Mashinasozlik materiallari 6-Mavzu: Xotiraga EGA bo’lgan materiallar
Yüklə 192,52 Kb. Pdf görüntüsü
|
| “xotira saqlash”
bir shaklni saqlasa, boshqa xaroratda - boshqasini saqlaydi (6.2-rasm) Martensit o‘zgarishlar sodir bo‘lish jarayoni xaroratini qaytishi qanchalik yuqori bo‘lsa, materialning shaklini saqlash effekti darajasi shunchalik past bo‘ladi. Masalan, Fe-Ni (5-20 % Ni) martensit o‘zgarishlar sodir bo‘lish jarayoni xarorati 200-400°C bo‘lib, materialni shaklini saqlash effekti esa past bo‘ladi. Materialda martensit o‘zgarishlari kuchlanish ta’sirida sodir bo‘lsa, biroq xaroratning pasayishi uzliksiz davom etsa, xar doim xam sovutish jarayonida makroskopik o‘zgarishlarni sodir etmaydi. 6.2-rasm. Material shaklini saqlash effekti strukturasi Materialni shaklini saqlash effektti qotishmalari alohida komponentlarni eritish orqali tayyorlanadi. Qotishma tez sovutiladi va yuqori xaroratli termik ishlov berish qo‘llaniladi. Bunday turdagi namunalarni tayyorlash nikel titan kukunlarini fosfor bilan arashtirilib, vakuumda quritiladi va pishiriladi. Bunda materialni shaklini saqlash effekti qotishmalari elastik deformatsiyaga uchraydi, bu xolatga materialni shaklini saqlash mexanik effekti yoki yuqori elastiklik deb ataladi. Bu deformatsiya po‘latlarda uchraydigan plastik deformatsiyadan 20 marta yuqori bo‘ladi. Ushbu xolat yuqori xaroratli austenit faza o‘zgarishini past xaroratdagi martensit faza o‘zgarishiga o‘tishi orqali sodir bo‘ladi. Faza o‘zgarish orqali sodir bo‘lgan deformatsiya butunlay kuchlanish olingandan keyin ham teskari - qaytish xolatiga ega bo‘ladi. Materialni shaklini saqlash effektti qotishmalari oldingi shaklini xotirasida saqlab qolish xossasiga ega bo‘ladi. Ular oldin martensit faz a o‘zgarishigacha deformatsiyalanib, so‘ngra yuqori austenit faza o‘zgarishigacha qizdiriladi, masalan, issiq suv yoki elektr toki orqali. Qotishma transformatsiyasi davomida yuqori kuchlanishga ega bo‘ladi. Shunday qilib, ular turli tarmoqlarda o‘tkazuchi vazifasini bajaradi. Material shaklini o‘zgarishi faqatgina egilish bilan chegaralanmasdan, o‘tkazgichning chiziqli o‘lchamlarining qisqarishiga xam bog‘liq bo‘ladi. Materialni shaklini saqlash effekti qotishmalari ichida eng ko‘p o‘rganilgani Yüklə 192,52 Kb. Dostları ilə paylaş:
|