46
Hemofiliya zamanı hepatit C-nin müalicəsinin prinsipləri
Hepatit C virusunun hazırkı standart müalicəsi peqiləolunmuş
interferon (PEG-İNF) və ribavirindir, hansı ki, 61% hemofiliyalı
xəstələrdə dayanıqlı reaksiya verir (A)
23,29,55
.
Hepatit C virusunu ləğv etmək mümkün olmadığı hallarda
qaraciyərdə ağırlaşmaların mütəmadi müşahidəsi (6-12 aydan bir)
tövsiyə olunur (C)
64
.
Hepatit B virusunun hemofiliya zamanı müalicə prinsipləri
Adekvat virus inaktivasiyasından keçməmiş plazma məhsulları
ilə müalicə alan bütün hemofiliyalı xəstələr klinik göstəriş olduqda
və hər 6-12 aydan bir hepatit B antigeni və hepatit B anticisminin
təyininə görə skrininq testlərindən keçməlidirlər (D)
71
.
Hepatit B virusuna qarşı immuniteti
olmayan xəstələrə, hepatit B
virusu əleyhinə vaksin vurulmalıdır. Vaksinasiyadan sonra təkrari
müdafiə serokonversiyasını yoxlamaq lazımdır (D)
71
.
Növ dəyişkənliyi olmayan seroloji spesifikliyə malik hemofiliyalı
xəstələri hepatit B virusuna qarşı ikiqat dozada vaksinlə yenidən
vaksinasiya eləmək lazımdır (D)
71
.
HEMOFİLİYA ZAMANI XÜSUSİ ƏHƏMİYYƏT DAŞIYAN
MƏSƏLƏLƏR
Vaksinasiyalar
Zəif immunitetə malik uşaqlara canlı virus vaksinləri yeritmək
məqsədəuyğun deyil (yalnız qızılca, hepatit və məxmərək
peyvəndləri istisna təşkil edir), belə ki, bu halda yoluxma riski
vaksinasiya zamanı ağırlaşma riskindən daha böyük olur. Poliomielit
vaksinini peroral yolla vermək məsləhət görülür.
İİV ilə infeksiyalaşmış xəstələr pnevmokok infeksiyası və hər il
qripə qarşı vaksinasiya olunmalıdırlar.
Hemofiliya diaqnozu yeni qoyulmuş və hepatit A və B-yə
yoluxmamış xəstələrə mütləq vaksina yeridilməlidir. Ev şəraitində
faktor müalicəsi ilə məşğul olan və hepatitə görə analizlərin cavabı
mənfi olan ailə üzvləri də vaksinasiyadan keçməlidirlər. Vaksin qasıq
nahiyəsində və ya deltayabənzər əzələdə dərialtına vurulmalıdır
(deltayabənzər əzələ daha məqsədəuyğundur). İmmunizasiyanın
Klinik
protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
47
müsbət nəticəsindən əmin olmaq üçün tam kursdan sonra B hepatit
virusuna qarşı anticismlərə görə analiz etmək lazımdır.
Qanın laxtalanma pozuntusu olan xəstələrə vaksinasiya aparmaq
zəruridir, lakin peyvəndin (və ya vaksinin) dərialtı vurulması daha
məqsədəuyğundur, əzələdaxili, dəriiçi vurmaq olmaz (xəstənin
laxtalanma faktor ilə müalicə aldığı dövr istisnadır) (D)
41
.
Bütün hemofiliyalı xəstələr üçün A və B hepatiti əleyhinə
peyvəndin vurulması vacibdir. Bu peyvəndlər İİV (HİV) –
infeksiyasına yoluxmuş xəstələrdə qeyri-effektiv ola bilər (D)
71
.
Cərrahi əməliyyatlar və invaziv prosedurlar
Hemofiliyalı xəstələrə cərrahi əməliyyat əlavə olaraq planlı tibbi
briqada tələb edir.
Hemofiliyalı xəstənin əməliyyatını kompleks tibb xidməti olan
mərkəzdə aparmaq və ya belə mərkəzlə məsləhətləşərək etmək
lazımdır (C)
32
.
Diaqnostik məqsədlə aparılan istənilən invaziv əməliyyatdan,
məsələn, lumbal punksiya, arterial qanın qaz tərkibinin təyin
oluması, bronxoskopiya və ya biopsiyadan öncə faktorun lazımi
səviyyəsi təmin edilməlidir.
Əməliyyat önü qiymətləndirmədə inhibitor skrininqi testi
olmalıdır, xüsusən əvəzolunan faktorun bərpası gözlənilən nəticəni
vermirsə (D)
74
.
Ağrısızlaşdırma
Hemofiliyalı xəstələr üçün kəskin və xronik ağrılar xarakterdir.
Ağrının azaldılması, idarə olunması üçün onun səbəbinin adekvat
qiymətləndirilməsi vacibdir.
Qanaxmanı dayandırmaq üçün laxtalanma faktor konsentratlarını
qısa müddət ərzində yeritmək lazım olduğu kimi ağrını kəsmək üçün
tez-tez əlavə preparatlara da ehtiyac olur (Cədvəl 6).
Digər üsullara aiddir: buz qoyulması, immobilizasiya, şin
qoyulması, çəlik istifadəsi.
Xronik hemofilik artropatiya ilə əlaqəli ağrı
Xronik hemofilik artropatiyanın müalicəsinə funksional məşq,
adaptasiya və adekvat ağrısızlaşdırma aiddir (B)
25
.
Belə hallarda SOG-2 inhibitorları əsas rol oynayır
(B)
59
.
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
48
Digər qeyri-steroid iltihab əleyhinə preparatlardan (QSİƏP)
qaçmaq lazımdır (B)
19
.
Ağrı əlilliyə səbəb olursa, ortopedik əməliyyat təyin oluna bilər.
.
Cədvəl 6. Hemofiliyalı xəstələrdə ağrısızlaşdırma strategiyası
1
Parasetamol/asetaminofen
Effekt yoxdursa
2
SOG – 2 inhibitoru (məs., selekoksib, meloksikam və
nimesulid və s.)
və ya
Parasetamol/asetaminofen + kodein (gündə 3-4 dəfə)
və ya
Parasetamol/asetaminofen + tramadol (gündə 3-4 dəfə)
3
Morfin: uzunmüddətli təsirə malik preparat, tez təsir edən
preparatla yanaşı istifadə etmək. Əgər tez təsir edən preparat
gündə 4 dəfədən çox istifadə olunursa, uzunmüddətli təsirli
preparatın dozasını artırmaq
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.