h o latd a m iz (yoki qayerdam iz)?* tarz id a , ya’n i, b o sh qacha so'zlar
b ilan ay tg an d a, tarix b ilim la rin in g m aqsadi — b izn in g b uguni-
m iz n i (aslim izn i) an iq iashd ir. S h u n d a n kelib ch iq q a n d a tarix —
bu zam onaviy m u a m m o la rn i hal etishga va anglashga y o 'naltiril-
gan q a to r h o d isa la r va ja ra y o n la rd ir1.
Y uqoridagi ta rix c h ila rn in g fikrid a b ir u m um iylik borki, bu
h am b o 'lsa u la rn in g barchasi ta rix p red m etin i
siyosiy tarix va
u n in g tad q iq id an kelib c h iq q an holda ko‘rsatib bergan edilar.
X IX asrda sta tistik ta d q iq o tla rn in g yuzaga kelishi natijasi-
d a iqtisodiy tarix g a qiziqish paydo bo'ldi. S huning dek , bu vaqt
da m ad an iy at tarix ig a h am e ’tib o r q aratila bosh lan d i. Q adim gi
s a n ’at va m ad a n iy hayot tarix i va ijtim oiy hayot sohasida b ir qa
to r ilm iy tad q iq o tla r am alg a o sh irilib , adabiyotlar n a sh r qilindi.
Ik k in c h i ja h o n u ru sh id a n so‘ng « A n n allar m aktabi* ta ’siri-
d a «yangi tarix fani*, ya’n i ta rix n i o ‘rganishda
an tropolog ik yon-
dash u v paydo b o 'ld i. E ndi tarixiy ta d q iq o tla rn in g diqqat m arkazi-
da inson va u n in g faoliyati h am d a ijtim oiy va m ad an iy m ansubligi
m asalalari k o 'rila b o sh lan d i. Tarixiy antropologiya, tarixiy psi-
xologiya,
tarix iy sotsiologiya, dem ografiya, urbanizatsiya sohalari
sh a k lla n d i, ayollar ta rix in i o 'rg an ish , m ahalliy yoki alohid a ta
rixiy ja ra y o n la rn i o 'rg an ish b o sh lan d i. Shu v aqtlarda u yoki bu
v o q ealarn in g bevosita ish tiro k ch ilari b o'lgan in so n la r xotirasiga
asoslang an «og'zaki tarix* sohasi ham taraqqiy eta boshladi.
A yrim ta rix c h ila r h a tto ehtiyoj yo'qolishi
natijasida tarix pred-
m e tin in g h am y o 'qolib borishi haqida fik r bildira boshlagan
bo 'lsalar, ayrim ta rix c h ila r (E. X obsboum ) ak sin ch a, ijtim oiy ta
rix asosida va ijtim oiy psixologiyaga, ya’ni fikrlash tiz im i,
xulqlar
stereo tiplari va o d a m la rn in g hayot tarziga alo h id a e ’tib o r qarat-
gan holda yaxlit ta rix fani p red m etin i sh a k lla n tirish zarur, deb
hisobladi.
N . Jo'ray ev n in g ta ’kidlash ich a, tarix fan in in g p red m eti, tarix
fani va tarix tu sh u n ch asi va tad q iq o t u su lla rin in g
yondashuvlari
Dostları ilə paylaş: