Maqsudov ilhomjon, joraev jomurod yangiboevich, amirov shavkat qo ziboevich

II.2. Tuyimli moddalarga qarab oziqalar tuyimliligini baholash. 
 
Barcha 
tuyimli 
moddalar 
ham 
hayvon 
tanasini 
saqlash 
uchun 
ishlatilavermaydi. Bu xulosalar XIX asr oxirlarida o„tkazilgan tajribalarda 
isbotlangan. 
Barcha qishloq xo„jalik hayvonlari ovqat hazm qilish tizimining anatomik 
tuzilishiga qarab ikki guruhga bo„linadi: 
1.
Kovshovchilar
– qoramol, qo„y, echki, tuya, shimol bug„isi, zebu, buyvol, 
qo„tos. Ularning asosiy xususiyati 4 kameralik oshqozonga ega; uchtasi old 
oshqozonlar (katta qorin, kat qorin, tur qorin) va haqiqiy oshqozon shirdondan 
iborat. 
2.
 
Monogastrit oddiy oshqozonli hayvonlar:
it, cho„chqa, ot, mo„yna 
hayvonlari. Ikki oshqozonli qishloq xo„jalik parrandalari ham shu guruhga kiradi.
 
Bir va ko„p kamerali hayvonlarni tuyimli moddalarni ajratib olishning 
fiziologik imkoniyatlari bir xil emas. 
Kovshovchi hayvonlarning old oshqozonlarida mikroblar tomonidan 
sellyuloza fermenti ishlab chiqarilib kletchatkani parchalash, ayrim mikroblar esa 
ammiakli azotni iste‟mol qilib hayvon oqsiliga aylantiriladi. 
Bir ka meralik oshqozonli hayvonlarda ushbu imkoniyatlar yo„q yoki 
chegaralangan, ular barcha tuyimli moddalarni faqat o„z organizmida chiqarilgan, 
yoki oziqalar bilan tushgan fermentlar yordamida hazm qiladilar.

---

51 
Barcha tuyimli moddalar ovqat hazm qilish tizimining turli qismlarida 
fermentlar yoki kimyoviy reaksiyalar orqali parchalanadi. 
Turli turdagi qishloq xo„jalik hayvonlari tomonidan to„yimli moddalarni hazm 
qilish bir xilda emas. 
Ovqat hazm qilishning pirovard natijasi:
oziqalar to‘yimli moddalari- 
tezakdagi to‘yimli moddalar = hazmlangan to‘yimli moddalar. 
Hazmlashning koeffitsienti hazmlangan to„yimli moddalarni qabul qilingan 
to„yimli moddalarga nisbati foizdagi ifodasiga aytiladi: