Microsoft Word \304\356\352\363\354\345\355\3621

 
 
 
217 
Bu  deyim  evrenseldir.  Sadece  Hint-Avrupa  dillerinde  değil  Macarca, 
Estonyaca,  Fince,  Türkçe  gibi  dil  gruplarda  da  benzer  şekilde  kullanılmaktadır. 
“Büyük hayvan” ve “küçük böcek” karşılaştırmalarında çeşitlilik gözlenir.  
Örneğin;  manda  –  sinek  (Arnavutluk  dili),    boğa  –  sinek    (Çekçe),  öküz  – 
sinek    (Slovakça),  deve  –  sinek  (Ermenice),  fil  –  pire  ( ngilizce),  at  –  pire  
( talyanca), eşek – sivrisinek  (Romence), deve – pire (Türkçe). En çok kullanılanlar 
«слон»  (slon)  - fil,  «верблюд» (verbl’ud)  -  deve,  «бык»  (bık)  –  boğa  ve  «муха» 
(muha)  -  sinek,  «комар»  (komar)  -  sivrisinek,  «блоха»  (bloha)  –  pire’dir,  Rusça 
konuşma  dilinde  de  «из  мухи  (комара)  делать  слона»  (iz  muhi  (komara)  delat’ 
slona)  –  sineği  fil  yapmak  ve  «из  блохи  делать  верблюда»  (iz  blohi  delat’ 
verbl’uda) – pireyi  deve yapmak seçenekleri vardır.
344
  
 
Örnek tümceler; 
a)
  -  Вы  всегда  из мухи  слона  делаете.  Чихнёт солдат, а вы уж  готовы  в 
этом видить потрясение основ – иронизировал Гобято. (А. Степанов)
345
 
“Siz  hep  pireyi  deve  yaparsınız.  Bir  er  hapşırsa,  siz  bu  olayda  ilkelerin 
sarsıldığını görmeye hazırsınız”, diye alay etti Gubyato. 
b)
  Вы  его  не  слушаете,  он  всегда  из  мухи  слона  делает.  Всё  не  так 
серьёзно, как он представляет.
346
 
Onu  dinlemeyiniz.  O  hep  pireyi  deve  yapar.  Her  şey  onun  gösterdiği  kadar 
ciddi değil. 
c)
  Не делай из мухи слона, я так устала от твоих вечных проблем.  
Pireyi deve yapma. Bitmek bilmeyen sorularından öyle yoruldum ki.  
                                                 
344
 V.M.Mokiyenko, 2005, s. 456 
345
 Ö.Aydın Süer, 1999, s. 67 
346
 N.V.Basko, 2002, s. 60 

---

 
 
 
218 
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce  içinde  yüklem  (örnek  a,  b,  c)  görevini  üstlenmektedir.  Fiil  genelde 
şimdiki  ve  geçmiş  zamanda  kullanılır.  Hem  olumlu  (örnek  a,  b),  hem  de  olumsuz 
(örnek c) olarak  ve hem tekil halde hem de çoğul halde kullanılabilmektedir.  
 
Иметь зуб (на кого-либо). 
Türkçe anlamı =  (birisinde) dişi olmak; 
Türkçe karşılığı = deve kini gütmek; diş bilemek; unutmamak; 
Aslı =  “avoir une dent” Fransızca’dan geçen taklit. 
Bu  ifade  yaklaşık  olarak  19.yüzyılın  başında  beri  kullanılmaktadır. 
Kumarbazların konuşmalarından ortaya çıktığı sanılmaktadır.Partnerinin oyunundan 
memnun  kalmayan  bir  kumarbaz  protesto  olarak  oyun  notlarında  onun  isminin 
karşısında diş resmi yapardı. Ayrıca “око за око, зуб за зуб” (oko za oko, zub za 
zub) -  göze göz, dişe diş ifadelerinin bu deyime etki ettiği inrar edilmemektedir.
347
   
 
Örnek tümceler; 
a)
  - Преподаватель имеет на  меня зуб! 
- Не выдумывай, он просто не любит, когда пропускают занятия.  
- Öğretmen bana diş biliyor! 
- Öyle düşünme, o sadece dersin kaçırılmasından hoşlanmıyor. 
 
 
                                                 
347
 Gruşko, Medvedev, 2000, s. 181 

---

 
 
 
219 
b)
  – Скажи, Цветаев, за что ты на меня зуб имеешь... Почему я тебе не по 
нутру пришёлся? (Н. Островский)
348
 
Söyle  Tsvetayev,  ne  için  bana  kin  güdüyorsun…  Neden  senin  hoşuna 
gitmiyorum. 
c)
  Да успокойся ты, не имею я на тебя зуб. 
Sakin ol, sana diş bilemiyorum. 
 
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce  içinde  yüklem  (örnek  a,  b,  c)  görevini  üstlenmektedir.  Fiil  genelde 
şimdiki  ve  geşmiş  zamandadır,  hem  tekil  halde  hem  de  çoğul  halde 
kullanılabilmektedir.  sim ise sadece tekildir.  
Deyim  hem  olumlu  (örnek  a,  b),  hem  de  olumsuz  (örnek  c)  olarak 
kullanılmaktadır.  
 
Какая  муха укусила (кого-либо) 
Türkçe anlamı =  hangi sinek soktu; 
Türkçe karşılığı = bu ne perhiz, bu ne lahana turşusu, hangi dağda kurt öldü; 
Alışılmamış davranışlar hakkında söylenen bir deyimdir. 
Aslı =  “Quelle mouche vous pique?” Fransızca’dan geçen taklit. 
Deyim 18-19. yüzyıllardan beri bilinmektedir. Fransızca’dan taklit edilen bu 
deyim  batıl  inançlara  dayanmaktadır.  Bu  inanca  göre  şeytan  sineğe,  sivrisineğine, 
böceğe  ve  diğerhaşerelere  girebilir.  Böcek  insanı  ısırıp  ya  da  ağzına,  burnuna, 
kulağına girip cinleri başına toplar ve bunlar insanı delirterir ya da kaprislendirir.
349
 
                                                 
348
 A. .Molotkov, 1978, s. 185 
349
 V.M.Mokiyenko, 2005, s. 455 

---