“Mən fəxr edirəM ki, AzərbAycAnlıyAM!”
Yüklə 0,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəkil 1.
bAyTArlıq 50 Azərbaycanın bütün bölgələrində ziyan- verən gəmiricilər çox geniş yayılmışdır. Ölkəmizdə deratizasiya tədbiri yalnız sink- fosfid preparatı ilə və xarici ölkələrdən gətirilmiş hazır aldadıcı yemlərlə aparılır ki, bu da səmərəli nəticə vermir. Odur ki, daha səmərəli kumarin tərkibli preparatların axta- rılması, ölkəmizə gətirilməsi və tədbiqi çox vacibdir. Bu məqsədlə bir çox baytarlıq aptek- lərinin fəaliyyəti təqdirəlayiqdir.Onlar dərman maddələrinin idxalı ilə məşğul olan firmalarla əlaqə saxlayaraq ölkəyə kumarin tərkibli “SB”, lorinat preparatlar və Türki- yədə istehsal edilən cəlbedici rakumin pas- tası və Ukraynada istehsal edilən aldadıcı yem “Ştorm” ilə hazırlanmış qarışıq gətir- mişlər. Laboratoriya şəraitində ağ siçan və siçovullar üzərində bunlar sınaqdan keçiril- miş, hər bir preparatın həm toksiki, həm də antikoaqulyant təsiri öyrən ilmişdir. Təcrübələr AzETBİ-nin Ekologiya, sa- nitariya və yoluxmayan xəstəliklər laborato- riyasında həyata keçirilmişdir. Təcrübədə 90 ədəd ağ siçovul, 80 ədəd ağ siçan və 6 ədəd adadovşanından istifadə edilmişdir. Aldadıcı yemlərin hazırlanmasında cəlbedici maddələrin xüsusi əhəmiyyətini nəzərə ala- raq onlardan dördü – vanilin, darçın, pişikotu cövhəri və cirə yağı sınaqdan keçirilmişdir. Ratindisid preparatların laborator heyvanları üzərində kumulyativ və digər toksikoloji təsiri “Zəhərli maddələrin sanitar-toksikoloji cəhətdən qiymətləndiril məsi” (Y.S.Koqan) metodik göstərişə və “Heyvandarlıq fermala- rında gəmiricilərin küt ləvi qırılması” (D.F.Traxanov, Q.A.Riba sov) tövsiyələrinə uyğun olaraq öyrənilmişdir. “SB” zofindisit preparatının sıçanlara təsiri 1 və 2 nömrəli şəkillərdə göstəril mişdir. Əldə edilmiş iki ratindisid “SB”, lori- nat preparatla aldadıcı yemlər hazırlandı. Hər qrupda 5 ədəd ağ siçan olmaqla alda- dıcı yemlə 3-4 gün yemləndirildi. Nəzarət qrupunda olan siçanlar isə adi yemlə yemləndirildi. “SB” preparatı ilə hazırlan- mış aldadıcı yemi siçanlar 3 gün həvəslə qəbul etdilər. Təcrübənin 4-cü günü siçan- larda yemdən imtina etmək və hərəkətsizlik, 5-ci günü isə süstlük əlamətləri, yemdən tam imtina etmək, qulaq, quyruq və üz nahiyyələrində kiçik qan sağıntıları müşa- hidə edildi. Təcrübənin 7-8 günləri siçanla- rın hamısı zəhərlənmədən öldü. Lorinat preparatı ilə hazırlanmış alda- dıcı yemlə yemləndirilmiş qrupda siçanlar 2 gün yemi yaxşı qəbul etdilər. Təcrübənin 3-4-cü günləri onlarda aqressivlik əlamət-
51 Elmi-praktik jurnal bAyTArlıq ləri başladı. Belə ki, siçanlar bir-birinə hü- cüm çəkir və biri digərini yaralayırdı. Təc- rübənin 4-5-ci günləri siçanlarda süstlük əlamətləri müşahidə olundu. Yeddinci gün 2 ədəd, 9-cu gün isə 1 ədəd siçan öldü. İki ədəd siçan isə 11-12-ci günlərədək salamat qalıb, verilən yemi qəbul edirdilər. Aparılan təcrübə və müşahidələrin nəticə ləri göstərir ki, ən yaxşı ratindisid təsirə malik “SB” preparatıdır. Bunu nəzərə alaraq “SB” preparatının müxtəlif laborator heyvanları üzərində digər toksiki xüsusiy- yətləri öyrənildi. Bu məqsədlə, preparatın onların dərisinə allerji təsiri öyrənildi, hər biri 2,0 kq çəkidə olan 6 dovşan və 200 q çəkidə olan 10 ədəd ağ siçovul götü rüldü. Laborator heyvanlar təcrübəyə qoyul - mazdan qabaq 7 gün karantində saxlanıldı. “SB” pre pa ratının dovşanların dərisinə təsirini öyrən mək üçün onların bel nahiyəsində 5×5 sm 2 ölcüdə tükdən təmizləndi. Təcrübəyə başlamazdan əvvəl dovşanların qulaq venasından qan alınaraq trombositlərin miqdarı təyin edildi. Sonra “SB” preparatından günəba xan yağı ilə sus- penziya hazırlandı və 1 ml miqdarında 3 gün ardıcıl olaraq dovşanların qırxılmış dəri nahiyəsinə sürtüldü. Təcrü bənin 1,3,5 və 10-cu günləri dovşanlardan qan alınaraq trombositlərin miqdarı yenidən müəy yən edildi. Məlum oldu ki, “SB” preparatı dov- şanların dərisindən sorulma xüsu siyyətinə malik deyildir. Qanda trombosit lərin miqda- rında elə bir nəzərəçarpan dəyişikliklər mü- şa hidə olunmadı. Təcrübənin sonunda dovşan lar kəsilə rək, daxili orqanlarında patoloji-anatomik dəyi- şikliklər müayi nədən keçirildi. Dəridə və daxili orqanlarda heç bir patoloji dəyişik- liklər müşahidə olunmadı. Sonra “SB” preparatından hazırlanmış suspenziyadan 3 ədəd ağ siçovulun gözlə- rinə bir damla, nəzarət qrupunda olan 2 ədəd siçovulun gözlərinə isə adi günəbaxan yağı damız dırıldı. Suspenziya töküldükdən 10-15 dəqiqə sonra sıcovulların gözlərində qıcıqlanma əlamətləri göründü. Lakin bir- neçə saatdan sonra siçovulların gözlərində allergiyaya xas olan əlamətlər görünmədi. Beləliklə müəyyən edildi ki,“SB” pre- paratının güclü zəhərləyici xassəsinə baxmaya raq o, dəridən sorulmur, dəridə və göz qişasında allerji təsirə malik deyil- dir. Təsərrüfat şəraitində kumarin tərkibli “SB” preparatı ilə hazırlamış yemə cirə, digərlərinə isə pişikotu cövhəri əlavə edəcək, Abşeron rayonun Giləzi, Buzovna quşçuluq və “Cavid” MMC damazlıq və kəndli-fermer təsərrüfatlarında onlarla dera- tizasiya tədbirləri aparılmışdır. Beləliklə aparılan təcrübələrin nəticələri əsas verir ki, kumarin tərkibli “SB” pre- paratından hazırlanmış aldadıcı yemə cəlbedici cirə yağı və ya pişikotu cövhəri əlavə etməklə deratizasiya tədbirinin həyata keçirilməsi məqsədəuyğundur. Tədqiqatların nəticəsi olaraq aldadıcı yemlərin deratizasiya məqsədilə aşağıdakı tərkibdə işlədilməsini təklif edilir: 1. Bir kiloqram təmiz buğdaya 25 q “SB” preparatı, 50 q bitki yağı (yaxşı olar ki, günəbaxan yağı işlədilsin), suspenziya əmələ gələnə kimi qarışdırılır, sonra üzərinə 5-6 damcı cirə və yaxud 10-15 damcı vale- rian cövhəri əlavə edilir və yenidən yaxşı qarışdırılır. 20-30 dəqiqədən sonra hazır- lanmış dərmandan 2-3 xörək qaşığı siçovul yuvalarına tökülür. Tədbir 3 gün dalbadal təkrar edilir. Deratizasiya aparılmış sahə 7-10 gün nəzarətdə saxlanılır. Məhv olan si- çovullar yığılaraq yandırılır. 2. Toyuq saxlanan sexlərdə siçovlları məhv etmək üçün 2-3 ədəd bişmiş yumurta əzilərək bir kiloqram buğdaya qarışdırılır. 25 q “SB” preparatından götürüb 60 q günəbaxan yağı ilə suspenziya hazırlanır. Sonra bunların hamısı bir yerdə qarışdırılır və 30-45 də qiqədən sonra istifadə olunur.
Yüklə 0,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|