Mavzu: pedagogika fanining predmeti va tadqiqot metodlari asosiy savollar

Og'ir ahvolga tushgan - belgilangan tartibda tasdiqlangan jismoniy yoki aqliy nogironlik, davlat ta'lim standartlariga (shu jumladan maxsus) muvofiq ta'lim olish imkoniyati yo'qligi va o'rganish imkoniyatlari atrofdagi dunyo haqida asosiy bilimlarni olish, o'z-o'ziga xizmat qilish ko'nikmalariga ega bo'lish va asosiy ish qobiliyatlarini egallash bilan cheklangan darajada ifodalangan. yoki boshlang'ich kasb-hunar ta'limi olish;
Ta'lim olish uchun maxsus shartlar - ta'lim (tarbiya) shartlari, shu jumladan maxsus ta'lim dasturlari va o'qitish usullari, individual texnik o'quv qo'llanmalari va yashash muhiti, shuningdek pedagogik, tibbiy, ijtimoiy va boshqa xizmatlar, ularsiz umumiy ta'lim va kasbiy ta'lim dasturlarini o'zlashtirish imkonsiz (qiyin). nogironlar;
Integratsiyalashgan ta'lim - nogironlar tomonidan ta'lim olish uchun maxsus sharoitlar yaratish orqali nogironlarni va bunday cheklovlarga ega bo'lmagan shaxslarni birgalikda o'qitish; umumiy maqsadli ta'lim muassasasi - sog'liqni saqlash sharoitlarida cheklovlari bo'lmagan shaxslarni ta'lim olish uchun tayyorlash uchun yaratilgan ta'lim muassasasi;
Maxsus o'quv muassasasi - nogironlarni o'qitish uchun yaratilgan ta'lim muassasasi; maxsus o'quv bo'limi - nogironlarni o'qitish uchun yaratilgan umumiy maqsadli ta'lim muassasasining tarkibiy bo'linmasi; integral ta'limning ta'lim muassasasi - nogironlarning bunday cheklovlarga ega bo'lmagan shaxslar bilan birgalikda ta'lim olishlari uchun maxsus sharoitlar yaratgan umumiy maqsadli ta'lim muassasasi; uyda o'qitish - sog'lig'i sababli vaqtincha yoki doimiy ravishda ta'lim muassasasida o'qimaydigan, tegishli ta'lim muassasalarining pedagogik xodimlari tomonidan uyda olib boriladigan shaxs, shu jumladan masofaviy o'qitish vositalaridan foydalangan holda umumiy ta'lim va kasbiy ta'lim dasturlarini o'zlashtirish.
1. QARShI.
Inklyuziv ta'lim asosida Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasida ko'rsatilgan insonning ta'lim olish huquqi yotadi. Bola huquqlari to'g'risidagi konvensiyaning (BMT, 1989) 2-moddasida nazarda tutilgan bolaning kamsitilmaslik huquqi ham bir xil darajada muhimdir. Ushbu huquqning mantiqiy natijasi shundaki, barcha bolalar aqliy yoki jismoniy nuqsonlari va xususiyatlari, millati, dini, tili, jinsi, qobiliyatlari va boshqalar jihatidan kamsitilmaslikka imkon beradigan sharoitlar yaratilgan ta'lim muassasasida o'qish huquqiga ega.
Aynan shu nuqtai nazardan, YuNESKOning "Ta'limdagi inklyuziv yondashuvlar orqali chetlatishni ko'paytirish" hisoboti maqsadga erishish strategiyasi sifatida ta'limdagi inklyuziv yondashuvlarni bayon etishga qaratilgan. hamma uchun ta'lim... Ta'lim xilma-xillikni konstruktiv omilga aylantirish, insonlar va odamlar guruhlari o'rtasida o'zaro tushunishni rivojlantiradigan qiyin vazifa oldida turishi kerak. Ta'lim siyosati aholining ehtiyojlari xilmaxilligi tufayli yuzaga keladigan muammolarga dosh bera olishi va har kimga dastlab mansub bo'lgan jamiyatda o'z o'rnini topishiga imkon yaratishi kerak. Inklyuziv ta'lim - bu keng qamrovli bolalar ehtiyojlarini qondirish uchun ta'lim tizimlarini o'zgartirish usullarini topishga imkon beradigan yondashuv.
Nogiron bolalar va nogiron bolalar uchun ta'lim ularning jamiyat hayotida to'laqonli ishtirokini ta'minlaydigan, ularning muvaffaqiyatli ijtimoiylashuvining asosiy va ajralmas shartlaridan biridir. Shu munosabat bilan nogiron bolalarning ta'lim olish huquqini amalga oshirishni ta'minlash nafaqat ta'lim sohasida, balki tuman va umuman shaharni demografik va ijtimoiyiqtisodiy rivojlantirish sohasida davlat siyosatining eng muhim vazifalaridan biri sifatida qaralmoqda.
Moskva hukumati mintaqada inklyuziv ta'limni rivojlantirishni qo'llab-quvvatlash bo'yicha choralarni ko'rishga qaratilgan. Moskvaning "Kichkintoydan maktabgacha ta'lim" dasturi doirasida Moskva ta'lim departamenti inklyuziv ta'limni maktabgacha tarbiya institutlashtirishning ijtimoiy-madaniy modelini amalga oshirishga asos yaratdi.
Inklyuziv maktab oʻqituvchisi va inklyuziv bogʻchada tarbiyachi qanday sifatlarga ega boʻlish kerak? Inklyuziv taʼlimda oʻqituvchining kasbiy mahorati bosh omil hisoblanadi. Avvalo Oʻqituvchi inklyuziv tafakkurga ega boʻlishi va taʼlim sifati masʼuliyatini oʻz zimmasiga olishi shart.
Inklyuziv taʼlim berish oʻqituvchilar ishi sifatining asosiy mezonlari – oʻqituvchi oʻquvchilarning turli toifada ekanligiga qaramay barcha bolalarning huquqini himoya va hurmat qilishi.
Yana bir sifat – hamkorlikni yoʻlga qoʻyish. Chunki oʻqituvchilar uchun hamkorlik va oʻzaro fikr almashish muhimdir.
Oʻqituvchi oʻz faoliyatini tizimli baholab borishi, muntazam malakasini oshirishi, alohida taʼlim ehtiyojlari bor bolalarning intizomli va muassasalar aro guruhlar bilan samarali ishlashi uchun liderlik hamda boshqaruv malakalarini qoʻllash, muammolarni birgalikda hal qilish, keng qamrovli maktab hamkorligini yoʻlga qoʻyish kabi xislatlarga ega boʻlish kerak.
Maʼlumki, inklyuziv taʼlimda maxsus taʼlim ehtiyojidagi bolalar barcha bolalar bilan birga maʼlum maqsadda turli qobiliyatlarga muvofiq guruhlashtiriladi.
Maxsus taʼlim aqliy, jismoniy tashqi koʻrinishga muvofiq amalga oshirilsa, inklyuziv taʼlim bolaning qobiliyati va imkoniyatlariga koʻra belgilanadi.
Maxsus taʼlim oʻqitishning maxsus va alternativ dasturlari orqali oʻqitilsa, inklyuziv taʼlim bolaga yoʻnaltirilgan va moslashtirilgan, yoʻriqnomali, barchaga moʻljallangan oʻquv dasturi asosida oʻqitiladi.
Inklyuziv taʼlimning oʻziga xos muhim jihati shundaki, bolalar va oʻqituvchi bir birlaridan oʻrganishadi hamda muammolarni birgalikda hal etishadi.
Bu taʼlim bir tomonlama boʻlmasligi kerak. Imkoniyati cheklangan bolada oʻziga boʻlgan ishonchni oshirish, koʻnikma va qobiliyatini rivojlantirish, yoshligidan oʻrganishni ragʻbatlantirishda oila ishtiroki muhim.
Inklyuziv taʼlim jarayonida ota-onalar bilan ishlash ham muhim. Taʼkidlash joizki, alohida ehtiyojli ota-onalarga ularning farzandlari jamiyatning bir boʻlagi boʻlish huquqiga ega ekanini tushuntirish, bu ishonchni ularning ongiga yetkazish kerak. Mamlakatimiz taʼlim tizimida bu masalaga alohida eʼtibor qaratiladi.
2020-yil oktyabrda qabul qilingan Prezidentimizning alohida taʼlim ehtiyojlari boʻlgan bolalarga taʼlim-tarbiya berish tizimini yana-da takomillashtirish chora-tadbirlari toʻgʻrisidagi qarori bunga misol boʻla oladi.
Unga koʻra, tajriba-sinov tariqasida shaharlarda va Toshkent shahrining tumanlarida joylashgan bittadan maktablarda inklyuziv taʼlim joriy qilinadi.
Qoraqalpogʻiston respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahrida joylashgan bittadan maktablarda alohida taʼlim ehtiyojlari boʻlgan bolalar uchun boshlangʻich tayanch sinflar ochiladi.
Qashqadaryo, Fargʻona va Xorazm viloyatlarida joylashgan bittadan kasb- hunar maktabida ixtisoslashtirilgan taʼlim muassasalarining 9-sinf bitiruvchilari va alohida taʼlim ehtiyojlari boʻlgan bolalar uchun ixtisoslashgan guruhlar tashkil etiladi.
Shuningdek 2021-2022 oʻquv yilida ixtisoslashtirilgan taʼlim muassasalarida majburiy oʻrta taʼlim 11 yillik (intellektual rivojlanishida nuqsonli bolalar uchun (yordamchi) maktablar, maktab internatlarda 9 yillik muddatlarda amalga oshiriladi. Shuningdek, ularni kasbga oʻqitish kurslari tashkil etilib, bitiruvchilarga sertifikat beriladi.
Xulosa qilib aytganda, mamlakatimizda Nogironligi boʻlgan shaxslarning huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilishga har tomonlama sharoit yaratilmoqda. Inklyuziv taʼlimni butun mamlakat boʻylab rivojlantirishga qaratilgan islohotlar bunga amaliy misol boʻladi