Microsoft Word 1 iç kapak doc

 
52
yönünde çalışır. 
245
 Total ideoloji, yalnızca her şeyi kapsamakla, herkesi zorla itaate 
mahkum etmekle kalmaz, çok daha geniş bir şekilde herkesin kişilik alanlarına, 
yaşam alanlarına, günlük alanlarına istediği gibi müdahale edip düzene sokar. Başka 
bir deyimle kişisel benliği ve hayatı kökünden yok eder.
246
  
 
3.2.2. İktidarın Tekelleşmesi ve Karizmatik Lider 
Totalitarizmde iktidar tekelleşir ve bu tekelleşmede iki özellik çok önemlidir: 
1) Yasama ve yürütme tek kişinin elinde toplanır ve bağımsız yargı erki fiilen 
yoktur. 
2) “Büyük önder” ilkesi (karizmatik lider olgusu).  
Bir totaliter rejim örneği olan Nazi Almanya’da devletin başında Fürer durur 
ve devletin iradesini ifade eder. O, diğer liderleri belli yetkilerle donatır ve hiyerarşik 
şekilde görevlendirir.  Bu liderlerden her birisi Fürer’in emir ve talimatlarını 
kayıtsız-şartsız uygular ve bu zaman kendinden altta olanlar üzerinde sınırsız 
egemenliğe sahipti.
 247
 
Önderin etrafında parlamento gibi örgütler görünmesine rağmen, bunlar onun 
iktidarını hiçbir zaman sınırlayamaz. Hükümet parlamentonun denetimi dışında olup, 
tamamen liderin egemenliği altındadır. Lider hukukun kaynağı ve hukukun 
üstündedir. Kısacası, faşist iktidarı kapalı ve tek adama bağlı bir iktidardır.
248
 Bir 
diktatörlüğün aynı zamanda totaliter diktatörlük sayılması için sadece devlet 
yaşamını veya toplumun siyasi yaşamını değil, kişilerin tüm davranışlarını da içine 
alan, kişiye özel bir alan bırakmayan rejim olması gerekir. “Bunun için halk çeşitli 
kuruluşlar içinde fiziki ve manevi bakımdan eğitilir ve toplum askeri bir birliğin 
yönetileceği gibi yönetilmeye hazırlanır. Bu amaçla devlet kişiyi doğduğu andan 
ölünceye kadar izler.”
249
 
                                                 
245
 Заболотная, Г. М. Криницкий А. Я., http://ido.edu.ru/ffec/polit/polit.html,  
http://ido.edu.ru/ffec/polit/p7.html 
246
 Kolakowski, L., “Totaliterizm ve Yalan”, Sosyal-Siyasal Teori. (Çeviren: Aydın Yalçın, Der: 
Atilla Yayla), Siyasal Kitabevi Yayınları Ankara, 1993,. 
247
 Мазуров, И., 1993, c. 42. 
248
 Gözübüyük, A. Ş., Anayasa Hukuku, 7. Bası, Turhan Kitapevi, Ankara 1998, s. 62. 
249
 Göze, A., Siyasal Düşünceler Tarihi, Fakülteler Matbaası, İstanbul 1982, 1982, s. 367. 

---

 
53
3.2.3. Tek Partili Rejim 
Totalitarizmin temel özelliği tek boyutlu ve yegane sivil ve siyasi harekatın 
varlığıdır. Bu rejimin temelinde totaliter parti durur. Parti toplumsal yaşamın tüm 
alanlarına nüfus ederken, onu partili olmayan geniş halk kitleleri destekler.  Parti tek 
hakim parti olduğu için totaliter sivil ve siyasi harekatın etkisi efektif bir şekilde 
ortaya çıkar: partinin aldığı kararlar onun dallanmış kurumları ve partiyi destekleyen 
kitleler tarafından tüm topluma ulaştırılır ve toplumun kendi eliyle “geniş halk 
kitlelerinin iradesi ifade olunur”.
250
  Partinin tepesinde duran önderin faaliyeti ve 
parti dogması her hangi eleştiriye tabi tutulmaz. İtalya’da faşizm döneminde 
resimlerinin altında “Mussolini her zaman haklıdır” yazısı yazılmıştır.
 251
    
Tek partili rejimin oluşmasında iki moment göz ardı edilmemelidir. 
Bunlardan birincisi monistik (tek, her hangi bir çoğulculuğa müsaade etmeyen) 
ideolojinin varlığıdır. Bu ideoloji sosyal, ırksal, milletçi veya dini demagojiye dayalı 
bir ideoloji olup, egemen parti ideolojisi dışındaki her hangi bir ideolojiyi, görüş ve 
düşünceyi yasaklar veya imha eder. Bu durumda enformasyon üzerinde tekelci bir 
denetim söz konusudur ve ideolojik propaganda aygıtı toplumsal düşünceye enjekte 
edilen mitler oluşturur. Kendilerini mitlere vermiş bireyler, evrensel değerlerden 
farklı değerlerin var olduğu gerçeklik dışı bir dünyada yaşar.
252
  
Modern totaliter rejimlerde yerleşik meşruluk kalıplarına uymak yerine, 
toplumda hakim olan inancı değiştirmek ve kendi ideolojilerine uygun yeni bir 
meşruluk inancını yayma amacı söz konusudur. Bunu da propaganda, eğitim, doktrin 
aşılama, “beyin yıkama” gibi metodlardan yararlanmak suretiyle gerçekleştirmeye 
çalışırlar.
253
 
Totalitarizm, bireyin kitle psikolojisi içinde eriyerek birey olmaktan çıkması, 
bireysel aklın, muhakemenin, mantığın ortadan kalkması, bireyin kitle içinde kendini 
ve ayrıntıları görememesi, eşyayı blok halinde görmesi, kitle ruhunun bireyi ve 
                                                 
250
 Мазуров, И., 1993, c. 48. 
251
 Заболотная, Г. М., Криницкий А. Я., http://ido.edu.ru/ffec/polit/polit.html,  
http://ido.edu.ru/ffec/polit/p7.html 
252
 Мазуров, И., 1993, c. 42. 
253
 Kapani, M.,  2001, s. 86. 

---

 
54
bireyleri  şüpheden, bilmezlikten uzaklaştırması ve onları her alanda gerçeğe sahip 
oldukları zannına itmesidir.
254
 
İkincisi ise, tek partili sistemde demokratik kurumlar yoktur ve bu yüzden 
bireyler, total şekilde siyasi iktidardan dışlanmıştır.  Bazı sivil toplum örgütleri 
(siyasi olmayan) kurumların varlığı ise sorunun mahiyetini değişmez. Nitekim bu 
kurumlar hakim partinin kontrolü altında olup, faaliyetleri tam şekilde devlet 
tarafından düzenlenmektedir. demokratik kurumların reddi, devlet ve birey (kitle) 
arasındaki halkaları ortadan kaldırır ve bunun sonucunda birey devlet tarafından 
yutulur.
255
  
Totalitarizm devletin çağın teknik araçlarını da kullanarak insanlara sığınma 
alanları bırakmayacak bir yoğunlukta, rejimin en derin yerlerine sızarak çok geniş bir 
alanda iktidar düzeni kurması ve buna süreklilik kazandırmasıdır.
256
 Bu durum 
toplumun siyasal iktidar tarafından ‘topyekun’ siyasallaştırılmasıdır. Bu açıdan 
totalitarizmi çok güçlü ve yoğun bir seferberlik sistemi olarak tanımlamak 
mümkündür. Daha önemlisi bu olguların bütünsel bir iktidar alanı içinde 
kapsayıcılığı ve sürekliliğidir. Bu, bireysel ve toplumsal düşün ve eylem alanlarının 
siyasal iktidarın kapsama alanı içerisine alması ve bu alanlardaki özgürlüklerin yok 
edilmesidir. Totalitarizmde özgürlük siyasal iktidarla bütünleşerek eş değerlendirilir. 
Burada siyasal iktidar ve merkezi liderlik toplumu kayıtsız ve şartsız, zorla sağlanan 
oybirliği atmosferi içinde ideolojik olarak düzenler.
257
  
Totalitarizmde hakim ideolojiden tavız vermek veya vazgeçmek rejimin ve 
liderin sonunu hazırlar.  Perestroyka döneminde devletin sosyalist karakteri ve 
ideolojisini sınırlı çoğulculukla bir arada tutma çabaları Gorbaçov, Honecker gibi 
liderlerin sonunu hazırlamıştır. 
258
 
Totaliter rejimlerde kilisenin rolüne de değinmek gerekir. Devlet ve birey 
arasında duran kilise bireyin tam şekilde totalleşmesini belli ölçüde engellemiştir. Bu 
kurumun etkinliğini azaltmak veya ortadan kaldırmak açısından totaliter rejimler her 
                                                 
254
 Ülken, H. Z., Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, Selçuk Yayınları, Konya, 1966, s. 244.  
255
 Мазуров, И., 1993, c. 43. 
256
 Friedrich, C. J., Zbigniev K. B., 1964, s.132. 
257
 Çetin, H., “Totaliterizm: ideolojik Kökenleri ve Toplumsal inşa Araçları”, C.Ü. Sosyal Bilimler 
Dergisi, Mayıs 2002 Cilt : 26 No: 1 (15-43), s. 18. 
258
 Мачкув, Е., 2001, N1(10),  http://www.data.minsk.by/opensociety/1.01/8.html 

---