Microsoft Word \304\356\352\363\354\345\355\3621

 
 
 
162 
Bu ifade  ncil’de  sa’nın çarmıha gerileceği haçı taşıdığı bölümden alınmıştır. 
( oann, 19, 17)
208
  
 
Örnek tümceler; 
a)
  Она  не  отходила  от  него  ни  на  минуту,  где  могла,  вливала  слово 
утешения,  чаще  всего  молилась  и  несла  свой  крест  со  смирением 
христианина. (Герцен)
209
  
Onun  yanından  bir  dakika  bile  ayrılmıyodu,  olabildiğince  teselli  ediyordu, 
daha çok da dua ediyordu ve gerçek bir Hıristiyan gibi sabır taşı olmuştu. 
b)
  Несите  терпеливо  крест  ваш,  и  покорность  облегчит  эту  ношу. 
(М.Горький)
210
 
Sabır taşı olun, itaatkarlık yükünüzü hafifletecektir.
 
 
Deyim edebi dilde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce içinde genelde  yüklem (örnek a, b) olarak kullanılmaktadır. 
Deyim  hem  tekil  halde  (örnek  a)    hem  de  çoğul  halde  (örnek  b) 
kullanılmaktadır.  
 
Ни аза в глаза (не видеть, не смыслить) 
Türkçe anlamı =  alfabenin a’sını bilmemek; 
Türkçe karşılığı = hiç anlamamak, elifi görse mertek sanmak, hiç çakmamak, 
hiç bir şey görmemek; 
Aslı =  Eski Slavca’dan geçen taklit. 
                                                 
208
 N.M.Şanskiy,  1987, s. 92 
209
A. .Molotkov, 1978, s. 276 
210
 a.g.e., s. 276 

---

 
 
 
163 
Bu  deyimin  oluşumu  eski  alfabedeki  “α”  harfiyle  ilişkilidir.  Bu  harf    “аз” 
olarak  okunmaktaydı.  Bu  harf  herhangi  bir  başlangicin  ve  eğitimin  sembolü 
olmuştur.  Okunuş  ve  söyleyiş  açısından  alfabenin  en  basit  harfi  olan  bu  ikl  harfi 
bilmeyen  biri  kör  cahil  olarak  kabul  edilmiş  ve  deyim  bu  anlamıyla  kullanılmaya 
başlamıştır.
211
   
 
Örnek tümceler; 
a)
  Старичку и в голову не могло прийти, что Рудин ни аза в цветоводстве 
не смыслит. (Б.Горбатов)  
Rudin’in çiçekçilikten hiç çakmadığı ihtiyarın aklına bile gelmezdi
.   
b)
  Оказалось,  что  у  него  артиллерия  была  поставлена    так,  что  стрелять 
могли  только  процентов  двадцать  батарей,  остальные  же  не  видели 
буквально ни аза в глаза! (Сергеев-Цвенский)
212
 
Görülen o ki, onun topçu birliği öyle mevzilenmişşti ki, birliğin sadece yüzde 
yirmisi ateş edebiliyordu, geriye kalanlar ise hiçbir şey görmüyorlardı. 
 
Deyim edebi dilde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce  içinde  genelde  hareket  belirteci  niteliyeni  (örnek  a,  b,)  olarak  ve 
“видеть”  (videt’)  –  görmek;  “смыслить”  (smıslit’)  –  çakmak;  “понимать” 
(ponimat’)  –  anlamak;  “знать”  (znat’)  -  bilmek    fiillerle  birlikte    ve  her  zaman 
olumsuzluk ifade eden  “не” (ne) eki ile birlikte  kullanılmaktadır. 
Deyim içindeki fiil hem tekil halde (örnek a)  hem de çoğul halde (örnek b) 
kullanılmaktadır.  
                                                 
211
 V.M.Mokiyenko, 2005, s. 18 
212
 A. .Molotkov, 1978, s. 30 

---

 
 
 
164 
Око за око, зуб за зуб. 
Türkçe anlamı = göze göz, dişe diş; 
Türkçe karşılığı = göze göz, dişe diş; 
Aslı =  Eski Slavca’dan geçen taklit. 
Bu deyim  ncil’den alınmıştır. “Kırık kırık için, göz göz için, diş diş için…. 
birisi  insan  vücuduna  ne  zarar  verdiyse  aynısı  ona  da  uygulanmalı.”(Levit,  24,  20; 
shod,  34,  24;  Vtorozakoniye  19,  31)  ncil’deki  bu  ifade,  bilinen  en  eski  kanun 
kitaplarındaki formülü ifade etmektedir.
213
  
Bu  deyim  eski  hukuk  kanunlarından  birini  ifade  etmektedir.  Babil  kralı 
Hammurabi’nin (M.Ö. 1792-1750 yılları) kanun kitabında da rastlanmaktadır. “Eğer 
birisi başka birinin gözünü yok edecek ya da kemiğini kıracak olursa, ona da aynısı 
uygulanacaktır.”  Bu  kanun  kan  davası  için  kullanılmayıp,  hukuki  nitelikleri 
taşımaktaydı.
214
   
 
Örnek tümceler; 
a)
  Уж мы с Кузьмой не первый год воюем; ты слово, а он десять, да око за 
око, зуб за зуб.(Островский)
215
 
Kuzma ile birkaç senedir devamlı dalaşıyoruz, sen bir söylüyorsun, o ise on, 
göze göz, dişe diş
. 
b)
  Наказание не должно превосходить преступление, поэтому «око за око 
– зуб за зуб», а не око за зуб. 
Ceza suçu aşmamalı, bu yüzden göze diş değil, “göze göz, dişe diş” 
 
                                                 
213
 N.M.Şanskiy,  1987, s. 99  
214
 V.M.Mokiyenko, 2005, s. 496 
215
 A. .Molotkov, 1978, s. 176 

---

 
 
 
165 
c)
  Ближний Восток живёт по принципу «око за око, зуб за зуб».  
Yakın Doğu “göze göz dişe diş” kuralına göre yaşıyor. 
 
Deyim edebi dilde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce  içinde  genelde  hareket  belirteci  niteliyeni  (örnek  a,  b,  c)  olarak 
kullanılmaktadır. 
Deyim sadece tekil halde kullanılmaktadır. 
  
По образу и подобию. 
Türkçe anlamı = kendinden benzetme yapmak;  
Türkçe karşılığı = tıpatıp, bir örnek; aynı tornadan çıkmış gibi; 
Aslı = Eski Slavca’dan geçen taklit. 
Bu deyim insanın yaratılışı hakkındaki  ncil mitine dayanmaktadır. “Ve Tanrı 
“insanı  bizim  yüz  ifademizle    ve    bize  benzer  şekilde  yaratalım”  dedi.  (Bıtiye,  1, 
26)
216
  
 
Örnek tümceler; 
a)
  Меня возмущает только то, что он (Петя Столбов) и всех других считает 
созданными по своему образу и подобию. (В. Аксёнов)
217
 
Onun (Petya Stolbov’un), kendinden başka herkesi aynı tornadan çıkmış gibi 
varsayması beni sinirlendiriyor. 
                                                 
216
 V.M.Mokiyenko, 2005, s. 485 
217
 Ö.Aydın Süer, 1999, s. 201 

---