Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 10
Tikinti, quraşdırma və NİS işlərinin ətraf
mühitə təsirinin qiymətləndirilməsi,
azaldılması və monitorinqi
Noyabr 2013-cü il
10/49
Yekun variant
Qiymətləndirmə
Təmizlənmiş dəniz suyunun (o cümlədən kimyəvi konservasiya maddələrinin) axıdılmasının
ətraf mühitə mümkün təsiri aşağıdakılar vasitəsilə qiymətlənmişdir:
Yuxarıda göstərilmiş səviyyədə TROS və Hydrosure məhsulları vurulmuş dəniz
suyunun toksiklik sınaqlarının (OSPAR üsulu) aparılması; və
Atqıların çeşidini və növünü ifadə edən ssenarilər silsiləsi üzrə dispersiya
modelləşdirilməsinin (DREAM modeli) aparılması.
Ekoloji toksiklik kəmiyyətləri dəniz suyunda saxlanan kimyəvi maddələrin faizi kimi
göstərilmişdir. Sınaqlar həm fitoplanktonlarla (
Skeletonema costatum), həm də
zooplanktonlarla (Acartia tonsa) aparılmışdır və bu sınaqlardan alınmış ən aşağı ÖK/EK
50
kəmiyyətinin (ən böyük həssaslığı təmsil edən) ətraf mühitə təsirin qiymətləndirilməsi üçün
əsas kimi götürülmüşdür. "Təsirsiz" səviyyəyə uyğun gələn konsentrasiya seçilmiş
kəmiyyətlərə 10 təhlükəsizlik əmsalını (qısamüddətli atqılar üçün müvafiq gələn) tətbiq
etməklə hesablanmışdır; modelləşdirmə məqsədi ilə onda "təsirsiz" konsentrasiya minimum
həll edilmə əmsalı kimi ifadə edilmişdir (Cədvəl 10.33-ə istinad edin , ən aşağı kəmiyyət və
minimum həll edilmə açıqlanır).
Cədvəl 10.33. ŞD2 magistral və MEG idxal boru kəmərləri üçün EK/ÖK
50
kəmiyyətləri
və təsirsiz həll etmə əmsalları və yataqdaxili axın xətlərinin mühafizəsi
üçün məhsul
Hydrosure
HD5000
Çoxalma
ÖK/EK50 (dəniz suyunun təmizlənmiş % nisbəti)
Acartia
Skeletonema
1 0.14
0.12
2 0.12
0.15
Orta
0.13
0.135
Təsirsiz həll etmə əmsalı
7,692
7,407
Cəmi 16 ssenari modelləşdirilmişdir və onların hər biri 8,000-qata qədər həlletmə amillərini
əhatə edir. Bəzi hallarda təmizlənmiş dəniz suyu ŞD2 magistral və MEQ idxal boru
kəmərlərində və yataqdaxili axın xətlərində iki ilə qədər qalacaq; vaxt keçdikcə toksikliyin
aradan qalxması dərəcəsini qiymətləndirmək üçün saxlanan nümunələri müəyyən intervallarla
sınaqdan keçirməklə əlavə ekotoksikoloji tədqiqatlar aparılır.
Kiçik, orta və iri ölçülü atqıları ifadə edən üç ssenarinin nəticələri Şəkil 10.8-10.11-də
verilmişdir. Cədvəl 10.34-də bu ssenarilərin
xülasəsi verilir
Cədvəl 10.34 Kiçik, orta və böyük həcmli atqı ssenarilərinin xülasəsi
Əməliyyat
Ssenari
Boru
kəməri
Atqıların
həcmi
(m
3
)
Cəmi
atqılar
(m
3
)
Hər
atqının
müddəti
(saat)
Dəliyin
diametri
(m)
Dərinlik
DOSA
(m)
Atqıarın
istiqaməti
Yeri
Dolub daşma,
təmizləmə və
ölçmə
1 Qaz
9,002
9,002
11 0.23
95
(dəniz
dibi)
Şaquli
vəziyyətdə
yuxarı
Müvəqqəti
ərsin-
tutucu
Hidravlik sınaq
və sızmaya
qarşı sınaq
6 Qaz 330 330
12 1.05
52
Şaquli
vəziyyətdə
aşağıya
ŞDB-HR
kesson
Susuzlaşdırma 11 Qaz 49,858
149,574
60 1.05 52
Şaquli
vəziyyətdə
aşağıya
ŞDB-HR
kesson
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 10
Tikinti, quraşdırma və NİS işlərinin ətraf
mühitə təsirinin qiymətləndirilməsi,
azaldılması və monitorinqi
Noyabr 2013-cü il
10/50
Yekun variant
1-ci Ssenaridən - 12 saat ərzində dəniz dibinə 9000m
3
atqılardan yaranan şleyfin:
təqribən 1,000m enə və təxminən 3.75km uzunluğa (atqı hadisəsinin sonundan şleyfin
yayılma dərəcəsini göstərən Şəkil 10.8-ə istinad edin) malik olacağı hesablanmışdır.
Şəkil 10.8 Atqı prosesinin sonunda şleyfin təsviri, Ssenari 1
6-cı Ssenaridən - 12 saat ərzində ŞDB-HR platforması kessonundan 330m
3
atqı zamanı
yaranmış şleyf 8,000-qat həlledilmə konturunda çox dayaz və nazik olacaq və atqı prosesinin
sonunda ŞDB-HR platformasının kessonundan təxminən 500km məsafəyə yayılacaq (Şəkil
10.9-a istinad edin). 8,000-qat həllolunma dərhal baş verir və atqı müddətinin sonuna başa
çatır.
Durulaşma faktoru
8000
4000
2000
1000
500
100
50