Microsoft Word \304\356\352\363\354\345\355\3621

 
 
 
224 
kalitede  olmadığını  ve  satıcının  kendisini  kandırdığını  ancak  eve  geldiğinde 
anlardı.
357
      
 
Örnek tümceler; 
a)
  А  вот  наш  Семён  Семёнович  так  неисправим,  -  сказал  Судьбинский:  - 
только мастер пыль в глаза пускать. (Гончаров)
358
 
Sudbinskiy: “ şte bizim Semyon Semyonoviç böyle iflah olmaz birisidir, ama 
göz boyamada üstüne yoktur” diye konuştu. 
b)
  По словам знаменитого французского модельера Пьера Кардена, мода – 
это то, ради чего люди пускают пыль в глаза друг другу. (из прессы)
359
 
Ünlü  Fransız  modacı  Pierre  Cardin’in  ifadesine  göre  moda,  insanların 
birbirinin gözünü bayaması içindir. 
c)
  Изредка,  в  большие  праздники,  любил  Сергей  Платонович  пустить 
пыль  в  глаза:  созывал  гостей  и  угощал  дорогими  винами,  свежей 
осетровой икрой. (М.Шолохов)
360
 
Sergey Platonoviç çok seyrek olarak, ancak büyük bayramlarda misafir davet 
ederek ve onlara pahalı şaraplar ve taze havyar ikram ederek göz boyamayı 
severdi. 
 
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır. 
                                                 
357
 Daha fazla bilgi için bkz. V.M.Mokiyenko, 2005, s. 583-585 
358
 Ö.Aydın Süer, 1999, s. 226 
359
 N.V.Basko, 2002, s. 184 
360
 R. .Yarantsev, 1981, s. 252 

---

 
 
 
225 
Tümce  içinde  genelde  yüklem  (örnek  a,  b,  c)  görevini  üstlenmektedir.  Fiil 
genellikle  geçmiş  ve  şimdiki  zamanda  kullanılmaktadır.  Hem  tekil  halde  hem  de 
çoğul halde kullanılabilmektedir.  sim ise sadece çoğul halde kullanılmaktadır.   
 
Синий чулок 
Türkçe anlamı = mavi çorap; 
Türkçe karşılığı = kendisini bilime adamış kız kurusu, hep okuyan çirkin 
kadın; 
Aslı =  “blue stocking”  ngilizce’den geçen taklit. 
Bu deyim,  ngiltere’de 18. yüzyılın 80’li yıllarında ortaya çıkmıştır. Deyimin 
kökeninin, sadece bilim, edebiyat ve üst düzey konuların tartışıldığı bir topluluktan 
doğmuş  olduğu  düşünülmektedir.  Bir  görüşe  göre  Hollandalı  bir  albay  olan 
Boskaven, bu topluluğa “Синий чулок” (siniy çulok) – mavi çorap adını vermiştir. 
Bunun  nedeni,  bu  topluluğun  kalbi  olan  Benjamin  Stellingflit’in  modaya 
aldırmaksızın  her  zaman  mavi  çorap  giymesidir.  Bir  başka  kaynağa  göre  ise  bu 
topluluktaki Stellingflit soyadı bir kadına aittir. Her zaman mavi çorap giymesinden 
dolayı bu kadına “blue stocking” - mavi çorap lakabı verilmiştir.
361
 
Bu  deyimin  kadınları  kastetmesinden  dolayı  ikinci  kaynağın  daha  gerçekçi 
olduğu görüşündeyiz. 
 
 
 
 
                                                 
361
 V.M.Mokiyenko, 2005, s. 760 

---

 
 
 
226 
Örnek tümceler; 
a)
  Он  думал,  что  учёная  женщина  не  может  быть  хорошей  женой  и 
матерью, и терпеть не мог синих чулок. (Помяловский)
362
 
Okumuş bir kadının iyi bir eş ve anne olamayacağını düşünüyor ve kendisini 
bilime adamış kız kurularına tahammül edemiyordu. 
b)
  Вообразите себе: говорит, как профессор; что за чувства, что за страсти! 
И вместе с тем эти синие чулки бывают обыкновенно страшные уроды; 
а  эта,  представьте  себе,  красавица,  образована  и  учёна  так,  что  меня 
просто в тупик поставила. (Писемский)
363
 
Şöyle  bir  düşünün:  bir  profesör  gibi  konuşuyor;  bu  ne  duygu,  bu  ne  tutku! 
Bununla  birlikte  bu  kız  kuruları genelde  korkunç  derecede  çirkin  olurla,  bu 
ise,  gözünüzde  bir  canlandırın,  öyle  güzel,  eğitimli  ve  bilgili  kadın  ki,  beni 
bile çıkmaza soktu.  
c)
  Она  целыми  днями  сидит  за  книжками,  никуда  не  выходит  –  просто 
синий чулок. 
O günlerce kitap başında oturur, hiçbir yere çıkmaz – altı üstü kız kurusu. 
 
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce içinde hem ad kökenli yüklem (örnek c), hem özne (örnek b), hem de 
nesne (örnek a) olarak kullanılabilmektedir. 
Deyim  hem  tekil  halde  (örnek  c)    hem  de  çoğul  halde  (örnek  a,  b) 
kullanılmaktadır. 
 
                                                 
362
 Ö.Aydın Süer, 1999, s. 259 
363
 A. .Molotkov, 1978, s. 530 

---

 
 
 
227 
Строить глазки; делать глазки 
Türkçe anlamı =  göz yapmak; 
Türkçe karşılığı = göz süzmek, Klark çekmek; 
Aslı =  “faire les yeux doux” Fransızca’dan geçen tam olmayan taklit. Tam 
çevirisi ise “делать сладкие глаза” (delat’ sladkiye glaza) – tatlı gözler yapmak). 
Araştırmamızı  yaparken  bu  deyimin  etimolojisi  hakkında  daha  fazla  bilgiye 
ulaşamadık. 
 
Örnek tümceler; 
a)
  Мне показалось, что он мне строит глазки. (В.Шишков) 
Bana göz süzüyormuş gibi geldi. 
b)
  – Вы – опасный? – спрашивала Машенька, строя глазки, и хохотала, а 
Кожемякин благодарно и ласково улыбался ей. (М.Горький)
364
 
Maşen’ka gözlerini süzerek ve kahkaha atarak “Siz, tehlikeli misiniz?”, diye 
sordu. Kojemyakin ise minnetle ve şefkatle ona gülümsüyordu. 
 
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce  içinde  yüklem  (örnek  a)  ve    hareket  belirteci  niteliyeni  (örnek  b) 
olarak kullanılmaktadır. Fiil genelde geçmiş ve şimdiki zamanda kullanılır, hem tekil 
halde, hem de çoğul halde kullanılabilmektedir.  sim ise sadece çoğul haldedir. 
 
 
 
                                                 
364
 A. .Molotkov, 1978, s. 461 

---