Mavzu: Musiqiy didni rivojlantirishda ko’p ovozli musiqaning o’rni

Gomofoniya (gomo... va yun. phone — tovush, ovoz) — musiqada ko’p ovozlilik turi; gomofoniya da bir (odatda yuqoridagi) ovoz yetakchi bo’lib, boshqa ovozlar unga bo’ysunadi, jo’r bo’ladi. Bu xususiyati bilan gomofoniya barcha ovozlarning teng huqukliligiga asoslanuvchi polifoniyapan farq qiladi. Gomofoniya atamasi asosan kompozitorlik ijodiyotiga nisbatan ishlatilsada, gomofoniya dagi ovozlarning badiiy-ifodaviy nisbatlari (tengsizligi) og’zaki anʼanadagi musiqa, jumladan o’zbek xalq musiqasiga ham xosdir (mas, doira yoki dutor jo’rligida qo’shiq aytish va h.k.). Kompozitorlar ijodida Gomofoniya, avvalo, opera, oratoriya, kantata, jo’rli yakkaxon qo’shiqda va cholg’u musiqasida qaror topdi. 17—19-asrlar G’arbiy Yevropa musiqasida gomofoniya ning keng tarqalishi garmoniya vositalarining jadal rivoji bilan barobar bordi. 20-asr boshlarida gomofonik musika shakllari o’z rivojining maʼlum poyoniga yetdi. O’zbekistan kompozitorlari (M. Burhonov, S. Yudakov, M. Bafoyev va b.) ham gomofoniya xususiyatlaridan unumli foydalandilar.²⁴

7. 
   XX asr. Musiqiy tafakkur va shakllantiruvchi tamoyillarning mavjud an’analarga tayangan holda shiddat bilan rivojlanish jarayonlari. Fuga, passakalya, polifonik turkumlar kabi polifonik shakllarning qayta tiklanishi. Polifoniya XX asr musiqa san’atini o’tmish merosi bilan bog’lovchi muhim halqasidir.²⁵
   

20 -asr musiqasi eng murakkab polifoniya bilan ajralib turadi, bunda polifoniya etakchi o'rinlardan birini egallaydi. Polifoniyaning qiymati keskin oshadi. Polifonik tilning polifonik shakllari va vositalarining sezilarli yangilanishi kuzatilmoqda (ikki qorong'i va uch qorong'i fugalar, ko'p qorong'u polifoniyada polytonallikdan foydalanish va boshqalar). Ba'zi hollarda, polifonik shakllar har xil turdagi polifoniyalarni erkin tarzda umumlashtiradi, masalan, bass kontrpakt bilan birlashtirilgan sub-ovozli taqdimot (kontrastli ovozli uch qismli). Zamonaviy musiqada polifoniya gomofonik harmonik taqdimot bilan faol o'zaro ta'sir qiladi, bu o'zaro ta'sir gomofonik shakllarning polifonik boyitishida namoyon bo'ladi. Bu umumiy kompozitsion reja gomofonik shakl qonunlari bilan aniqlanganda va alohida qismlar ichida rivojlanish polifoniya texnikasiga asoslanganida aniq namoyon bo'ladi.