Microsoft Word 7-keremcemsanli doc
Yüklə 430,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Rekabet Dergisi
- X nolu Grafik
- Rekabet Dergisi
- 5.3.2.Toplam Para Cezasının Kartellere Göre Dağılımı XI nolu Grafik
- 6. Para Cezalarının Caydırıcılığı Üzerine Değerlendirme
144
dikkate alınırsa, Yönetmeliğin daha ılımlı tatbik edilmesi olasılığı da göz ardı edilemez. Đşte III. Kurgu, bu olasılığı konu almaktadır. Yani burada, “Rekabet Kurulu Yönetmeliği daha toleranslı bir şekilde tatbik ederse, mevcut yaptırım politikasından ne ölçüde farklılık oluşur?” sorusunun cevabı aranmaktadır. Yönetmeliğin toleranslı uygulanması ile kastedilen ise, baz cezanın daima %2 oranından takdir edilmesidir. Tabiatıyla cezayı etkileyen diğer unsurların, özellikle ağırlaştırıcı ve hafifletici hallerin de alt veya üst eşiklerden takdir edilmesi mümkündür. Fakat bu analizi karmaşık hale getireceği için, sadece baz ceza değişken olarak kabul edilmiştir. Ayrıca bu kurguda, Çelik karteli de incelemeye dâhil edilmiştir. Dolayısıyla III. kurgunun sonuçlarını, I. kurgu ile mukayese ederek değerlendirmek anlamlı olacaktır. X nolu Grafik
III. Kurgu: Đyimser Senaryo (%2) 217 8 424 140 75 66 Mevcut para cezası Baz ceza Süre Ağırlaştırıcı haller Hafifletici haller Olası ceza
Đyimser senaryo olarak da adlandırabileceğimiz bu kurguda, nihai para cezasının 424 milyon TL olduğu görülmektedir. Dolayısıyla I. kurgu ile mukayese edilirse, 333 milyon TL’lik bir fark ortaya çıkmaktadır. 424 milyon TL’lik tutarın takriben ½’sini baz ceza; 1/3’lük kısmını ise süreden kaynaklanan ceza oluşturmaktadır. Ağırlaştırıcı unsurların nihai ceza içerisindeki payı %18, hafifletici unsurların ise sadece %2 olarak gerçekleşmiştir. Bu oranların I. kurgudaki dağılıma çok yakın olduğu dikkati çekmektedir (bkz. IV nolu Grafik).
145
III. Kurgu: Para cezasının kartellere göre dağılımı ve ciro yüzdeleri 218 Ytong karteli Yonga Levha II Yonga Levha I Yemek Çeki karteli Sakarya Otobüs Karteli Roche-Eczacıbaşı karteli refrakter karteli Nevşehir Otobüs Maya Karteli III Kömür karteli Kozmetik karteli Konya Otobüs karteli kiraz karteli ilaç karteli Gazete karteli emaye bobin karteli Ege Hazırbeton Karteli Ege Çimento Karteli Demir çelik karteli Alçı Karteli akü karteli Akdeniz çimento karteli 2,9%
4,0% 3,7%
3,0% 2,0%
2,0% 4,0%
2,8% 2,3%
3,0% 3,6%
3,2% 2,0%
2,5% 5,1%
1,9% 4,5%
6,8% 4,1%
4,0% 4,1%
5,3% Mevcut para cezasının 66 milyon TL olduğu dikkate alınırsa, Yönetmelik iyimser kurguda takriben 6-7 katlık bir farka yol açıyor. Bu da oldukça yüksek bir farkı ifade ediyor. Đyimser senaryo olarak da adlandırabileceğimiz bu kurguda, nihai para cezasının 424 milyon TL olduğu görülmektedir. Dolayısıyla I. kurgu ile mukayese edilirse, 333 milyon TL’lik bir fark ortaya çıkmaktadır. 424 milyon TL’lik tutarın takriben ½’sini baz ceza; 1/3’lük kısmını ise süreden kaynaklanan ceza oluşturmaktadır. Ağırlaştırıcı unsurların nihai ceza içerisindeki payı %18, hafifletici unsurların ise sadece %2 olarak gerçekleşmiştir. Bu oranların I. kurgudaki dağılıma çok yakın olduğu dikkati çekmektedir (bkz. IV nolu Grafik). Mevcut para cezasının 66 milyon TL olduğu dikkate alınırsa, Yönetmelik iyimser kurguda takriben 6-7 katlık bir farka yol açıyor. Bu da oldukça yüksek bir farkı ifade ediyor. 5.3.2.Toplam Para Cezasının Kartellere Göre Dağılımı XI nolu Grafik
146
Bu grafik ise, para cezası tutarının kartellere göre dağılımını (soldaki sütun) ve her bir kartelin ortalamada, ciro üzerinden yüzde oranı olarak ne kadar para cezasına muhatap olduğunu (sağdaki sütun) göstermektedir. Buna göre mesela Ytong kartelinde teşebbüslerin ciroları üzerinden %2,9 oranında ceza verilmiş. Para cezası oranlarına baktığımız zaman, oranların %1,9 ila %6,8 arasında seyrettiğini görülmektedir. Ortalamada ise, her bir kartelde cironun %3,5’i oranında para cezasının uygulanmış. Dolayısıyla iyimser senaryoda ortalama oran, II. kurguda gerçekleşen %6 rakamından %3,5’e inmektedir. Yine II. kurgu ile kıyaslandığında (bkz. IX nolu Grafik), oranların homojen bir dağılımı olduğu görülmektedir. Bu da doğal bir neticedir, zira gerçekçi senaryoda oranlar %2 ila %4 aralığında değişmekteyken, burada %2 oranı baz alınmıştır. Soldaki sütunda da Çelik kartelinin, toplam para cezasının yarısını oluşturduğu görülmektedir. Dolayısıyla iyimser senaryoda dahi, Çelik karteli para cezalarındaki ortalamaları etkilemektedir. Çelik kartelini tablodan çıkardığımız zaman ise, iyimser senaryoda para cezası tutarı, 206 milyon TL olmaktadır. Bu rakam ise, mevcut para cezasının 3 katına tekabül etmektedir. Demek ki (Çelik kartelinden arındırılmış) gerçekçi/iyimser senaryoda dahi, Yönetmelik hükümleri çerçevesinde verilecek ceza, mevcut cezanın 3 katına ulaşmaktadır. 6. Para Cezalarının Caydırıcılığı Üzerine Değerlendirme Her bir kurgu farklı oranlar vermekle birlikte, yukarıdaki inceleme sonucunda Yönetmeliğin kartellere verilen para cezalarında önemli bir artışa neden olacağı açık bir şekilde görülmektedir. Cezaların artması caydırıcılığı arttıracaktır ve bu, Kurul’un mevcut yaptırım politikası dikkate alındığı zaman, olumlu bir gelişmedir. Bu noktada akla gelen soru ise: “Acaba bu artış, karteller açısından yeteri derecede caydırıcılık yaratır mı? Hatta artış oranı dikkate alındığı zaman belki de daha önemli olan soru: “Cezaların 6-7 kat artması, gereğinden fazla caydırıcılığa (overdeterrence) neden olur mu?” Đkinci sorunun yanıtı bilhassa önemlidir. Zira cezalarda bu ölçekte artış, iflaslara yol açması gibi mülahazalar nedeniyle teşebbüsler açısından muhtemelen tartışma konusu yapılacak 53 ve 53 Bu mülahazaların geçerli olduğu hakkında bkz. KEKEVĐ 2008, s.86. Nitekim para cezalarının yanı sıra, ceza hukuku yaptırımlarının uygulanması gerektiğini savunanların temel savlarından biri de iflas mülahazasıdır (judgement proof problem). Kavram için bkz. SANLI K. C. 2007, Hukuk ve Ekonomi Öğretisi ve Haksız Fiil Hukukunun Ekonomik Analizi, Arıkan Yayınevi, s.462; SHAVELL S. (2004), Foundations of Economic Analysis of Law, The Belknap Press of Harvard University, London, s.230
Yüklə 430,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|