146
Tümce içinde zaman belirteci niteliyeni (örnek a, b, c, d) olarak kullanılır.
Deyim hem tekil halde (örnek a, b, c) hem de çoğul halde (örnek d)
kullanılmaktadır.
Во сто крат.
Türkçe anlamı = yüz kere, yüz katı;
Türkçe karşılığı = yüz kere, yüz katı;
Aslı = Eski Slavca’dan geçen taklit.
Deyimin birebir anlamı «во сто раз» (vo sto raz) – yüz kere bir dir. “крат”
sözcüğü Eski Slavca’da “раз” (raz) – bir anlamına gelmektedir. Çağdaş Rusça’da
“крат” sözcüğü sadece bu deyimin içinde kullanılır, tek başına kullanılmaz. Ancak
başka sözcüklerin içinde yer almaktadır: двукратный (dvukratnıy) – iki katı,
многократный (mnogokratnıy) çok kereli.
Örnek tümceler;
a)
Возможно, со временем возникнут города на земле во сто крат много
людней и обширней, но наша Москва не повторится никогда.
(Л.Леонов)
171
Zamanla, yeryüzünde belki de yüz kat kalabalık ve büyük kentler oluşacak
ama Moskova’mızın asla bir eşi olmayacak.
b)
Для меня она была во сто крат красивее и умнее любой другой
девушки.
Benim için o herhangi bir kızdan yüz kat daha güzel ve akıllıdır.
171
Ö.Aydın Süer, 1999, s. 36
147
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır.
Tümce içinde niteleyici (örnek a, b) olarak kullanılır.
Hiçbir şekilde değişmez.
Воспрянуть духом.
Türkçe anlamı = canlanmak;
Türkçe karşılığı = yüreklenmek, cesaretlenmek, kendini toplamak, moral
bulmak, canlanmak;
Aslı = Eski Slavca’dan geçen taklit.
Eski Slavca’dan geçen въспрянути (çok çabuk, aniden kalkmak) fiilinden
doğmuştur.
Örnek tümceler;
a)
После разговора с врачём я воспрянул духом.
Doktorla konuştuktan sonra moralim düzeldi
.
b)
Вступительные экзамены для него начались неудачно – получил
«тройку», но когда ему поставили «пять» по физике, он воспрянул
духом.
172
Giriş sınavları onun için iyi başlamadı, üç aldı, fakat fizikten beş aldığında
morali düzeldi.
172
R. .Yarantsev, 1981, s. 22
148
c)
Иван Васильевич стал добрее, воспрянул духом после присоединения
Сибири. (В.Костылёв)
173
Sibirya ülkeye katıldıktan sonra van Vasilyeviç moral bularak daha insaflı
biri oldu.
d)
За поворотом мы увидили деревню и воспрянули духом.
Köşeyi döndük ve köyü gördükten sonra moralimiz düzeldi.
Bu deyim daha çok edebi (kitap) dilde karşımıza çıkmaktadır.
Tümce içinde yüklem (örnek a, b, c) rolü yapar. “Воспрянуть” (vospr’anut’)
fiili olumlu (örnek a, b, c, d) olarak ve daha çok geçmiş zamanda kullanılabilir.
Deyim hem tekil halde (örnek a, b, c) hem de çoğul halde (örnek d)
kullanılmaktadır.
До последнего издыхания.
Türkçe anlamı = son nefesine kadar;
Türkçe karşılığı = ölünceye dek, mezara kadar:
Aslı = Eski Slavca’dan geçen taklit.
Eski Slavca’dan geçen bu deyime XI. yüzyılın yazılarında rastlanmaktadır.
Eski Slavca’da “издыхание” (izdıhaniye) sözcüğü çağdaş Rusça’da – “выдох”
(vıdoh) – nefes vermek anlamına gelmektedir.
174
173
A. . Molotkov, 1978, s. 79
174
N.M.Şanskiy, 1987, s. 46
149
Örnek tümceler;
a)
Долг наш защищать крепость до последнего нашего издыхания.
(Пушкин)
175
Kaleyi son nefesimize kadar korumak bizim görevimizdir.
b)
Нет уж тяни, до последнего издыхания тяни, добывай себе кусок хлеба.
(Ф.Панфёров)
176
Hayır, çek işte, son nefesine kadar çek, bir parça ekmek için çalış.
c)
Человек должен бороться за жизнь до последнего издыхания.
(К.Симонов)
177
nsan son nefesine kadar hayat için mücadele etmeli.
Bu deyim daha çok edebi (kitap) dilde karşımıza çıkmaktadır.
Tümce içinde hareket belirteci niteliyeni (örnek a, b, c) olarak ve genelde
“защищаться” (zaşçiçşat’ca) – korunmak; “сражаться” (srajat’sa) – savaşmak;
“драться” (drat’sa) – dövüşmek; “биться” (bit’sa) – savaçmak; “стрелять”
(strel’at’) – ateş etmek; “ бороться” (borot’sa) – mücadele etmek fiilleriyle birlikte
kullanılmaktadır.
Deyim sadece tekil halde kullanılmaktadır.
Знамение времени
Türkçe anlamı = zaman işareti;
Türkçe karşılığı = çağın eğilimi, zaman göstergesi, zaman işareti;
Aslı = Eski Slavca’dan geçen taklit.
175
A. . Molotkov, 1978, s. 184
176
R. .Yarantsev, 1981, s.192
177
E.A. Bıstrova, 1998, s. 81
Dostları ilə paylaş: |