Microsoft Word \304\356\352\363\354\345\355\3621

 
 
 
178 
Высосать/ высасывать из пальца 
Türkçe anlamı = emerek parmağından çıkarmak; 
Türkçe karşılığı = aslı astarı olmayan laflar etmek, işkembeden atmak, 
kafadan uydurmak;  
Aslı =  Eski Rusça. 
Deyim, sinirden dalgınlıkla tırnaklarını kemirle alışkanlığıyla bağlantılıdır.
242
 
 
Örnek tümceler; 
a)
  Шутка лишь тогда бывает хороша, когда она не высосана из пальца, а 
построена на жизненной основе. (М.В.Исаковский)
243
 
Şaka,  kafadan  uydurulmayıp  yaşamsal  bir  temele  dayandığında  güzel 
olabilir. 
b)
  А  факты,  о  которых  писал  фельетонист,  высосаны  из  пальца. 
(Н.Сизов)
244
 
Fıkra yazarının yazdığı gerçekler  ise kafadan uydurulmuş . 
c)
  Президенту  нужна  работающая  Дума,  ему  ни  к  чему  высасывать 
конфликт из пальца. (из прессы)
245
 
Cumhurbaşkanına  çalışan  bir  meclis  lazım,  aslı  astarı  olmayan 
anlaşmazlıklar  değil. 
 
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır. 
                                                 
242
 V.M.Mokiyenko, 2005, s. 510 
243
 Ö.Aydın Süer, 1999, s. 51 
244
 R. .Yarantsev, 1981, s. 253 
245
 Basko N.V. 2002, s. 52 

---

 
 
 
179 
Tümce  içinde  genelde  ad  kökenli  yüklem  (örnek  a,    b)  (bu  örneklerde  kısa 
ortaç  şeklinde)  ve  fiil  kökenli  yüklem  (örnek  c)  (bu  örnekte  fiilin  mastar  hali 
şeklinde) görevini üstlenmektedir. Yüklem geçmiş zamanda kullanılmaktadır. 
Deyim  içindeki  yüklem  hem  tekil  halde,  hem  de  çoğul  halde 
kullanılabilmektedir, ad ise sadece tekil halde kullanılmaktadır. 
 
Есть поедом (кого-либо) 
Türkçe anlamı =  birini içinden bitirmek; 
Türkçe karşılığı = sürekli fırçalamak, paylamak, başına kakmak; 
Aslı =  Eski Rusça. 
Deyim  “валом  валить”  (valom  valit’)  –  akın  akın  gelmek,  “пропади 
пропадом”  (propadi  propadom)  –  yok  ol,  cehenneme  kadar  ,  “слыхом  не 
слыхать”  (slıhom  ne  slışat’)  –  ses  seda  olmamak  örneklerinde  olduğu  gibi  fiilin 
tekrarkanarak güçlendirilmesi şeklinde oluşturulmuştur.  “Поедом” (poyedom) zarfı 
“açgözlülükle, doyumsuzca” anlamına gelmektedir.
246
   
 
Örnek tümceler; 
a)
  Фроська по-прежнему цеплялась к Петру, задирала, ругала и поедом ела 
его по всякому поводу и без повода. (Г.Николаева)
247
 
Froska,  eskiden  olduğu  gibi,  Pyotr’a  sataşıyor,  hır  çıkartmaya  çalışıyor, 
sövüyor ve onu yerli yersiz paylıyordu.  
 
 
                                                 
246
 N.M.Şanskiy,  1987, s. 48 
247
 Ö.Aydın Süer, 1999, s. 78 

---

 
 
 
180 
b)
  От мачехи нет житья никому,  потому что это сущая ехидна... Злится и 
всех поедом ест. (Г.Успенский)
248
  
Üvey  anneden  hiç  kimseye  rahatlık  yok,  çünkü  o  gerçek  bir  yılandır… 
Hiddetlenir ve herkese sürekli fırça çeker. 
 
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce  içinde    yüklem  (  örnek  a,  b)  olarak    kullanılmaktadır.  Fiil  geçmiş, 
şimdiki ve gelecek zamanda çekimlenebilmektedir. 
Deyim hem tekil halde, hem de çoğul halde kullanılmaktadır. 
 
Из уст в уста 
Türkçe anlamı = ağızdan ağza;  
Türkçe karşılığı = kulaktan kulağa, ağızdan ağıza, söylenti olarak; 
Aslı =  Eski Rusça. 
Deyim eski zamanlardan kalma bir ifadedir. Kimi topluluklarca kabul edilen, 
şifa  veren  bilge  geleneğine  dayanmaktadır.  Bu  geleneğe  göre  bilgelerden  biri 
ölürken,  onun  bir  öğrencisi  son  nefesine  kadar  yanında  bulunur.  Öğrenci,  ölen 
bilgenin üzerine eğilerek onun son nefesini ağzıyla yakalar. Bu esnada ustasının tüm 
maharetinin öğrenciye geçtiğine inanılır.
249
 
Eski  Rusça’daki  “уста” (usta)  sözcüğü, çağdaş Rusça’da “рот”  (rot)  – ağız   
olarak kullanılmaktadır. 
 
 
                                                 
248
 A. .Molotkov, 1978, s. 155 
249
 V.M.Mokiyenko, 2005, s. 714 

---

 
 
 
181 
Örnek tümceler; 
a)
  Остроты,  которыми  Алексей  Петрович  осыпал  немцев,  переходили  из 
уст в уста. (Лесков)
250
 
Aleksey  Petroviç’in  Almanlara  yönelik  iğneleyici  nükteleri  ağızdan  ağıza 
dolaşıyordu. 
b)
  Слухи о геройском поведении Михи во время наводнения передавались 
из уст в уста. (Паустовский)
251
 
Miha’nın  su  baskını  sırasındaki  kahramanca  davranışları  hakkındaki 
söylentiler ağızdan ağıza dolaşıyordu. 
c)
  По степи, по занесённым снегом деревням, из уст в уста передавались 
вести о появлении советских частей. (Б.Полевой)
252
  
Bozkırlarda,  kara  gömülü  köylerde  Sovyet  birliklerinin  görüldüğü  haberi 
ağızdan ağıza  dolaşıyordu. 
 
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce  içinde  hareket  belirteci  niteliyeni    (örnek  a,  b,  c)  olarak  görev 
almaktadır. 
Deyim  değişime  uğramamakta  ve  çağdaş  Rusça’da  aynı  şekilde 
kullanılmaktadır. 
 
 
 
 
                                                 
250
 Ö.Aydın Süer, 1999, s.100 
251
 A. .Molotkov, 1978, s. 498 
252
 a.g.e., s. 498 

---