186
Aslı = Eski Rusça.
“Десяток” (des’atok) – onluk sözcüğü on kişilik asker birliğinin eski adıdır.
Bu birlikten bir asker savaşta cesaret gösterdiğinde, o asker için ödlek takımından
(onluktan) olmadığı söylenirdi. Bu deyim askeri alandan çıkıp sivil hayata
geçirildiğinde insanların karakteristik özelliklerini ifade etmeye başlamıştır.
263
Örnek tümceler;
a)
Я неробкого десятка и никакой колдуньи не испугаюсь.(Загоскин)
264
Ödlek takımından değilim ve hiçbir büyücüden de korkum yok.
b)
Нашлись, как и везде бывает, кое-кто не из робкого десятка, которые
не теряли присутствия духа. (Гоголь)
265
Her yerde olduğu gibi, cesaretini kaybetmeyen yürekli adamlar burada da
bulundu.
c)
Сердце Радиона гулко застучало, но он ничем не выдал своего волнения.
Пусть этот парень не берёт его на испуг – он не из робкого десятка.
(Е.Мальцев)
266
Radion’un kalbi hızlı bir şekilde atmaya başladı, fakat heyecanını hiçbir
şekilde göstermedi. Bu genç Radion’u korkutmaya çalışmasın, o ödlek
takımından değil.
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır.
Tümce içinde ad kökenli yüklem (örnek a, b, c) görevini üstlenmektedir.
263
V.M.Mokiyenko, 2005, s. 189
264
Ö.Aydın Süer, 1999, s.158
265
R. .Yarantsev, 1981, s. 123
266
a.g.e., s. 123
187
Deyim hem “не из робкого десятка” (ne iz robkogo des’atka) , hem de
“неробкого десятка” (nerobkogo des’atka) şekliyle kullanılmaktadır.
Не лыком шиты
Türkçe anlamı = Akçaağaç kabuğundan dikilmedi;
Türkçe karşılığı = neyin ne olduğunu bilmek, işten anlamak, toy olmamak;
Aslı = Eski Rusça.
Deyim Akçaağaç kabuğundan yapılan çarık, sepet, hasır vb. eşyaların
üretiminin basit kabul edilmesiyle bağlantılıdır. Bu malzemeden yapılan ürünler
fakirliğin ve köylüğün işaretiydi. Bu nedenle önceleri “не лыком шит” (ne lıkom
şit) deyimi “sıradan olmayan (asil) kişileri” ifade ederken, daha sonları ise “basit
olmayan” ve “aklı başında” olan insanlar için kullanılmaya başlanmıştır.
267
Örnek tümceler;
a)
Он не лыком шит, может перехитрить многих.
Toy değil, herkesi kandırabilir.
b)
Знает, где чем поживиться, не лыком шит.
268
Nerede çıkar elde edeceğini bilir, toy değildir.
c)
Мы тоже не лыком шиты.
269
Biz de toy değiliz
.
d)
Она выглядит незаметной, скромной, но тоже не лыком шита.
270
O göze çarpmayan, içe kapanık biri gibi görünüyor, ama toy da değil.
267
V.M.Mokiyenko, 2005, s. 405
268
S. . Ojegov, N.Yu. Şvedova, Tolkovıy slovar’ russkogo yazıka: 80 000 slov i frazeologiçeskih
vırajeniy, Moskva, Rossiyskaya Akademiya Hayk, 2003, s. 335
269
T. Volkova, Universal’nıy frazeologiçeskiy slovar’ russkogo yazıka, Moskva, Veçe, 2000, s. 176
270
N.V. Basko, Russkiye frazeologizmı - legko i interesno., Moskva, Flinta, 2003, s. 79
188
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır.
Tümce içinde yüklem (örnek a, b, c, d) görevini üstlenmektedir.
Deyim hem tekil halde (örnek a, b, d), hem de çoğul halde (örnek c)
kullanılmaktadır.
Не на живот (жизнь), а на смерть
Türkçe anlamı = ölüm kalım savaşı vermek;
Türkçe karşılığı = ölüm dirim savaşı vermek, ölüm dirim (ya da kalım) savaşı
yapmak, ölümüne, acımasızca (savaşmak, kin gütmek);
Aslı = Eski Rusça.
Eski Rusça’dan gelen “живот” (jivot) sözcüğü burada “yaşam” anlamına
gelmektedir. Bu deyim çağdaş Rusça’da “не на живот, а на смерть” (ne na jivot, a
na smert’) ve “не на жизнь, а на смерть” (ne na jızn’, a na smert’) olmak üzere
iki seçenekli kullanılmaktadır.
271
Örnek tümceler;
a)
Все почувствовали, что между ними будет борьба не на живот, а на
смерть. (Гладков)
272
Onların arasında ölümüne
bir çarpışmanın olacağını herkes hissetti.
b)
Алексей Абрамович обращался к управителю, брал у него с рук
рапортишку и начинал его ругать не на живот, а на смерть.(Герцен)
273
Aleksey Abramoviç yöneticiye sesleniyor, elinden raporu alıyor ve acımasızca
ona sövmeye başlıyordu.
271
V.M.Mokiyenko, 2005, s. 222
272
A. .Molotkov, 1978, s. 158
273
a.g.e. s. 158
Dostları ilə paylaş: |