228
Убить / убивать время
Türkçe anlamı = zaman öldürmek;
Türkçe karşılığı = zaman öldürmek;
Aslı = “tuer le temps” Fransızca’dan geçen taklit.
Bu deyim Rusça’ya 18. yüzyılın sonu, 19. yüzyılın başında geçmiştir.
Karamzin bunun Fransızca’sından geçen bir taklit olduğunu “Письма русского
путешественника” (pis’ma russkogo puteşestvennika) – Rus Gezgininin
Mektupları
’nda açıkça belirtmekte ve şöyle demektedir: “Zürih’te oyun kağıtlarının
satılıp satılmadığını bilmiyorum. En azından buralarda kimse kağıt oynamıyor. Ben
ise zaman öldürmek için (bu galitsizm
365
için beni affedin) daha iyi bir araç
bilmiyorum…” (Zürih, 1789)
366
Örnek tümceler;
a)
Я, убивая время, шатался по городу... (И.Бунин)
367
Zaman öldürmek için şehirde dolaşıyordum.
b)
С час наблюдал, как работали старатели. Жаль было смотреть, как
даром убивали время. (Д.Мамин-Сибиряк)
368
Bir saattir altın arayıcılarının nasıl çalıştığını gözlüyordum. Nasıl başa
zaman öldürdüklerini izlemek çok açıydı.
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır.
365
galitsizm (lat. gallicus – гальский) Rus diline Fransızca’dan alıntılanmış sözcükler, ifadeler ve
yapılar hakkında kullanılan terim. Daha fazla bilgi için bkz. D.E. Rozental’, M.A. Telenkova, Slovar’
lingvistiçeskih terminov, Moskva, Oniks 21 vek, 2003, s. 77
366
V.M.Mokiyenko, 2005, s. 127
367
E.A. Bıstrova, 1998, s. 229
368
a.g.e. s. 229
229
Tümce içinde yüklem (örnek b) ve hareket belirteci niteliyeni (örnek a)
olarak kullanılmaktadır. Fiil genelde geçmiş ve şimdiki zamanda kullanılır. Fiil hem
tekil halde, hem de çoğul halde kullanılabilmektedir. sim ise sadece tekil haldedir.
230
3.10. Asıl Rusça Deyimler
Без пяти минут (кто-либо)
Türkçe anlamı = beş dakikasız;
Türkçe karşılığı = neredeyse, -masına bir şey kalmadı;
Aslı = Asıl Rusça.
Birinin yakında mesleğinde yükseleceği ya da diploma alacağı v.b. hallerde
kullanılır.
Örnek tümceler;
a)
И папа мой врач, и мама тоже, и я, как известно, врач без пяти минут.
(В.Аксёнов)
369
Babam doktor, annem de öyle. Ben ise, bildiğiniz üzere, neredeyse doktor
sayılırım.
b)
Я без пяти минут профессор и почётный член французского города
Нура. (Токарева)
370
Ben neredeyse profesörüm ve Fransız şehri olan Nur’un fahri üyesiyim.
c)
Женя лениво сообщил, что он без пяти минут врач. (Ю.Герман)
371
Jenya neredeyse doktor olduğunu üşenerek bildirdi.
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır.
Tümce içinde hareket belirteci niteliyeni (örnek a, b, c) görevini
üstlenmektedir.
369
Ö.Aydın Süer, 1999, s. 4
370
N.V.Basko, 2002, s. 10
371
E.A. Bıstrova, 1998, s. 20
231
Deyim değişime uğramamaktadır.
Битый час
Türkçe anlamı = tam bir saat;
Türkçe karşılığı = saatlerce, çok uzun süre, tam bir saattir;
Aslı = Asıl Rusça.
Büyük prens (knyaz) Vasiliy Dmitriyeviç 1404 yılında Moskova’da
Avrupa’nın ilk kulelerinden biri sayılan saat kulesini inşa etmeleri konusunda emir
vermiştir. Ve o zamanlardan beri bu deyimin ortaya çektiğini inanmaktadır.
“Час” (ças) – saat sözcüğü eskiden “время” (vrem’a) – zaman anlamına
gelmekteydi. Dolayısıyla “битый час” (bitiy ças) – saatin bir vuruşundan diğer
vuruşuna kadar geçen zamanı göstermektedir.
372
Örnek tümceler;
a)
Мы прождали в очереди битый час, но так и не попали на приём к
чиновнику.
373
Uzun süre kuyrukta bekledik, ama yine de memurun yanına kabul edilmedik.
b)
Подавленный своей неудачей, сижу у окна битый час. (Ю.Юрьев)
374
Başarısızlığın ezikliği altında saatlerdir pencerenin kenarında oturuyorum.
c)
Битый час простояли мы на дороге ожидая попутную машину.
Aynı yöne giden arabayı bekleyerek saatlerce yolda durduk.
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır.
372
N.M.Şanskiy, 1987, s. 16
373
N.V.Basko, 2003, s. 37
374
Ö.Aydın Süer, 1999, s. 6
Dostları ilə paylaş: |