arasında istər iqtisadi, istərsə də mədəni əlaqələrin olduqca zəif olması Azərbaycanda Nadir şahdan hakimiyyətin azad olunmasından sonra növbəti mərhələnin ayrı-ayrı xanlıqlar quruluşu formasında qədəm qoymasına şərait yaratdı. Beləliklə fənlərarası əlaqədən istifadə olunması şagirddə təkrara meyillilik və maraq yaratmaqla yanaşı, onun mövzular üzrə səbəb-nəticə əlaqələrini açıb göstərməsinə, ümumiləşdirmə aparmasına, habelə mövzunu analiz-sintez etməsinə gətirib çıxarır. Doğrudan da Azərbaycan tarixi kursu üzrə fəndaxili əlaqədən istifadə edilməsi məsələsinə kurikulum sistemində çox həssas yanaşılmışdır. Fəndaxili əlaqədən istifadə edilməsi mövzu üzrə təkrar aparılmasa belə, şagirdin keçmiş mövzu ilə bağlı olan bilgilərinin yenidən hafizəsinə qayıtmasına şərait yaradır.
Odlar Yurdu Universiteti Dahi sənətkar publisist, yazıçı, dramaturq və ən nəhayətində Azərbaycan ədəbiyyatının novotor sənətkarı Cəlil Məəmmədqluzadə təkcə öz dövrünün deyil, eyni zamanda, bütün dövrlərin əlçatmazıdır. XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı bir çox sənətkarlarınını məhz bu dövrdə yetişdirmişdir. Onlardan biridə Cəlil Məmmədquluzadə 1866-ci ildə bəzi mənbələrdə isə 1869-cu ildə Naxçıvan şəhərində kiçik dükançı ailəsində anadan olmuşdur. Atası Cənubi Azərbaycanın Xoy şəhərindən Naxçıvan şəhərinə gəlmiş və burada inşaat ustası olaraq çalışmağa başlamışdır. Özünün təbirincə desək “gözümü birinci dəfə açan kimi dünyanı qaranlıq gördüm”, ilk təhsilini 1873- 1879-cu il Mollaxanada alan Cəlil burada “Quran” oxumaqla yanaşı ərəb və fars dillərini öyrənməyə müvəffəq olmuşdur. Daha sonra 1879-cu ildə Naxçıvanda açılan üç sinifli Rus məktəbində təhsil almış və onun həyatının dönüş nöqtəsi olmuşdur.1882-ci ildə üç sinifli rus məktəbini bitirib, Qori Müəllimlər seminariyasının Azərbaycan şöbəsinə daxil olur. Gülüşə ehtiyacın artdığı belə bir şəraitin məhsulu olmaq etibarilə “Molla Nəsrəddin ” Azərbaycan ədəbiyyatında böyük keçmişi, gözəl ənənələri olan satiranı yenidən oyadıb ədəbiyyata gətirirdi. Böyük Yüklə 10,07 Mb. Dostları ilə paylaş:
|