Mavzu: “Imlo muammolari” fanining predmeti, maqsad va vazifalari. O‘zbek xalqi boshidan kechirgan yozuvlar Reja

Uyg‘ur yozuvi namunalari. Ayrim harfiy belgilar va alifbo tizimlari
. 
Osiyo xalqlari tomonidan turli xil yozuvlar qo‘llanilib kelinganligi tarixiy 
manbalardan ma’lum. Osiyo qit’asida yashagan avlod-ajdodlarimiz 
runik, 
xorazmiy, oromiy, so‘g‘d, parfiyoniy, baqtariy, monaviy, suryoniy, pahlaviy
deb 
nomlangan yozuvlardan foydalanganlar. Qit’amizda yashagan xalqlar tomonidan 
qo‘llanilgan eng qadimiy yozuvlardan biri 
turkiy-run
yozuvi
sanaladi. Buyuk turk 
xoqonligi davrida ilm-fan, sanoat yuksak taraqqiyotga ega bo‘lgan va eng muhimi 
eramizdan oldingi ming yilliklar davridayoq turkiy xalqlar o‘z yozuvlariga ega 
bo‘lganlar. 759-yilda toshga o‘yib yozilgan Moyunchur bitigida shunday so‘zlar 
bor edi: «Ming yillik, tuman kunlik yozuvimni bu toshga o‘yib yozdim». Mazkur 
1
Yo’ldoshev R. Lotin yozuvi. –Urganch. Xorazm nashriyoti, 2003. –B. 6 

---

yozuvlar fanda turli nomlar bilan yuritiladi. Jumladan, Skandinav-german 
tillaridagi 
runiy, turkiy run, runik 
(
runa
– sirli, yashirin degani, ruschada – 
рунические письменности)
 
yozuvlari deyiladi. Ushbu yozuv ayrim manbalarda 
“O‘rxun-Enasoy yozuvi”, “Enasoy-O‘rxun yozuvi”, “Sibir yozuvi” 
yoki 
“Dulharchin”
nomlari bilan ham yuritiladi.
“Dulharchin” 
deb nomlanishi haqida mashhur filolog Ibn Arabshoh(1389 – 
1450) o‘zining “Ajoyib-ul maqdur fi-navoyibi Temur”(Temur falokatlarida 
taqdirning qiziqliklari) asarida: “Xitoyda turklarning “
dulbarjin
” deb ataladigan 
yozuvlari bor. Ko‘rdim, harf qirq bitta...” – deya ma’lumot keltiradi.
2
Qadimiyligi jihatdan ko‘ga tashlanib turuvchi yozuvlardan yana biri