Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc

4.3.7. POL
İ
B
İ
Y
Polibiy (miloddan avvalgi 201-120- yy.) – yirik yunon tarixchisi, 40 
kitobdan iborat “Umumiy tarix” asari bilan mashh’ur. Unda Yunoniston, 
Makedoniya, Karfagen, Misr, Suriya va Rimning 220-146- yillar orasidagi 
ijtimoiy-si
ё
siy tarixini wz ichiga oladi. Umumiy tarix ywnalishida 
ё
zilgan bu 
asarning katta qismi saqlanmagan, bizgacha faqat 1-5- kitoblargina etib kelgan, 
xalos. 
Polibiyning “Umumiy tarixi” daliliy malumotlarga boyligi, voqealarning 
nisbatan xolisona 
ё
ritilishi bilan aloh’ida ah’amiyatga egadir. 
Unda Oks – Amudar
ё
va Yaksart – Sirdar
ё
h’aqida, Antiox 1 ning Baqtriya 
podshoh’i Eftidemga qarshi h’arbiy yurishi h’aqida muh’im malumotlar bor. 
“Umumiy tarix”ning matni 1889-1905 yillar orasida twrt jildda Leyptsigda 
chop etilgan. Uning inglizcha (V.R.Paton, London, 1922-1927; ikkinchi nashri, 
London, 1957-1960) va ruscha (F.G.Mishchenko, 1-3 jildlari. Moskva,1890-1899) 
tarjimalari mavjud. 
Wzyuekistonning qadimiy tarixini wrganishda qadimiy Yunoniston va Rim 
tarixchilarining asarlari benih’oyat qimmatlidir. 
Efor (miloddan avvalgi taxminan 405-330-yillar), Klavdiy Ellian (taxminan 
milodning 170-235-yillari), aleksandriyalik Kliment (milodning 11 asri), Korneliy 
Tatsit (taxminan milodning 56-117-yillari), Ksenefont (taxminan miloddan avvalgi 
430-355-yillar), Plutarx (milodning 46-127-yillari), Polien (milodning 11 asri) va 
boshqalarning asarlari h’am ana shunday qimmatga egadir. 
Geograf olimlardan Strabon va Ptolomey asarlari h’am zwr ilmiy qiymatga 
egadir.
4.3.8. STRABON 
Strabon (miloddan avvalgi 63 – milodning 23 y.) qadimgi Yunonistonning 
atoqli geograf olimlaridan, asli amosiyalik (Pont podshoh’larining 
qarorgoh’laridan), nufuzli va badavlat oiladan chiqqan, mashh’ur yunon faylasufi 
Aristotelning (miloddan avvalgi 384-322-yy.) shogirdi, qariyb 80 yil umr kwrgan.

---

34
Strabonni dun
ё
ga tanitgan uning 17 kitobdan iborat “Geografiya” nomli 
asaridir. Asarning 1-2- kitoblari “Muqaddima” deb ataladi va unda geografiya ilmi 
va uning h’okimlar, sarkardalar va savdogarlar faoliyatidagi wrni va roli h’aqida 
gap boradi. Eratosfen, Poseydon va Polibiyning Er tuzilishi h’aqidagi talimoti 
tanqid qilinadi, Er yuzini tavsiflash h’aqida umumiy tushuncha bkriladi. 
3-10- kitoblarida Evropa mamlakatlarining tavsifiga, shundan 8-10- kitoblar 
Ellada va unga tutash mamlakatlarga bag’ishlangan. 
Asarda Osi
ё
mamlakatlariga katta wrin berilib, ular twg’risida 11-16 
kitoblarda malumot berilgan. 17 kitob Afrika mamlakatlariga bog’ishlangan. 
Strabon Polibiyning “Umimiy tarix”ini davom ettirib, unga miloddan 
avvalgi 146-31- yillar orasida bwlib wtgan voqealarni qwshgan. Afsuski, bu 
muh’im asar bizning zamonimizgacha etib kelmagan, lekin kning ayrim qismlari, 
xususan Wzbekiston tarixidan xabar beruvchi ayrim parchalar olimning 
“Geografiya” nomli asariga kirib qolib saqlangan. 
Strabonning “Geografiya”sida Girkaniya, Parfiya, Baqtriya va 
Marg’i
ё
naning tabiiy h’olati, shah’arlari, qisman ularga borish ywllari, Oxa 
(Harrirud), Oks va Yaksart dar
ё
lari h’aqida, Wzbekistonning qadimiy xalqlari – 
saklar, massagetlar, daylar, atasiyalar, toh’arlar h’amda xorazmliklar va ularning 
kelib chiqishi, bu xalqlarning turmushi, urf-odati va etiqodi, shuningdek Parfiya va 
Baqtriyaning miloddan avvalgi 111 asrning birinchi choragidagi ichki ah’voli va 
wzaro munosabatlari h’aqida muh’im va qimmatli malumotlar mavjud. 
Strabrnning ushbu asari 1844 va 1848 yillari Kramer va Myuller tarafidan, 
maxsus xarita va tarh’lar bilan qwshib nashr qilingan. Uning nemischa (Grosskurd, 
Berlin, 1831-1834) h’amda ruscha (F.G.Mishchenko, Moskva, 1879, 
G.A.Stratanovich, Moskva, 1964) tarjimalari h’am mavjud.