mumli asal ekan, toza asalning o‘zi ham narsa emas faqat mato.
Hikoyaning umumiy intonatsiyasi, voqea rivoji ayni o‘rinda mato
so‘zini boshqa sinonimi bilan almashtirishga imkon bermaydi.»
175
Mahoratli adib Cho‘lpon asarlaridan bunday holatlarni
istagancha topish mumkin. Masalan, o‘zbek
tilida
o‘ramoq,
burkamoq, chulg‘amoq, chirmamoq
tarzidagi ma’nodosh so‘zlar
qatori mavjud bo‘lib,
burkamoq
so‘zida
o‘ramoq
so‘ziga nisbatan
o‘rash belgisi anchayin ortiq, ya’ni uning ma’no qurilishida «hech bir
ochiq joyini qoldirmay» degan qo‘shimcha ifoda semasi mavjud.
Shuning uchun ham ushbu parchada Cho‘lpon tegishli mazmun
ifodasi
uchun
o‘ramoq
so‘zini emas, balki ayni
burkamoq
so‘zini
tanlash orqali tasvirdagi aniqlik va ekspressivlikni oshirishga
muvaffaq bo‘lgan:
Hali tuzuk-quruq odam qatoriga kirib yetmagan bu
qizchani
katta xotinlarning oriyat
paranjisiga burkaganlar,
paranjining uzun etaklari katta bir tugundek uning qo‘ltig‘ini
to‘lg‘azardi
.
176
Shuning uchun ham mazkur o‘rindagi
birliklarni
sinonimi bilan yoki boshqa biror so‘z bilan almashtirib bo‘lmaydi.
Almashtirilsa asar badiyatiga putur etadi.
Dostları ilə paylaş: