Maqsudov ilhomjon, joraev jomurod yangiboevich, amirov shavkat qo ziboevich

hazmlanuvchi protein,g. 

---

52 
Nisbat 10:1 ortsa kovshovchilarda uglevodlar va proteinlarning hazmlanishi 
pasayadi; cho„chqalarda ushbu nisbatni 12:1 gacha olib borish mumkin. 
Barcha yosh hayvonlarni ovqat hazm qilishi me‟yorda kechishi uchun ushbu 
nisbat 5:1 yoki 6:1 bo„lishi kerak. 
Oziqalarni hazm bo„lishiga yuqoridagi omillardan tashqari oziqalar tarkibidagi 
makro va mikroelementlar, vitaminlar, hamda hayvon ishtahasi katta o„rin tutadi. 
Oziqalar hazmlanishini yaxshilash uchun oziqalarni aralashtirib yedirish 
maqsadga muvofiq hisoblanadi, chunki hayvon bunday oziqani ishtaha bilan yeydi 
va oziqalar bir-birlarini kamchiliklarini to„ldiradi. 
Oziqalar hazmlanishini yaxshilash eng ma‟qul usuli ularni yedirishdan oldin 
tayyorlash hisoblanadi. Ayniqsa dag„al oziqalarni maydalash, ularga fizik va 
kimyoviy ishlov berish ijobiy natijalar beradi.. 
Shuningdek, oziqalarning hazmlanishini yaxshilashda hazm maxsus 
mikroblar ishlab chiqargan sellyuzolitik va pektolitik fermentlardan foydalanish 
mumkin. 
Bu borada eng muhim tadbir oziqalarning sifatini yaxshilash, ularning to„g„ri 
saqlash, hazmlanish darajasiga ijobiy ta‟sir ko„rsatadi. 
Oziqalarning energetik tuyimligini baholash. 
 
Energetik 
tuyimlilik 
oziqalarning 
organik 
moddalarning 
hayvon 
o„zlashtiradigan energiyasiga aytiladi. 
Oziqalarning energetik qiymatini baholashning qator usullari taklif etilgan. 
Eng ma‟qul O. Kelner usuli bo„lib u xo„kizlarda toza hazmlangan to„yimli 
moddalardan yog„ to„planishini asoslab bergan. Natijada to„yimli moddalardan 
yog„ to„planishi o„rnatilgan: 
2.2.1.jadval
Xo„kizlar tanasida to„plangan oqsil yog„ga quyidagi kaloriyalikda hisoblanadi: 
1 gr yog„ 9,5 kkal, 1 gr oqsil-5,7 kkal. 
Boshqa tajribalarda haqiqiy oziqalardan yog„ to„planishi bilan hisob usuli 
makkajo„xori doni va kartoshkada 100% to„g„ri kelgan, boshqa oziqalarda esa u 
farq qilgan, ayniqsa bu farq pichanda 37% va somonda 80% farq qilgan. 
Kelner va Armsbi tadqiqotlari natijasida to„yimli moddalardan hayvon 
tanasida yog„ hosil bo„lishiga qarab turli mamlakatlarda har xil oziqa birliklari 
Organizmga tushgan sof to„yimli moddalar 
Organizmda yog„ 
to„planishi, gr 
100 gr hazmlanuvchi oqsil 
23,5 
100 gr hazmlanuvchi kraxmal 
24,3 
100 gr hazmlanuvchi kletchatka 
24,8 
100 gr dag„al oziqalardan olingan hazmlanuvchi yog„ 
47,4 
100 gr yog„li ekinlar donidan olingan yog„ 
59,8 
100 gr donli ekinlardan olingan yog„ 
52,6 

---

53 
joriy qilingan: Germaniyada urushga qadar Kelnerning kraxmal ekvivalenti, 
AQShda –Amrsbi termi va sobiq SSSRda sovet(suli) oziqa birligi qabul qilingan; 
bu oziqa birliklarining farqi umumiy tuyimlilik va undagi energiyani hisoblashdan 
iborat. 
Kelner oziqalarning umumiy to„yimliligini tanada to„plangan yog„ miqdori 
bilan emas, balki 100 kg oziqa hazmlanganda to„planadigan yog„ga teng kraxmal 
miqdori bilan belgilagan, yoki kraxmal ekvivalenti deyiladi. 1 kg hazmlanuvchi 
kraxmaldan hayvon organizmida, 0,248 yog„ to„planadi, shuning uchun