Microsoft Word \304\356\352\363\354\345\355\3621

 
 
 
166 
b)
  Мериме,  по  образу  и  подобию  своих  соотечественников,  не  мог 
воздержаться,  чтобы  не  украсить  простой  истины  вымыслом. 
(Жуковский)
218
   
Merime,  tıpatıp  yurttaşları  gibi,  basit  gerçeği  yalanla  süslemeden 
duramıyordu. 
c)
  Бог создал нас по образу и подобию своему. 
Tanrı bizi tıpatıp kendine benzer bir şekilde yaratmış. 
 
Deyim edebi dilde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce  içinde  genelde  hareket  belirteci  niteliyeni  (örnek  a,  b,  c)  olarak 
kullanılmaktadır. 
Deyim sadece tekil halde kullanılmaktadır. 
 
Сколько (чего) душе угодно 
Türkçe anlamı = canın ne kadar isterse; 
Türkçe karşılığı = istediğin kadar;  
Aslı =  Eski Slavca’dan geçen taklit. 
Deyim “ешь, пей, сколько душе угодно” (yeş, pey, skol’ko duşe ugodno) 
–canın  ne  kadar  isterse  ye  ve  iç  ifadesinin  temelinde  ortaya  çıkmıştır.  Bu  deyimin 
kökenlerini  ncil’deki  metine  bağlayabiliriz  “Ve  kendi  ruhuma  sesleneceğim: 
Ruhum!  Uzun  yıllar  yetecek  kadar  servetin  var:  sakinleş,  ye,  iç,  eğlen!»  (Luka  12, 
19)
219
 
 
                                                 
218
 A. .Molotkov, 1978, s. 292 
219
 V.M.Mokiyenko, 2005, s. 211 

---

 
 
 
167 
Örnek tümceler; 
a)
  На людей, подобных Базарову, можно негодовать сколько душе угодно, 
но признавать их искренность – решительно необходимо. (Писарев)
220
 
Bazarov  gibi  insanlara  istediğin  kadar  hiddetlenebilirsin,  ancak  onların 
içtenliğini kabullenmek kesinlikle şarttır. 
b)
  …Вспомнив  вдруг,  что  ему  никуда  не  надо  торопиться,  что  он  может 
лежать  сколько  его  душе  угодно,  он  испытал  блаженнейшую  минуту. 
(М. Алексеев)
221
 
Hiçbir yere acelesi olmadığını ve canı ne kadar isterse yatabiliceğini ansızın 
hatırlayıp, mutlu anı yaşadı. 
 
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce  içinde  genelde    ölçü  belirteci  niteliyeni  (örnek  a,  b)  olarak 
kullanılmaktadır. 
Deyim değişime uğramamaktadır. 
 
Становиться /стаять поперёк горла. 
Türkçe anlamı = boğazının ortasında sıkışıp kalmak; 
Türkçe karşılığı = canından bezdirmek, usandırmak, burasına kadar gelmek, 
canına tak etmek; 
Aslı =  Eski Slavca’dan geçen taklit. 
                                                 
220
 R. .Yarantsev, 1981, s. 173 
221
 E.A.Bıstrova, 1998, s. 207-208 

---

 
 
 
168 
Deyim  büyük  bir  olasılıkla  ncil’deki  Adem  ve  Havva  öyküsüyle  ilgilidir. 
Havva  Adem’e  elmayı  verdikten  sonra  elmanın  bir  parçası  Adem’in  boğazında  
kalır.
222
  
 
Örnek tümceler; 
a)
  Ну  знаете  ли,  Константин  Петрович,  это,  наконец,  становится  всем 
нам  поперёк горла, что вы нас так беспокоите по пустякам! ( Сергеев-
Ценский)
223
  
Biliyor musunuz, Konstantin Petroviç, bizi saçma sapan şeylerle öyle rahatsız 
ediyorsunuz ki, sonunda bizi canımızdan bezdirdiniz.  
b)
  То, что Кара-курт мне поперёк горла стал, это правильно. А из-за чего 
– это никого не касается. (В.Мильчаков)
224
  
Kara-kurt’un beni canımdan bezdirdiği doğrudur. Bunun nedeni ise kimseyi 
ilgilendirmez. 
c)
  Цветков стукнул тростью по полу и крикнул: - Это гадко!... Ваша ложь.. 
стоит у меня поперёк горла. (Чехов) 
225
 
Tsvenkov  bastonuyla  yere  vurdu,  ve:  “Bu  iğrenç  bir  şey!...Yalanlarınız  … 
canıma tak etti”  diye bağırdı. 
 
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır. 
                                                 
222
 N.M.Şanskiy,  1987, s. 140 
223
 Ö.Aydın Süer, 1999, s. 276 
224
 A. .Molotkov, 1978, s. 453 
225
 R. .Yarantsev, 1981, s. 52 

---

 
 
 
169 
Tümce içinde genellikle yüklem (örnek a, b, c) olarak kullanılmaktadır. Fiil 
ise  genelde  şimdiki  ve  geçmiş  zamanda  kullanılmaktadır.  Deyim  içinde  mutlaka 
yönelme ya da tamlayan durumunda bulunan bir nesnenin olması gereklidir.. 
Deyim tekil halde kullanılmaktadır. 
 
Строить/ построить на песке. 
Türkçe anlamı = kum üstünde inşaat yapmak; 
Türkçe  karşılığı  =  güvenilmez  verilere  dayanmak,  sallantılı  bir  iş  yapmak, 
buz üstüne yazmak; 
Aslı =  Eski Slavca’dan geçen taklit. 
Bu  deyim  sa’nın  anlattıklarından  gelmektedir.  sa,  kendi  sözlerini  dinleyen 
ama  onları  yerine  getirmeyenleri,  kun  üstunde  ev  yapan  akılsız  bir  insanla 
kıyaslamaktadır.  Rüzgarın  ilk  darbesi  ve  yağmur,  kum  üstündeki  evi  yıkmıştır. 
(Matfey, 7, 26-27)
226
 
Bu deyim çok sayıda Avrupa dillerinde de bilinmektedir  
Örneğin; ing. “build on sand”; alm. “auf Sand bauen”; fran. “bâtir sur le 
sable” 
 
Örnek tümceler; 
a)
  Этот план построен на песке. 
Bu plan güvenilmez veriler üzerine kurulu. 
                                                 
226
 Aşukinı, 1966, s. 203 

---