Maktabgacha yoshdagi bola shaxsi psixik rivojlanishida

12
th
 -ICARHSE 
International Conference on Advance Research in Humanities, Applied Sciences and Education
Hosted from New York, USA 
https://conferencea.org Mar. 28
th
 2023
87 
vaziyatlarga nisbatan javob beruvchi umumiy formulalarni ham qayd etadi. Rotterning fikriga 
ko’ra o’qitishning asosiy tuzilmasi- odamlar o’z hayotidagi mustahkamlashni boshqarish 
darajasini kutishini aytib o’tadi.
O’zini –o’zi anglashni o’ziga yo’naltirilgan e’tibor va xatti-harakatlarning o’zgarishi yuz 
beradigan jarayon sifatida o’ylash mumkin. Bu o’zgarish shaxs o’zi va jamoatchilik tomonidan 
amalga oshiriladi. Unga ko’ra xulq va me’yor o’rtasida tafovutni aniqlashda o’zini-o’zi 
anglash muhimdir. O’zini-o’zi anglashni rivojlantirish – o’z harakatlarida fikr yuritish 
qobiliyatidir. Shuningdek Jie Yin Kant modeli bilan refleksivlik tushunchasi bilan qayta qurish 
orqali o’zini-o’zi anglash mumkinligini o’z tadqiqotida keltirib o’tadi. O’zini-o’zi anglash 
fikrlash epizodlarida amalga oshiriladi. 
Kant modeliga ko’ra o’zini obekt sifatida ko’ra olsa, 
o’zini-o’zi anglash mumkin.
O’zini-o’zi anglash jarayoni yaxlit tuzilmaga ega bo’lib, o’z ichiga bir qancha: 
- o’zini - o’zi bilishi; 
- o’zini - o’zi munosabat; 
- o’zini - o’zi his qilish; 
- o’zini - o’zi nazorat qilish; 
- o’zini - o’zi boshqarish komponentlarini kiritish mumkin. Tadqiqotchi psixolog olimlarning 
ta’kidlashicha o’zini -o’zi anglash komponentlarining rivojlanib borishi individ, shaxsning o’z 
“Men” lik obrazini shakllantiradi. Shu o’rinda D.Midning fikricha, o'z-o'zini anglash bu – 
birgalikdagi faoliyati tufayli birlashgan
odamlarning ko'zi bilan o'ziga boqishdir. 
Haqiqatdan ham anglashimiz lozimki, buguni kunda har bir shaxsning yosh bo’yicha ijtimoiy-
kognitiv rivojlanishidagi krizislarni kamaytirishimiz, o’z hayotiga to’la qonli o’zi mustaqil 
javobgar ekanligini singdirishimiz, jamiyatga faqat o’zini ruhan boshqara oladigan va 
rivojlantira oladigan yoshlarni shakllantirishimiz uchun, o’zini-o’zi anglash jarayonini to’la 
qonli tushunishimiz, anglash jarayonini shakllanishiga ta’sir etuvchi omillarini bilishmizni va 
uni shakllantiruvchi shart-sharoitlarni umumiy qonuniyatlarini aniqlashimiz lozimligini 
ko’rsatib bermoqda.