Microsoft Word 09 Drilling eia final az

Şahdəniz 2 Layihəsi 

Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 

Qiymətləndirilməsi 

Fəsil 9 

Qazma və tamamlama işləri üzrə ətraf 

mühitə təsirin qiymətləndirilməsi, 

azaldılması və monitorinqi 

 

Noyabr 2013-cü il 

 

9/8 

Yekun variant

 

Qiymətləndirmə 

 

SDQQ-nun enerji generatoru və SDQQ məşəldə yandırılma fəaliyyəti üçün aparılmış 

modelləşdirmə 9B Əlavəsində  təqdim olunur. Bu modelləşdirmə zamanı  əsas diqqət digər 

çirkləndiricilər (SO

X

, CO və qeyri-metan karbohidrogenlər) ilə müqayisədə proqnozlaşdırılan 

daha çox həcmlə  və insan sağlamlığına və  ətraf mühitə daha güclü təsir göstərmək 

potensialına nail olan və buna görə daha çox narahatlıq doğuran əsas atmosfer çirkləndiricisi 

hesab edilən NO

x

 (azot oksiddən (NO) və azot dioksiddən (NO

2

) ibarətdir) üzərində cəmlənib. 

 

SDQQ-nun enerji generatorları 

 

SDQQ-nun enerji generatorlarından əmələ gələn NO

2

 emissiyalarının Aİ-nın illik standart NO

2

 

kosentrasiyası olan 40 µq/m

3

 kontekstində olan payını qiymətləndirmək üçün uzunmüddətli 

(illik orta göstərici) NO

2 

konsentrasiyaları modelləşdirilmişdir. Bu standart insanların adi 

qaydada məskunlaşdığı yerlər (yəni qurudakı  qəsəbələr) üçün müvafiqdir və  sənaye 

zonalarına, yaxud işçilərə şamil olunmur, belə ki, bunlara ayrıca peşə sağlamlığının tələbləri 

çərçivəsində qüvvədə olan standartlar tətbiq olunur. Modelləşdirmədə konservativ olaraq 

uzun müddət üçün NOx-in bütünlüklə NO

2

-ə  çevrildiyi fərz edilmişdir. 

 

Şəkil 9.1-də göstərildiyi kimi, “İstiqlal” və “Heydər Əliyev” adına SDQQ-dən istifadə etməklə 

eyni zamanda maksimum iki quyunun qazıla biləcəyi ehtimalı  əsasında modelləşdirmənin 

qiymətləndirilməsi həyata keçirilmişdir. Qazma qurğuları beş quyu dəstəsindən hər hansı 

birində yerləşə bilər, lakin üstünlük təşkil edən külək vəziyyətinə  əsasən NF və WF 

cinahlarında əməliyyatların eyni zamanda həyata keçirilməsi ən pis vəziyyəti əks etdirir, yəni 

bu zaman quruda çirkləndirici maddə konsentrasiyalarında artım potensialı mövcuddur.   

 

Şəkil 9.3-dən göründüyü kimi, nəticələr göstərmişdir ki, müntəzəm əməliyyatlar zamanı NO

2

-

nin uzunmüddətli konsentrasiyalarının NF və WF sahələrinin 10 km-yi daxilində 1 µq/m

3

 

artması proqnozlaşdırılır. Abşeron Yarımadasının sahil xəttində  (Şahdili boğazı) NO

2

 

konsentrasiyalarında artımın quruda 0,1 µq/m

3

-dən az olacağı gözlənilir. Bu havanın 

keyfiyyəti üzrə 40 µq/m

3

-luq standart göstəricinin 0,3 %-dən azdır və 6 µq/m

3

-luq mövcud fon 

konsentrasiyasından 2 %-dən az artımı göstərir.  

 

---

Şahdəniz 2 Layihəsi 

Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 

Qiymətləndirilməsi 

Fəsil 9 

Qazma və tamamlama işləri üzrə ətraf 

mühitə təsirin qiymətləndirilməsi, 

azaldılması və monitorinqi 

 

Noyabr 2013-cü il 

 

9/9 

Yekun variant

 

Şəkil 9.3 SDQQ-nun enerji generatoruna görə uzunmüddətli NO

2

 konsentrasiyalarında 

proqnozlaşdırılan artım 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Qazma və tamamlama işləri nəticəsində iki SDDQ-dan hər hansı  məsafədə çirkləndiricilərin 

konsentrasiyalarında nəzərə çarpan dəyişikliklər, yaxud havanın keyfiyyətinin insan 

sağlamlığına təsir edə biləcək səviyyədə uzunmüddətli standart göstəricilərdən artıq olacağı 

proqnozlaşdırılmır

2

. 

  

Səmərəli istismara, müntəzəm texniki xidmətə, müvafiq keyfiyyətə malik, az kükürdlü 

yanacaqdan (səciyyəvi olaraq 0,05 %-dən az) planlı surətdə istifadəyə və əvvəlki təcrübəyə 

əsaslanaraq SDQQ-nun mühərrik və generatorlarının müntəzəm istismarı  nəticəsində 

generatorların tüstü atqı borularından görünən hissəcikli şleyflər meydana çıxmayacaq.  

 

                                                      

2

 Ənənəvi olaraq Azərbaycanda NO

2,

 SO

2

, CO və PM

10

 üzrə ətraf hava konsentrasiyası həmçinin konkret 24 saat və 

1 saat standartları ilə qiymətləndirilmişdir. Bu standartlar BMK, ÜST və  Aİ  təlimatlarındakı  dəyərlər kimi insanların 

sağlamlığına  əsaslanan eyni meyarlardan istifadə edilərək ortaya çıxmamış  və  həmin standartlar geniş  şəkildə 

tanınmamışdır. Bununla belə, tamlığın təmin olunması üçün bu standartlarla müqayisədə gözlənilən hava keyfiyyəti 

konsentrasiyalarının qiymətləndirilməsi  Əlavə 9B-yə daxil edilmişdir. Modelləşdirmə göstərmişdir ki, qazma və 

tamamlama fəaliyyətləri zamanı bu standartlardan heç bir kənara çıxma olmayacaq.  

İllik orta fon konsentrasiyaları = 6

q/m

3

 

Havanın keyfiyyəti üzrə standart göstərici = 40

q/m

3

 

---