Cu-Zn-Al
qotishmalar bilan birgalikda keng amaliy tadbiq etilishiga olib
keldi.
Qotishmaning shaklini saqlash effekti xossasi
xar qanday issiqlik almashinuvi
natijasida qaytar jarayonni yuzaga keltiradi. Metalga ta’sir etadigan
deformatsiyalanish natijasida bu effekt sodir bo‘ladi. Bunday ta’sirga ega bo‘lgan
materiallar
EPF qurilmalari
da keng ishlatiladi.
XX asr boshida materialni shaklini saqlash effektti 20 ortiq qotishmalarda uchradi.
Nikel titan
qotishmasidan tashqari quyidagi sistemalarda materialning shaklini
saqlash effektti aniqlandi:
Au-Cd
-1951 yilda Illinoys universiteti (AQSH) ilk bor
materialning shaklini saqlash effekti aniqlangan;
Cu-Zn-Al
- qotishmasi keng
ko‘lamda qo‘llaniladi; uning martensit o‘zgarish intervali - 100 dan 170°C gacha
bo‘lib, nikel titanga nisbatan xavoda tez oksidlanadi, oson ishlov beriladi va unga
nisbatan tannarxi 5 barobar arzon, lekin mexanik (termik ishlov berishda
donalarining yiriklashuvi), zanggabardoshlik va texnologik xossalari past.
materialni shaklini saqlash effekti qotishmasi
Cu-Al-Ni
- Osaka universiteti
(Yaponiya) tonmonidan ixtiro qilinib, uning martensit o‘zgarish intervali -100 dan
200°Cgacha, Fe-Mn-Si - sistemadagi qotishmalarni narxi ancha arzon,
Fe-Ni
;
Cu-
Al; Cu-Mn; Co-Ni; Ni-Al
qotishmalari xam mavjud.
Olimlarni fikricha martensit o‘zgaruvchanlikka ega bo’lgan xar qanday materialda
materialni shaklini saqlash effekti saqlanib qoladi, xattoki, titan, sirkoniy,kobalt kabi
toza metallarda xam bunday xodisa uchraydi.
Qotishmani eritish vakuum yoki elektryoy pechda (geliy yoki argon) ximoya
atmosferasida olib boriladi. Ikkita xolatda xam shixta vazifasini presslangan N-0
yoki N-1 nikel markasi va
Dostları ilə paylaş: |
