Microsoft Word 1 iç kapak doc

 
47
Başka bir teze göre,  demokratiklik bir devletin varlığını nitelendiren bir 
olguyken, anti-demokrasi (despotizmi, totalitarizmi vs.) mantıksal olarak devleti, 
devlet gücünü nitelendiren olgu olarak kabul edilemez. Buna göre de, siyasi rejimleri 
birbirinden hukuki gelişimlik, hukuk düzeninin karakteri ve niteliği, devlet (siyasi, 
kamu) gücünün kullanılmasının metod ve prosedürleri açısından sınıflandırmak 
gerekir. Bu çerçevede siyasi rejimler iki türdür: liberal ve otoriter rejimler.
 216
 
Salt teorik temellere dayalı totaliter ve demokratik rejimlerin aksine, otoriter 
rejimler belli ülkelerde demokrasiye belli bir ülkede şekillenerek işlemekte ve somut 
hukuki veya siyasi sistemi yansıtmaktadır. Bazı ülkelerde otoriterizm bir geçit rejimi 
değil, oturuşmuş ve istikrarlı faaliyet gösteren bir rejimdir.
217
 Peki, o zaman ara 
rejimleri karakterize eden bir kavram kullanmak yerinde mi? Siyaset ve hukuk 
literatüründe bazen demokratik ve demokratik olmayan rejimlerle birlikte geçit veya 
ara rejim kavramları kullanılmaktadır. Bu sınıflandırmada demokratik, demokratik 
olmayan (totaliter ve otoriter) ve geçit rejimleri birbirinden ayrılmaktadır.
218
 Fakat 
biz böyle bir sınıflandırmanın doğru olmadığı kanısındayız. Nitekim sınıflandırmada 
esas olan ayrımın yapılması zamanı kullanılan kriterin aynı olmasıdır. Yani, geçit 
rejimlerini ayırırken burada, ayırıcı  kıstas rejimin oturuşmuş ve ya istikrarlı olup 
olmamasıdır. Eğer böyle bir sınıflandırma yapılacaksa, o zaman rejimleri oturuşmuş 
ve geçit rejimleri diye birbirinden ayırmak gerekmektedir. Rejimleri totaliter ve 
otoriter rejimlere ayırırken ise farklı  kıstaslar kullanıyoruz. Geçit sürecini yaşayan 
ülkelerden her hangi birinde hakim olan rejim de bu kriterler esas alarak demokratik 
veya demokratik olmayan rejimler sırasına ait edilmelidir.  
 
3.
 
Totaliter Rejimler 
3.1. Totaliter Rejim (Totalitarizm) Kavramı 
Totaliter eski Latincede “bütünle ilgili” anlamını verir. “Totalitarizm” 
kavramı ilk kez 1920 yılında B. Mussolini yönetimini karakterize etmek için G. 
                                                 
216
 Нерсесянц, В. С., Общая теория права и государства, Инфра Москва,1999, c. 255-256. 
217
 Ромашов, Р. А., Сальников М. В.,  «Авторитарный политический режим: попытка объектив-
ной  оценки»,  Демократия  и  тоталитаризм:  проблемы  противостояния  (политические 
режимы в современном мире), Материалы межвузовского научно-практического семинара 
15 ноября 1999 г. СПб., 1999 , с. 9 
218
 Кудрявцев, Ю. А., 2002, c. 195 – 205 

---

 
48
Amendol ve P. Gabetti tarafından kullanılmıştır. İtalyan faşizminin fikir babası olan 
G. Gentile, devletin dışında tüm insani ve manevi değerlerin anlamlarını kaybettiğini 
ve bireyin total şekilde devlete tabi olması gerektiğini ileri sürmüştür.
219
 
“Totalitarizm” bir terim olarak siyasi literatüre 1925 yılında B. Mussolini’nin 
konuşmasından sonra girmiştir. 1939 yılında Amerika Felsefe Cemiyeti tarafından 
düzenlenmiş bir sempozyumda ilk kez totalitarizmin bilimsel yorumunun 
yapılmasına çalışılmıştır. Konuşma metinlerinin birinde totalitarizm “Batının tüm 
tarihsel uygarlığına karşı ayaklanma” olarak nitelenmiştir.
220
    İkinci Dünya 
Savaşından sonra başlamış “Soğuk Savaş” döneminde ise SSCB ve diğer “reel 
sosyalist” ülkelerindeki komünist rejimler totaliter rejimler olarak karakterize 
edilmiştir.
221
  
1952 yılında ABD’de totalitarizm konusunda yapılan bir konferansta
222
 
totalitarizm, çocukların eğitiminden başlamış ürün üretimine kadar her şeyin tek bir 
merkezden kontrol edildiği kapalı toplum olarak tanımlanmıştır.
223
 Daha sonra bu 
kavram F. Hayek’in “Kölelik Yolu” (1944),
224
 H. Arendt’in  “Totalitarizmin 
Kaynakları” (1951),
225
 C. J. Friedrich ve Z. K. Brzezinski’nin  “Totaliter Diktatörlük 
                                                 
219
 G.Gentile’nin devlet felsefesiyle ilgili düşüncelerine ilişkin Gentile G. Introduzione alia filosofia. 
Firenze: Sansoni, 1952 eserinin Rusça çevirisi ve A. Zorin’in giriş makalesine bkz: Зорин А. Л., 
«Жизнь  и  творческий  путь  Джованни  Джентиле»,  İçinde:  Джованни  Дж.,  Введение  в 
философию / Пер.  с  итал.,  вступ.  статья,  коммент.,  указатель  А.Л.  Зорина,  СПб.:  Алетейя, 
2000,. c. 20 
220
 Totaliterizmle ilgili tartışmalara ilişkin bkz: Игрицкий,  Ю.  И., «Концепции  тоталитаризма: 
уроки  многолетних  дискуссий  на  Западе»,  № 6, История  СССР, 1990, с.172-189, Ayrıca, 
Бутенко,  А.П., «Социологические  вопросы  истории  и  теории  тоталитаризма», 
Социологические 
исследования, 
№ 6, Декабрь 1998, 
с. 26-37, 
http://www.ecsocman.edu.ru/socis/msg/245235.html. 
221
 Бутенко, А.П., 1998, с. 26. 
222
  Totaliterianism. Proceedings of a Conference Held at the American Academy of Arts and 
Sciences. March 1953. Cambridge (Mass.), 1954 
223
 Мазуров, И., «Фашизм как форма тоталитаризма», Общественные науки и современность, 
№ 5, 1993 1993 , с. 39-40.. 
224
 Hayek, F. A., Kölelik Yolu. (Çeviren: Turhan Feyzioğlu-Yıldıray Arsan), Liberte Yayınları, 
Ankara 1999. 
225
 Arendt, H., Totaliterizmin Kaynakları I: Antisemitizm. (Çeviren: Bahadır S. Şener)  İletişim 
Yayınları,  İstanbul 1996. Arendt,H., Totaliterizmin Kaynakları II: Emperyalizm. (Çeviren: 
Bahadır Sina Şener).: İletişim Yayınları, İstanbul 1998. Арендт, X., Истоки тоталитаризма. М., 
1996.  Арон,  Р.  Демократия  и  тоталитаризм.  М., 1993. Hanna Arendet (1906-1975),  Alman-
Yahudi kökenli birisi olup,  Hitler’in iktidara gelmesinden sonra önce Prag’a, daha sonar Paris`e  
gitmiş, Fransa`nın işgalinden sonar ABD’ye sığınmıştır.  1938 yılında Alman pasaportundan imtina 
etse de ABD vatandaşlığını sadece 30 yıl sonra alabilmiştir. Hanna Arendt’in yaşadığı ve gördüğü 
antisemitist  şiddet totaliterizmile ilgili kitabı üzerinde de etkili olmuştur. Nitekim, Arendtin 
çalışmasında totaliterizmin ortaya çıkış nedenleri derinden açıklanmamaktadır ve bu, Arendt`in 

---