Microsoft Word 1 iç kapak doc

 
39
Siyasi değişim veya gelişim söz konusu olduğu zaman genel olarak geçit 
ülkeleri, yani siyasi ve ekonomik değişikliklerin yaşanmakta olduğu ülkeler akla 
gelir. Oysa istikrarlı ve oturuşmuş rejimlerde de siyasi, kurumsal ve sosyal-ekonomik 
değişmelerin yaşandığı ve hatta bunların zaman zaman kriz ortamı oluşturduklarını 
görüyoruz.   Amerikalı siyaset bilimcileri B.Brown ve R. Macridis’e göre, siyasi 
değişimler sadece “üçüncü dünya ülkeleri”yle sınırlı değildir. Gelişmiş sanayi 
ülkeleri dahil, tüm siyasi sistemler yeteri kadar hızlı değişime maruz kalır, zira her 
hangi bir siyasi süreç ve değişim arasında sıkı bir bağlantı söz konusudur.
176
  
Siyasi değişimler düz hatlı bir süreç değildir ve her zaman toplumu ileri 
götürmez (Örneğin, 1920-30’lu yıllarda Almanya ve İtalya’da Faşist rejimlerinin 
iktidara gelmesi). Çoğu zaman siyasi yaşamda “ileriye dönük”  ve “geriye dönük” 
değişimlerin bir arada bulunduğu karma sürecin yaşandığını görebiliriz.
177
 Değişik 
ülkelerde siyasi süreçlerin hareket ve eğiliminde tamamen farklı düzeylerin olduğu 
görülmektedir.
178
  
 
5. Siyasi Rejim ve Siyasi Kültür 
5.1. Genel Olarak Kültür 
Siyasal kültürü tanımlamadan önce, kültürün ne olduğuna değinmekte yarar 
vardır. En genel tanımı ile kültür; bir toplumda yılların, hatta yüzyılların birikimi 
sonucunda oluşan ortak değerler bütünüdür.
179
 Kültür, bir yandan bireylerin 
toplumsal yolla edindikleri ve bu yolla ilettikleri bir değer, yargı, inanç, simge ve 
davranış ölçütleri düzeninden; diğer yandan da bu bağlamda ortaya çıkan geleneksel 
davranış kalıplarının simgesel ve maddi ürünlerinden oluşmaktadır. Kültür, bir 
toplumu diğerlerinden farklılaştıran simgesel örüntülerden oluşmakta ve en 
nihayetinde bireyin toplumsal varlık olarak bir kişilik edinmesinde önemli etki 
yapmaktadır.
180
 Kültür aynı zamanda, insanın toplumsal yaşamının belli bir tarihsel 
                                                 
176
 Comparative Politics: Notes and Readings, (Ed. by B.Brown, R. Macridis), Belmont, 1996, p. 
353-354. 
177
 Дегтярев А.А., 1998, с. 128.  
178
 Дегтярев А.А., 1998, с. 105-106.  
179
 Öztekin, Ali, Siyaset Bilimine Giriş, 4. Baskı, Siyasal Kitapevi, Ankara 2003, s. 209. 
180
 A. Krober ve C. Kluckhohn, tam yüz altmış kültür tanımı derlemiş ve bunları yedi kategoride 
sınıflamışlardır. Barlas, T., Sosyoloji, Adım Yayıncılık, Ankara, 1993, s.222-223 ve 227-228. 

---

 
40
dönemindeki maddi ve manevi değerlerinin tümünü anlatmaktadır.
181
 Kültür, 
toplumların geçmişleri ile gelecekleri arasında bir köprü olma niteliğiyle, siyasal 
düşünce ve davranışlara olduğu gibi siyasal kavramları belirli ölçüler içinde etkiler 
ve oluşumlarına katkıda bulunur.
182
 Çok sayıda değişik tanımların yapıldığı
183
 kültür 
kavramıyla ilgili yapılabilecek her bir tanım eksik olacağı ve kültürü sadece belli 
açıdan değerlendireceği için ortak özellikler üzerinde vurgu yapmak daha faydalı 
olacaktır: Kültür bir üründür; insana özgüdür; kuşaktan kuşağa iletişim ve 
öğretmeyle geçer; bir toplumun ortak fikirlerini, kalıplarını ve değerlerinin içerir; 
seçicidir; semboller üzerine kurulur; insanların davranışlarını ve kurulumları 
üzerinde etki bırakır.
184
  
 
5.2. Siyasi Kültürün Özellikleri 
 “Siyasi kültür” terimi ilk kez Alman filozofu İ. Herder (17. yy.) tarafından 
kullanılmıştır. Siyasi kültürle ilgili konular değişik dönemlerde yaşamış düşünürler 
tarafından ele alınmışa da bir siyasi kavram olarak siyasi kültür anlayışı 1950-
1960’larda ortaya çıkmıştır.
185
 Siyasal kültür konusunda yapılan ilk çalışmalar İkinci 
Dünya Savaşı öncesinde Batı Avrupa, özellikle de Batı Almanya hakkında iken, 
İkinci Dünya Savaşı sonrasında sanayileşmiş ülkelerle ilgili çalışmalara, başta 
Sovyetler Birliği olmakla sosyalist ülkeler hakkındaki araştırmalar
186
 da eklenmiştir. 
Yakın zamanlarda ise gelişmekte olan ülkelerdeki hızlı değişim, kalkınma ve 
modernleşme programları ortaya koymaları onların siyasi kültüre olan ilgilerinin
187
 
artmasına neden olmuştur.
188
 Kültür kavramını belirleyici bir değişken olarak ele alıp 
                                                 
181
 Ozankaya, 1971, s. 1. 
182
 Bkz: Kışlalı, A.T., Siyaset Bilimi, 9. Baskı, İmge Kitapevi, Ankara, 2002, s. 124-128. 
183
 Kültürle ilgili 164 farklı tanım yapılmıştır. Kroeber, A.L., Kluchhononh, C., Culture, A Critical 
Review of Concepts and Definitions, New York,  s. 14.  
184
 Sitembölükbaşı,  Ş., “‘Siyasi Kültür’ün Kavramsallaştırılmasında Karşılaşılan Bazı Güçlükler”, 
Süleyman Demirel Üniversitesi İİBFD, Yıl: 1997, Sayı: 2(Cüz), s. 251. 
185
 Политический принципы: основные аспекты и способы анализа, с. 109. 
186
 Örn:Baure, R.A., Inkeles A. and Kluckhohn, C., Hoow the Soviet System Works:Cultural 
Psychological and Social Themes, Mass., Cambrige, 1956. Political Culture and Political 
Change in Communist States (ed.:Brown, A., Gray, J.), London, 1977. White, S., Political 
Culture and Soviet Politics, Macmillan, London, 1979. 
187
 Örn: Political Culture and Democracy in Developing Countries, (ed.:Diamond, L.), Lynne 
Rienner, London, 1994. Pye, L. W., Asian Power and Politics:Cultural Dimensions of 
Authority, Harvard University Press, 1985. 
188
 Sitembölükbaşı, Ş., 1997, s. 250. 

---