D iaxron uslub (davrlashtirish m etodi).
Vaqt m uam m osi
ko'pgi-
na fanlar, ju m la d a n ta rix fani nuqtayi nazarid an ham eng dolzarb
m u a m m o lard an biri san alib, ayrim tarix ch ilarn in g tushu n ch asi-
ga k o 'ra «um um iy ta k ro rla n m a s (zam on va m akonda) jarayon ju -
d a ko'plab tak ro rlan u v ch i (zam on va m akonda) ichki tarkibiy ja -
ray on lard an ta sh k il to p a d i» 1.
Vaqt b o 'y ich a ja ra y o n la rn in g eng aham iyatli xususiyatlari,
yangi b o sq ich larn in g , d av rlarn in g shakllanish holatlari aniqlanib,
ja ra y o n la rn in g b o sh lan ish va yakuniy davridagi h o latlari solishti-
rilib, taq q o slan ad i, taraq q iy o t va rivojlanishning u m u m iy yo 'n a-
lish tari an iq lan ad i.
1990-yilda M a d rid d a b o 'lib o 'tg a n ta rix c h ila rn in g X V II
xalqaro kongressida Y evropa va O siyoda yaratilgan tarix iy ta d
q iq o tlard a k o 'ta rilg a n tarix d ag i vaqt m asalasi m u am m o lari m u-
h o k am a etildi. M a z k u r kongressda M .B arg to m o n id an vaqt kate-
g o riy alarin in g tarix iy bilish tam oyillaridagi o 'rn i h aqida m a ’ru za
q ilin d i2.
M .B arg ning q arash la rig a k o 'ra, kalendar yil tarixiy vaqt tu -
sh unchasiga k o'ra «tashqi» vaqt, ijtim oiy-tarixiy vaqtni esa «ich
ki» vaqt sifatida ta lq in qilish m u m k in. B unda kalen d ar yil m utlaq
d o im iy va davom iydir, ijtim oiy-tarixiy vaqt esa qiyosiy va tanaf-
fuslar bilan nam oyon b o 'la d i, u n d a davriylik va takro rlan u v ch an-
lik, tu rg 'u n lik h o la tlarin i kuzatish m u m k in 3.
1
С орокин П.А. Голод как фактор. - М ., 2003. С. 4.
2 Лаптева М .П . Т еория и методология истории: курс лекций / М .П.
Лаптева; Перм. гос. ун-т. - П ермь, 2006. С. 176.
3
Барг М.А. «И сторическое время*: методологический а с п е к т / / Новая и
Dostları ilə paylaş: |