Memleket Hikâyeleri / Ayfer Tunç

boğum  ayak  bilekleri,  gevşek  veya  aşırı  kalın  baldırlar,  lüzum­
suz bir  deri  parçası  haline  gelerek  sallanan  kol  kasları,  eğrilmiş 
sırtlar,  sırtları  sarmış  sivilceler,  olmadık  yerlerde  iri  etbenleri, 
lekeler.  Daha annesininkileri bile sere serpe görmemişken kimi 
aşırı  büyük,  kimi  aşırı  küçük,  kavuna,  limona,  bazıları  merda­
neyle  uzunlamasına  açılmış  hamura  benzeyen,  kimisi  ta  göbe­
ğe  kadar sarkan,  gri,  pembe,  mor,  kahverengi  ve  her  durumda 
çirkin  uçlarıyla  birbirinden  farklı  bu  kadar çok  memeyle  karşı­
laşmak  Ece  için  tam  bir şok oluyor.
Korkuya  kapılıyor.  Yaşlanınca  o  da  böyle  çirkinleşecek  mi? 
Onun  da  poposu  yürürken  dalgalanacak,  göbeği  sarkacak, 
omuzları  düşecek,  sırtı  çarpıklaşacak,  dizleri  eğri  büğrü  mü 
olacak?  Boynunun  derisi  şu  yaşlı  kadınlarınki  gibi  buruşmuş 
kirli  bir  tülbente  mi  benzeyecek?  O  da  yaşlanınca  memeleri­
ni eliyle tutup  kaldırarak altına sabunlu  lif mi sürecek?  İğrenç!
Ece  belki  de  bu  şoke  edici  manzara  yüzünden  beden  güzel­
liğine  fazla  düşkün  biri  olduğunu,  hatta  bu  çirkinliği  unutma­
nın  bir yolu  olarak sanatı  seçmiş bile  olabileceğini  düşünüyor.
Yaşadığı  görsel  yıkım  tanımadığı  kadınlarla  sınırlı  olsa  iyi. 
Yakasında telkari broşu,  parmağında  elmas yüzükleri,  boynun­
da  iki  sıra  inci  kolyesi,  ipek  fularları,  yapılı  saçlarıyla  üzerinde 
her  zaman  ana  kraliçe  etkisi  yaratan  babaannesinin  gözündeki 
saygınlığı  da  hamamda  yerle  bir oluyor.  Şıklıktan  çatlayan  bir 
Amasya hanımefendisi  olan  babaannesi,  hamam  kültürünü  ga­
yet  iyi  bilmesine  rağmen  kullanışlı  olmadığı  gerekçesiyle  peş­
tamala sarınmamış. Hamamda  çırılçıplak gezmeyecek kadarda 
kendine  saygısı  var  öte  yandan.  Dizlerine  uzanan,  lastiği  beli­
ne  gömülmüş  paçalı  donu  ve  beyaz  fanilasıyla  ayakta,  gözüne 
kestirdiği kurnanın çevresine yanında getirdiği çamaşır suyunu 
döküyor,  duruluyor,  eliyle  fazla  suyu  akıtıp  oturuyor ve  tepe­
sinden  boşalttığı  ilk  tasla  beyaz  fanilası  ıslanıyor.  Ece  babaan­
nesinin  yuvarlaklığını  kaybetmiş,  kalın  bir deri parçasına  dön­
müş  memelerini  görmek  istemiyor,  babaannesinin  memeleri 
olduğunu  bilmek  istemiyor,  başını  çeviriyor.
Hiçbir  zaman  şımarık,  huysuz  bir  çocuk  olmadı,  babaanne­
sini  üzmek istemiyor.  Hamamın  hoş  taraflarını  bulmaya çalışı­
136

---

yor.  Sürekli  yukarı  bakıyor,  kubbeden  demet demet  sızan  ışık­
la,  su  sesinin  tavandaki  yankısıyla  oyalanmaya  çalışıyor.  Baba­
annesi Eceyi  yıkamak  için  fanilasını  külotunu  çıkarmaya  kalk­
tığında  şiddetle  direniyor.  Babaannesi  gülüyor,  daha  küçük  ol­
duğunu,  hamamda  çırılçıplak  kalmasında  bir  sakınca  olmadı­
ğını  söylüyor.  Utangaçlık  yaptığını  sanıyor,  oysa  alakası  yok. 
Ece  çırılçıplak  kalarak  hamamdaki  bu  çirkin  kadınlarla  özdeş­
leşmek  istemiyor.  Soyunursa  onlardan biri  olacağını sanıyor.
Soyunmamak  şartıyla  babaannesinin  onu  yıkamasına  izin 
veriyor.  İki  kadın  geçiyor  önlerinden,  hamamın  bölmelere  ay­
rılmış kısmına gidiyorlar, ellerindeki tasların içinde macun gibi 
bir şey  var,  iğrenç kokuyor,  tarif edemeyeceği  kadar  iğrenç.  Bu 
macunun suyla karıştırılmış hamam  tozu  olduğunu ve  tüy dök­
mek için kullanıldığını biraz daha büyüyünce öğrenecek.  Baba­
annesi  şampuan  yerine  kokusunu  hiç  sevmediği  beyaz  sabunu 
sürüyor başına,  sıcak  suyu  tepesinden  döküyor,  Ece’nin  sabun 
kaçan  gözleri  yanıyor.
Ortada  zeytinyağlı  dolma  tenceresi  de  yok,  göbek  atan,  tef 
çalan  da.  Aksine,  senin  yerin  benim  yerim  diye  bağıra  çağı­
ra  kavga  eden  iki  kadın  var.  Kadınlardan  biri  diğerini  çama­
şır  sularıyla  tertemiz  yaptığı  kurnaya  gelip  kurulmakla  suçlu­
yor.  Neyse ki başka kadınlar araya giriyorlar,  ortalık Türk film­
lerindeki  kadar karışmadan,  hamam  tasları havada  uçuşmadan 
sakinleşiyor.
Bu  buharlı  korkunç  sıcakta  başına  beyaz  tülbent  bağlamış, 
basma  elbiseli,  bıkkın  ifadeli,  aksi  bir  natır  göbek  taşma  çırıl­
çıplak yatmış bir kadını keseliyor.  Ece’nin gözü  kadının şişman 
kollarından  dökülen  parmak  parmak  kirlere  takılıyor.  İstedik­
leri kadar ölü  deri  desinler,  bu gördüğü şeyin  adı  kir.  Vücut bu 
kadar  kirli  bir şey işte.  Burnundan  hamam  tozu  kokusu  gitmi­
yor.  Yine  de  babaannesini  üzmemek  için  dayanmaya  çalışıyor. 
Göbek  taşında  yatan  şekilsiz  vücuttan  patır  patır  dökülen  kir­
lere bakmamak  için  gözlerini yere  çeviriyor.  Ama  yerdeki  man­
zara daha iğrenç.  Duvarlar boyunca uzanan su oluklarında yağ­
lı  halkalar  halinde yüzen  grimsi  kir  topakları,  sönük  sabun  kö­
pükleri,  saç  öbekleri,  kıllar  var.  Şarıl  şarıl  akıp  geçiyor  önün-
137

---

den,  yenisi  geliyor.  Midesi  birden  korkunç  bulanıyor,  kendini 
tutamıyor,  hark diye  hamamın  ortasına  kusuyor.
O  günün  sonraki  hatıraları  çok  daha  hoş  neyse  ki.  Kendi­
ne  geldiğinde  soğuklukta  oturuyor.  Babaannesi  ıslak  fanilası­
nı,  külotunu çıkarmış, onu  tertemiz bembeyaz  bir havluya sar­
mış.  Soğukluk  denen  yer  hakikaten  serin,  ferah.  Burasının  gü­
zel  olduğunu  düşünüyor.  Hep  burada  otursalardı  ya.  Hamam­
da  çalışan  bir  kadın  sade  gazoz  getiriyor.  Ece gazozu  içince  bu 
kadınların  hamama  niye geldiklerini anlıyor.  Bu  lezzet  için  ge­
liyor  olsalar  gerek.  Buz  gibi  gazoz  içine  inanılmaz  bir  ferahlık 
veriyor,  midesi  düzeliyor.
Soğukluğu  bir  kat  yukarıdan  çevreleyen,  soyunma  odaları­
nın  yan  yana  sıralandığı  bölüme  gidiyorlar.  Burası  da  güzel, 
odalarının  camı  nakışlı  bir  kapısı  var.  Babaannesi  önce  Ece’yi 
giydiriyor,  kendi  de  giyiniyor.  Islak saçlarını  bir  tülbentle  sım­
sıkı sarıyor.  Hemen  hemen  eski babaannesi  oluyor.  Odada  kar­
şılıklı  konmuş,  kırmızı  deri  kaplı,  daracık  iki  yatak  var.  Baba­
annesi  Ece’yi  birine  yatırıyor,  üstüne  kuru  bir  havlu  örtüyor, 
karşısındakine  de  kendi  uzanıyor.
“Hadi biraz uyuyalım,”  diyor.
Ece uyumak istemiyor ama saniyeler içinde uyuyakalıyor.  Öy­
le  leziz  bir  uyku  ki,  hamam  sefası  dedikleri  bu  işte.  Eve  döndü­
ğünde  annesi  tedirgin,  kızı  hastalık  kapacak  diye  korkuyor.  Ece 
kustuğunu annesine söylemiyor.  Babaannesi de söylemiyor.
Hafızasında yer  eden  ikinci  hamam  sahnesi ise  dehşet verici.
Bu  kez  yirmi  yaşında.  İstanbul’da  üniversite  öğrencisi.  İki 
kız  arkadaşıyla  Beşiktaş’ta  tuttukları bir evde  kalıyorlar.  Bir ge­
ce  televizyonda  Tosun  Paşa'yı  seyrediyorlar,  hamam  sahnesin­
de  gülmekten yerlere yatıyorlar ve  kızlardan biri hayatında hiç 
hamama gitmemiş olduğu  için en yakın zamanda  onu  hamama 
götürmeye  karar veriyorlar.
Beşiktaş’ta  Küçükhamam  dururken  neden  Edirnekapı’da  ta­
rihi bir  hamama gittiklerini  hatırlamıyor,  muhtemelen  hakkın­
da  daha  iyi  şeyler  duydular,  hamam  tavsiyeleri  önemli  çünkü. 
Ece  yıllar  içinde  birkaç  kere  daha  giderek  ilk  hamam  tecrübe­
138

---