Microsoft Word \304\356\352\363\354\345\355\3621

 
 
 
146 
Tümce içinde zaman belirteci niteliyeni (örnek a, b, c, d)  olarak kullanılır. 
Deyim  hem  tekil  halde  (örnek  a,  b,  c)  hem  de  çoğul  halde  (örnek  d) 
kullanılmaktadır. 
 
Во сто крат. 
Türkçe anlamı = yüz kere, yüz katı; 
Türkçe karşılığı = yüz kere, yüz katı;  
Aslı = Eski Slavca’dan geçen taklit. 
Deyimin birebir anlamı «во сто раз» (vo sto raz) – yüz kere bir dir.  “крат” 
sözcüğü  Eski  Slavca’da  “раз”  (raz)  –  bir  anlamına  gelmektedir.  Çağdaş  Rusça’da  
“крат”  sözcüğü  sadece bu  deyimin  içinde  kullanılır, tek  başına kullanılmaz. Ancak 
başka  sözcüklerin  içinde  yer  almaktadır:  двукратный  (dvukratnıy)  –  iki  katı, 
многократный (mnogokratnıy) çok kereli. 
 
Örnek tümceler; 
a)
  Возможно, со временем возникнут города на земле во сто крат много 
людней  и  обширней,  но  наша  Москва  не  повторится  никогда. 
(Л.Леонов)
171
  
Zamanla,  yeryüzünde  belki  de  yüz  kat  kalabalık  ve  büyük  kentler  oluşacak 
ama Moskova’mızın asla bir eşi olmayacak.
    
b)
   Для  меня  она  была  во  сто  крат  красивее  и  умнее  любой  другой 
девушки.  
Benim için o herhangi bir kızdan yüz kat daha güzel ve akıllıdır.  
                                                 
171
 Ö.Aydın Süer, 1999, s. 36 

---

 
 
 
147 
 
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce içinde niteleyici (örnek  a, b) olarak kullanılır. 
Hiçbir şekilde değişmez. 
 
Воспрянуть духом. 
Türkçe anlamı = canlanmak; 
Türkçe karşılığı = yüreklenmek, cesaretlenmek, kendini toplamak, moral 
bulmak, canlanmak; 
Aslı =  Eski Slavca’dan geçen taklit. 
Eski Slavca’dan geçen въспрянути (çok çabuk, aniden kalkmak) fiilinden 
doğmuştur.  
 
Örnek tümceler; 
a)
  После разговора с врачём я воспрянул духом.                                                       
Doktorla konuştuktan sonra moralim düzeldi
. 
b)
  Вступительные  экзамены  для  него  начались  неудачно  –  получил 
«тройку»,  но  когда  ему  поставили  «пять»  по  физике,  он  воспрянул 
духом.
172
                                                                                                                  
Giriş  sınavları onun  için  iyi  başlamadı,  üç aldı, fakat  fizikten  beş  aldığında 
morali düzeldi.
  
 
                                                 
172
 R. .Yarantsev, 1981, s. 22 

---

 
 
 
148 
c)
  Иван  Васильевич  стал  добрее,  воспрянул  духом  после  присоединения 
Сибири. (В.Костылёв)
173
  
Sibirya ülkeye katıldıktan sonra   van Vasilyeviç moral bularak daha  insaflı 
biri oldu. 
d)
  За поворотом мы увидили деревню и воспрянули духом.                               
Köşeyi döndük ve köyü gördükten sonra moralimiz düzeldi.
  
 
Bu deyim daha çok edebi (kitap) dilde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce içinde yüklem (örnek a, b, c) rolü yapar. “Воспрянуть” (vospr’anut’) 
fiili  olumlu (örnek a, b, c, d) olarak ve daha çok geçmiş zamanda kullanılabilir. 
Deyim  hem  tekil  halde  (örnek  a,  b,  c)  hem  de  çoğul  halde  (örnek  d) 
kullanılmaktadır. 
 
До последнего издыхания. 
Türkçe anlamı =  son nefesine kadar; 
Türkçe karşılığı = ölünceye dek, mezara kadar: 
Aslı = Eski Slavca’dan geçen taklit.  
Eski Slavca’dan geçen bu deyime XI. yüzyılın yazılarında rastlanmaktadır. 
Eski Slavca’da “издыхание” (izdıhaniye) sözcüğü çağdaş Rusça’da  – “выдох” 
(vıdoh) – nefes vermek anlamına gelmektedir.
174
 
 
 
 
                                                 
173
 A. . Molotkov,  1978, s. 79  
174
 N.M.Şanskiy, 1987, s. 46 

---

 
 
 
149 
Örnek tümceler; 
a)
  Долг  наш  защищать  крепость  до  последнего  нашего  издыхания. 
(Пушкин)
175
 
Kaleyi son nefesimize kadar korumak bizim görevimizdir. 
b)
  Нет уж тяни, до последнего издыхания тяни, добывай себе кусок хлеба. 
(Ф.Панфёров)
176
 
Hayır, çek işte, son nefesine kadar çek, bir parça ekmek  için çalış. 
c)
  Человек  должен  бороться  за  жизнь  до  последнего  издыхания. 
(К.Симонов)
177
 
nsan son nefesine kadar hayat için mücadele etmeli. 
 
Bu deyim daha çok edebi (kitap) dilde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce içinde hareket belirteci niteliyeni   (örnek a, b, c) olarak ve genelde 
“защищаться”  (zaşçiçşat’ca)  –  korunmak;  “сражаться”  (srajat’sa)  –  savaşmak;  
“драться”  (drat’sa)  –  dövüşmek;    “биться”  (bit’sa)  –  savaçmak;  “стрелять” 
(strel’at’) – ateş etmek; “ бороться” (borot’sa) – mücadele etmek  fiilleriyle birlikte   
kullanılmaktadır. 
Deyim sadece tekil halde kullanılmaktadır. 
 
Знамение времени 
Türkçe anlamı = zaman işareti; 
Türkçe karşılığı = çağın eğilimi, zaman göstergesi, zaman işareti; 
Aslı =  Eski Slavca’dan geçen taklit. 
                                                 
175
 A. . Molotkov, 1978, s. 184 
176
 R. .Yarantsev, 1981, s.192 
177
 E.A. Bıstrova, 1998, s. 81 

---