Microsoft Word \304\356\352\363\354\345\355\3621
Yüklə 1,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1. Hint-Avrupa katmanı.
- 2. Proto-Slav (ortak Slav) katmanı.
- 3. Eski Rus katmanı.
- 4. Öz Rus katmanı Bu katman, XIV. yüzyıldan sonra, yani Kiev Rusluğunun dağılmasından sonra ortaya çıkan sözcükleri kapsamaktadır. Hemen hemen tüm bu sözcükler
72 taklitte yabancı sözcüğün sesli kalıbı alıntı olarak yapılmaz, ayrıca yabancı bir sesli bütünlük ayrı olarak benimsenmesi sırasında kendi maddesel anlamından da alıntı yapılmaz. Bazı bilim adamları taklidi sözcüğün ya da öbeğin ifade ettiği içeriğin harfiyen (genellikle kısım kısım) çevirisinin alıntısı 38 olarak takdim etmektedir. Ve işte bu durum taklidi farklı bir dilbilimsel olay olarak ayırt etmekte, onun alıntının bir çeşidi olarak değerlendirilmesine olanak vermemektedir. 39 Ş. Balli ise farklı bir görüş paylaşmaktadır.Balli, alıntının ve taklidin çok kesin bir şekilde ayırt edilmesinin hata olacağını düşünmektedir. Ona göre “alıntı ve taklit şekil itibariyle farklılık göstermekle birlikte kökenleri ve ana özellikleri bakımından pek de ayırt edilememekte ve hayatta aynı sebeple ortaya çıkıp sözlük fonunun oluşumunda aynı rolü üstlenmektedir .” 40 E.M. Soloduho alıntının da taklidin de kökenleri itibariyle yabancı dilden geldiğini işaret etmektedir. Bu nedenle de sadece “yabancı malzeme” varlığının alıntı anlamına gelmesimden dolayı bunlar arasında kesin bir sınır çizmek prensip olarak yanlıştır. Araştırmacıya göre “yeni anlamın diğer dildeki anlamına benzer bir şekilde benimsenmesi ve kullanılması gerçeğinin fiili olarak dilsel alıntı olarak kabul edilmemesi durumu anlamsal tarafının bastırılmasına ve anlamın arka plana itilmesine sebebiyet vermektedir .” 41 Semantik alıntı konusu E. Haugen tarafından anlatılmaktadır. Araştırmacı semantik alıntının belli bir sözcüğün yabancı dildeki bir sözcük ile semantik ve 38 Daha fazla bilgi için bkz. Ahmanova, Slovar’ lingvistiçeskih terminov, Moskva, 1966, s. 188 39 Daha fazla bilgi için bkz. L.P.Efremov, Suşçnost’ leksiçeskogo zaimstvovaniya i osnovnıye priznaki osvoyeniya zaimstvovannıh slov, Alma-Ata, 1958, s. 117 40 Ş.Balli, Obşçaya lingvistika i voprosı frantsuzskogo yazıka, Editorial URSS, Moskva, 2001, s. 70 41 Soloduho, 1989, s. 34 73 fonetik açıdan benzerliği sayesinde yeni bir anlam kazanmasıyla ifade bulduğunu 42 düşünmektedir. Örneğin; Portekizce’yi Amerika’da konuşanlar kendi dillerinde “kaprisli” anlamına gelen “humoroso” sözcüğüne Amerikan ngilizce’sindeki “humorous” «mizahi - юмористический» sözcüğünün anlamını da yükleyerek bu sözcüğün anlamsal kapsamını genişletmişler. Haugen böyle bir alıntının daha önce bilinen bir sözcüğe yeni bir anlam yüklenmekle ortaya çıktığı 43 görüşündedir. 42 Haugen , 1975, s. 354 43 Daha fazla bilgi için bkz. Haugen , 1975, s. 354-355 74 3.3. Sözcüklerinin kökenleri açısından çağdaş Rus dilinin sözvarlıksal içeriği. Çağdaş Rus dilinin sözvarlığı yüzyıllar boyunca değişerek çeşitli şekiller almıştır. Günümüzde kullanılan Rusça’nın sözvarlığının temelini aorijinali Rusça olan sözcükler oluşturmaktadır. Asıl sözcük kapsamına Rus dilinde mevcut modeller temelinde ortaya çıkan ya da ona çok daha eskilerde öncülük eden Eski Rusça, Proto-Slavca ya da Hint-Avrupa dilerinden geçmiş olan sözcükler dahil edilmektedir. Ata-dillerinden Rus diline geçen tüm sözcükler öz Rusça’nın sözvarlığına girmektedir. Bundan dolayı asıl Rus sözvarlığı farklı dönemlerle ilişkili 4 katmana bölünmektedir: 1. Hint-Avrupa katmanı. Bu katmana birçok Hint-Avrupa dillerindeki sözcük köklerinde karşılığı olan sözcükler girmektedir. Örneğin; “мать” (mat’) - ana, “сын” (sın) - oğul, “брат” (brat) - erkek kardeş , “волк” (volk) - kurt, “вода” (voda) - su, “нос” (nos) - burun, “три” (tri) - üç , “четыре” (çetıre) - dört, “брать” (brat’) - almak, “быть” (bıt’) - olmak vb gibi sözcükler. Bu sözcükler sadece Rus dili için asıl (öz) sözcükler olmakla kalmayıp aynı zamanda birçok Hint-Avrupa dili için de aynı özelliği taşımaktadır. 75 2. Proto-Slav (ortak Slav) katmanı. Bu katmandaki sözcükler birçok Slav dilinde karşılığı olan ve bu diller için asıl (orijinal) olan sözcüklerdir. Örneğin; “сердце” (serdtse) - kalp, “весна” (vesna) - ilkbahar, “дождь” (dojd’) - yağmur, “трава” (trava) - ot, “внук” (vnuk) - torun, “тётя” (t’ot’a) - yenge , “водить” (vodit’) - yürütmek, “добрый” (dobrıy) - iyi niyetli gibi sözcükler. Hint-Avrupa ve Proto-Slav katmanlarına yaklaşık iki bin sözcük girmekte ancak bunlar günlük iletişimde kullanılan sözcüklerin yüzde 25’ini teşkil etmektedir. Bu durumu açıklamak elbette ki zor değildir, çünkü doğal olarak ilk önce insanın günlük ihtiyaçlarını yansıtan sözcükler ortaya çıkmıştır. 3. Eski Rus katmanı. Bu katmana Kiev Rusluğu denilen oluşumun egemen olduğu dönemde ortaya çıkan ve Rusça, Ukraynaca ve Beyaz Rusça dilleri için ortak olan “сорок” (sorok) - kırk , “девяносто” (dev’anosto) - doksan, “ложка” (lojka) - kaşık, “кочевать” (koçevat’) - göç etmek, “коричневый” (koriçnevıy) - kahverengi, “вместе” (vmeste) - birlikte, “белка” (belka) - sincap, “груздь” (gruzd’) – mantar türü gibi sözcükler girmektedir. 4. Öz Rus katmanı Bu katman, XIV. yüzyıldan sonra, yani Kiev Rusluğunun dağılmasından sonra ortaya çıkan sözcükleri kapsamaktadır. Hemen hemen tüm bu sözcükler -чик / -щик, -тельств, -лк(а), -ность gibi sonekleri olan sözcükler olup bazen de Yüklə 1,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|