35
organizmlarning ko’payish va boshqa organizmlar bilan ekosistemada birga
yashashini ham o’rganadi.
Ekologik yondashishda quyidagilar o’rganiladi:
1) populyatsiyaning ekologik strukturasini maxsus o’rganish;
2) populyatsiyalarning tur ichidagi bir-biroviga bog’liqligi va ta’sirini o’rganish;
3) tashqi muhit o’zgarishiga bog’liq, makon va zamonda populyatsiyadagi
genotipik tarkibining o’zgarishini o’rganish.
Populyatsiya-bu tabiiy tarixiy, genetik evolyutsion sistemadir. Populyatsiyalar
ekologiyasi katta ahamiyatga ega bo’lgan hayvon va o’simliklarni ko’paytirish
yo’llarini topish maqsadida vujudga keldi. Bunda, har xil parazitlar, kasal
tarqatuvchi organizmlar hisobga olinadi.
Populyatsiyalar ekologiyasi kam uchraydigan va yo’qolib ketayotgan turlarni
qo’riqlashning ilmiy asoslarini ishlab chiqadi. Atrof — muhitdagi ko’p hayvon va
o’simliklar tartibsiz iste’mol kilinishi natijasida yo’qolib ketadi. Uni tiklash
choralari populyatsion ekologiyasining vazifalari qatoriga kiradi. Buning uchun
populyatsiyalarni tabiiy sharoitda o’rganish kerak, masalani o’rganishda va hal
qilishda matematik — statistik metodlari katta rol o’ynaydi. Populyatsiya
to’g’risida ayrim omillar orqali munozara qilinadi. Populyatsiyalar esa doimiy
o’zgarishda bo’ladi. Populyatsiya tarkibi uning zamon va makonda tarqalishi
to’g’risda ma’lumotlar dispersiya orqali aniqlanadi. Vaqt ichidagi o’zgarishlar esa
populyatsiyalar sonining o’zgarishida bilinadi. Populyatsiyalar ekologiyasida
o’sish tezligi, populyatsiya sonining o’zgarishi kabilarning matematik modellari
ishlatiladi. Bu modellarni tuzish, yashovchanlik va o’lish terminlari bilan bog’liq.
Dostları ilə paylaş: