Microsoft Word \304\356\352\363\354\345\355\3621

 
 
 
139 
Третьего не дано  
Türkçe anlamı = üçüncü verilmedi; 
Türkçe karşılığı = üçüncü bir seçenek yor; ya o, ya bu;  
Aslı =  “Tertium non datur” Latince’den alınmış bir taklit. 
lk önceleri üçüncü bir seçeneğe olanak tanımayan mantık formülü idi: eğer 
iki seçenekten biri olumlu, diğeri olumsuz ise üçüncü bir seçenek olamaz.
151
  
(Örneğin; “insan ölümlüdür” ve “insan ölümsüzdür”. Bunların dışında üçüncü 
bir alternatif yoktur.)  
G.Ya  Sloganik  «Толковый  словарь: 
Язык  газеты,  радио, 
телевидения: Около 6000 слов и выражений» (Tolkovıy slovar’: Yazık gazetı, 
radio,  televideniya:  Okolo  6000  slov  i  vırajeniy)  –  Ansiklopedik  Sözlüğü:  Gazete, 
Radyo  ve  Televizyon  Dili:  Yaklaşık  6000  sözcük  ve  ifade
  adlı  kitabında  «Третьей 
возможности нет» (Tret’yey vozmojnosti net) – Üçüncü alternatif yoktur deyimin 
Çeçero’ya ait olduğunu ifade etmektedir.
152
  
 
Örnek tümceler; 
a)
  Одно из двух – третьего не дано: две легли дороги перед вами, а какая 
лучше выбирите сами.
153
 
Ya  o,  ya  bu,  üçüncüsü  yok:  önümüzde  iki  yol  var,  hangisinin  daha  iyi 
olduğunu ise kendiniz seçin. 
 
 
                                                 
151
 N.M Şanskiy, 1987, s. 146 
152
 G.Ya. Sloganik, Tolkovıy slovar’: Yazık gazetı, radio, televideniya: Okolo 6000 slov i vırajeniy, 
Moskva, Astrel, 2002, s. 752 
153
 Ya.M. Borovskiy, 2003, s. 648-649 

---

 
 
 
140 
b)
  Другие  господа  добывали  себе  богатство  мечём  или  при  содействии 
обручального кольца. Третьего не дано.
154
 
Diğer beyler varlıklarını ya kılıçla ya da alyansla elde ediyorlar. Üçüncü bir 
seçenekleri  yok. 
 
Bu deyim edebi (kitap) dilde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce içinde yüklem  (örnek a, b) olarak kullanılır. 
Deyim tekil halde kullanılmaktadır. 
 
Хлеба и зрелищ   
Türkçe anlamı = ekmek ve gösteri; 
Türkçe karşılığı = ekmek ve gösteri; 
Cahil insanların sadece karnını doyurmak ve eğlenme ihtiyaçlarını gidermek 
için kullanılan bir deyimdir.  
Aslı =  “Panem et circenses” Latince’den alınmış yarı taklit. 
“ mperatorluk  döneminde  Roma  halkının  ana  ihtiyaçlarını  ifade  eden 
slogandır.  Roma  halkı  kaybettikleri  politik  hakları  karşısında,  kendilerine  dağıtılan 
ekmek (her ay 200 000 kişiye bedava buğday dağıtılırdı), para ve ücretsiz düzenlenen 
sirk gösterileri ile sessiz kalıyordu.”
155
  
 
 
 
 
                                                 
154
 a.g.e. s. 648-649 
155
 Ya.M.Borovskiy, 2003, s. 464 

---

 
 
 
141 
Örnek tümceler; 
a)
  Всё  очень  просто:  современные  патриции  вспомнили  старый  лозунг 
«хлеба и зрелищ!» и решили его внедрить. (пресса)
156
 
Her  şey  çok  basit:  çağdaş  patrikler  eski  “ekmek  ve  gösteri”  sloganını 
hatırladılar ve onu hayata geçirmeye karar verdiler. 
b)
  А вот дальше наступила беспробудная серость. Ни хлеба! Ни зрелищ! В 
основном мучились, а не играли. (пресса)
157
  
Ve  işte  bitmeyen  monotonluk  başladı.  Ne  ekmek,  ne  de  gösteri!  Aslında 
oynamıyor, eziyet çekiyorlardı. 
c)
  Лозунг  «Хлеба  и  зрелищ!»  никогда  не  потеряет  своей  актуальности. 
(пресса)
158
 
“Ekmek ve gösteri” sloganı hiçbir zaman güncelliğini kaybetmez. 
 
Bu deyim edebi (kitap) dilde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce içinde hem  niteleyici (örnek a, c) hem de dolaylı nesne (örnek b) 
olarak kullanılır. Olumlu (örnek a, c) ve olumsuz (örnek b) olabilmekte. 
Deyin sadece çoğul  halde kullanılmaktadır. 
 
 
 
 
 
 
 
                                                 
156
 www.left.ru 
157
 www.football-hockey.ru 
158
 www.pobeda.ru 

---

 
 
 
142 
3. 7. Eski Slavca’dan geçen bazı deyimler. 
 
В мгновение ока 
Türkçe anlamı =  göz açıp yummadan, göz yumup açıncaya kadar; 
Türkçe  karşılığı  =  göz  açıp  kapayıncaya  kadar;  bir  anda,  şimşek  gibi;  bir 
çırpıda; 
Aslı =  Eski Slavca’dan alınmış bir taklit. 
Bu ifade Rus diline Eski Slavca’dan geçmiştir. Eski Slavca’da  “мгновение” 
(mgnoveniye) – an sözcüğü  çağdaş Rusça’da  «мигание» (miganiye) – göz çırpma,  
“око”  (oko)  ise      “глаз”  (glaz)  –  göz  anlamına  gelmektedir.    Göz  açıp  kapama 
hareketi bilim adamları tarafından da kabul edildiği gibi insan vücudunun yaptığı en 
hızlı harekettir. Bu yüzden bu deyim en çabuk yapılan hareketleri ifade etmektedir.
159
 
 
Örnek tümceler; 
a)
  В мгновение ока машина скрылась за углом.                                                        
Araba
 göz açıp kapayıncaya kadar köşeyi döndü.  
b)
  Новые технологии в мгновение ока преврашают прежние технологии в 
устаревшие.
160
                                                                                                          
Yeni teknolojiler bir anda önceki teknolojileri eskiye dönüştürüyor.
 
c)
  В мгновение ока он выхватил пистолет, взвёл курок, приставил дуло ко 
лбу Малек-Аделя, выстрелил.(Тургенев)
161
                                                              
Tabancayı bir anda
 çekti, tetiği kurdu, namluyu Malek-Adel’in alnına dayadı 
ve ateş etti.
 
                                                 
159
 V.M. Mokiyenko, 2005, s. 424 
160
 N.V. Basko, 2002, s. 25 
161
 R. . Yarantsev,  1981, s. 266 

---