217
Bu deyim evrenseldir. Sadece Hint-Avrupa dillerinde değil Macarca,
Estonyaca, Fince, Türkçe gibi dil gruplarda da benzer şekilde kullanılmaktadır.
“Büyük hayvan” ve “küçük böcek” karşılaştırmalarında çeşitlilik gözlenir.
Örneğin; manda – sinek (Arnavutluk dili), boğa – sinek (Çekçe), öküz –
sinek (Slovakça), deve – sinek (Ermenice), fil – pire ( ngilizce), at – pire
( talyanca), eşek – sivrisinek (Romence), deve – pire (Türkçe). En çok kullanılanlar
«слон» (slon) - fil, «верблюд» (verbl’ud) - deve, «бык» (bık) – boğa ve «муха»
(muha) - sinek, «комар» (komar) - sivrisinek, «блоха» (bloha) – pire’dir, Rusça
konuşma dilinde de «из мухи (комара) делать слона» (iz muhi (komara) delat’
slona) – sineği fil yapmak ve «из блохи делать верблюда» (iz blohi delat’
verbl’uda) – pireyi deve yapmak seçenekleri vardır.
344
Örnek tümceler;
a)
- Вы всегда из мухи слона делаете. Чихнёт солдат, а вы уж готовы в
этом видить потрясение основ – иронизировал Гобято. (А. Степанов)
345
“Siz hep pireyi deve yaparsınız. Bir er hapşırsa, siz bu olayda ilkelerin
sarsıldığını görmeye hazırsınız”, diye alay etti Gubyato.
b)
Вы его не слушаете, он всегда из мухи слона делает. Всё не так
серьёзно, как он представляет.
346
Onu dinlemeyiniz. O hep pireyi deve yapar. Her şey onun gösterdiği kadar
ciddi değil.
c)
Не делай из мухи слона, я так устала от твоих вечных проблем.
Pireyi deve yapma. Bitmek bilmeyen sorularından öyle yoruldum ki.
344
V.M.Mokiyenko, 2005, s. 456
345
Ö.Aydın Süer, 1999, s. 67
346
N.V.Basko, 2002, s. 60
218
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır.
Tümce içinde yüklem (örnek a, b, c) görevini üstlenmektedir. Fiil genelde
şimdiki ve geçmiş zamanda kullanılır. Hem olumlu (örnek a, b), hem de olumsuz
(örnek c) olarak ve hem tekil halde hem de çoğul halde kullanılabilmektedir.
Иметь зуб (на кого-либо).
Türkçe anlamı = (birisinde) dişi olmak;
Türkçe karşılığı = deve kini gütmek; diş bilemek; unutmamak;
Aslı = “avoir une dent” Fransızca’dan geçen taklit.
Bu ifade yaklaşık olarak 19.yüzyılın başında beri kullanılmaktadır.
Kumarbazların konuşmalarından ortaya çıktığı sanılmaktadır.Partnerinin oyunundan
memnun kalmayan bir kumarbaz protesto olarak oyun notlarında onun isminin
karşısında diş resmi yapardı. Ayrıca “око за око, зуб за зуб” (oko za oko, zub za
zub) - göze göz, dişe diş ifadelerinin bu deyime etki ettiği inrar edilmemektedir.
347
Örnek tümceler;
a)
- Преподаватель имеет на меня зуб!
- Не выдумывай, он просто не любит, когда пропускают занятия.
- Öğretmen bana diş biliyor!
- Öyle düşünme, o sadece dersin kaçırılmasından hoşlanmıyor.
347
Gruşko, Medvedev, 2000, s. 181
219
b)
– Скажи, Цветаев, за что ты на меня зуб имеешь... Почему я тебе не по
нутру пришёлся? (Н. Островский)
348
Söyle Tsvetayev, ne için bana kin güdüyorsun… Neden senin hoşuna
gitmiyorum.
c)
Да успокойся ты, не имею я на тебя зуб.
Sakin ol, sana diş bilemiyorum.
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır.
Tümce içinde yüklem (örnek a, b, c) görevini üstlenmektedir. Fiil genelde
şimdiki ve geşmiş zamandadır, hem tekil halde hem de çoğul halde
kullanılabilmektedir. sim ise sadece tekildir.
Deyim hem olumlu (örnek a, b), hem de olumsuz (örnek c) olarak
kullanılmaktadır.
Какая муха укусила (кого-либо)
Türkçe anlamı = hangi sinek soktu;
Türkçe karşılığı = bu ne perhiz, bu ne lahana turşusu, hangi dağda kurt öldü;
Alışılmamış davranışlar hakkında söylenen bir deyimdir.
Aslı = “Quelle mouche vous pique?” Fransızca’dan geçen taklit.
Deyim 18-19. yüzyıllardan beri bilinmektedir. Fransızca’dan taklit edilen bu
deyim batıl inançlara dayanmaktadır. Bu inanca göre şeytan sineğe, sivrisineğine,
böceğe ve diğerhaşerelere girebilir. Böcek insanı ısırıp ya da ağzına, burnuna,
kulağına girip cinleri başına toplar ve bunlar insanı delirterir ya da kaprislendirir.
349
348
A. .Molotkov, 1978, s. 185
349
V.M.Mokiyenko, 2005, s. 455
Dostları ilə paylaş: |