4
Тядгигатын предмети: Тядгигатын предмети кими informasiya
iqtisadiyyatı, rəqabətli insan kapitalı və informasiya iqtisadiyyatında rəqabətli
insan kapitalının texniki və texnoloji şərtlərinin тядгиги чыхыш едир.
Тядгигатын нязяри ясасларыны insan kapitalı, informasiya iqtisadiyyatı
sahəsində елми классикляринин, мцасир Гярб игтисадчыларынын ясярляри иля йанашы
рус вя Азярбайжан игтисадчы алимляринин тядгигатлары, щямчинин тядгигатчынын
фярди йанашмасы тяшкил едир. Диссертасийанын йазылмасында informasiya
iqtisadiyyatı, insan kapitalının inkişaf istiqamətləri və insan kapitalının
iqtisadiyyatda rolundan эениш истифадя едилмишдир.
Тядгигатын методолоъи базасыны иnformatika və informasiya iqtisadiyyatı
елмlərинин ясасландыьы елми тядгигат методларынын эениш спектри вя проблемин
тядгигиндя елми абстраксийа, тарихи вя мянтиги ялагя, индуксийа, дедуксийа,
анализ вя синтез методларындан истифадя едилмякля фактлар йыьылыб-
цмумиляшдирилмиш, онлар арасында ганунауйьун вя тясадцфи ялагяляр
мцяййянляшдирилмиш характерик яламятляр ашкара чыхарылмыш, щямчинин мцасир
инкишаф хцсусиййятлярини вя тямайцллярини изащ едян бир чох харижи юлкя
алимляринин елми мцлащизярялərи вя нятижяляри тяшкил едир.
Елми йенилик: Маэистр диссертасийасынын елми йенилийи informasiya
iqtisadiyyatının formalaşması xüsusiyyətləri, informasiya iqtisadiyyatının
inkişafında insan kapitalının rolu və insan kapitalının inkişaf istiqamətləri
bar
ясиндя тяклиф вя тювсийялярин щазырланмасындан ибарятдир.
Нязяри вя тяжрцби ящямиййяти апарылан тядгигатын ясас нятижя вя елми
мцддяaларындан тяклифляр вя тювсийялярдян, informatika, informasiya
iqtisadiyyatı, insan kapitalının inkişaf məsələlərinin həllinin щяйата
кечирилмясидир.
Информасийа мянбяйи мцхтялиф бейнялхалг тяшкилатларын дюврц няшрляри,
Azərbaycan Respublikası Rabitə və nformasiya Texnologiyaları Nazirliyinin,
Азярбайжан Республикасы Дювлят Статистика Комитясинин, Мяркязи Банкын,
Игтисадиyyat və Sənaye Назирлийининин мялуматларындан ибарятдир.
5
Ишин структуру вя щяжми. Апарылмыш тядгигат иши эириш, цч фясил, нятижя вя
тяклифлярдян ибарятдир. Эиришдя ишин актуаллыьы, тядгигатын истигамятляри
эюстярилир вя тядгиг едиляжяк проблемляр мцяййянляшдирилир.
Magistr dissertasiya işinin birinci fəslində informasiya iqtisadiyyatının
konseptual əsasları və informasiya iqtisadiyyatında kapital və onun əsas
xüsusiyyətləri geniş şəkildə tədqiq edilmişdir.
Magistr dissertasiya işinin ikinci fəslində ölkədə rəqabətli insan kapitalının
güclənməsinə təsir edən təhsil sistemi və onun keyfiyyətinin artırılması yolları,
ölkədə rəqabətli insan kapitalının inkişaf problemləri araşdırılmışdır.
Dissertasiya işinin üçüncü fəslində isə rəqabətli insan kapitalının
formalaşmasının və inkişafının əsas istiqamətləri və rəqabətli insan kapitalının
inkişafını təmin edən texniki şərtlər öyrənilmişdir.
6
ЭИРИШ
Bazar iqtisadiyyatı şəraitində dovlət tərəfindən həyata kecirilən iqtisadi
siyasətin səmərəliliyi, cəmiyyətin movcud sosial-iqtisadi strukturundan, onun
keyfiyyət xarakteristikalarından əhəmiyyətli dərəcədə asılıdır. nsan kapitalı
səviyyəsi yuksək olan olkələrdə sosial-iqtisadi islahatlar daha uğurla həyata
kecirilir. nsan fərdi və sosial varlıq olmaqla cəmiyyətin ayrılmaz bir tərkib
hissəsidir. Məhz insan kapitalının səviyyəsinin yuksək olması səbəbinə gorə
iqtisadiyyatı ikinci Dunya muharibəsi illərində demək olar ki, məhv edilmiş
Almaniya və Yaponiya cox qısa bir muddət ərzində iqtisadiyyatının əvvəlki
vəziyyətini bərpa etməklə yuksək inkişaf templərinə nail oldular.
qtisadi inkişafın sosial amilləri onun iqtisadi komponentlərindən ayrılmazdır.
Bəzi iqtisadi nəzəriyyələrdə cəmiyyətin sosial problemləri iqtisadi problemlərindən
ayrı şəkildə baxılır. Əvvəl iqtisadi problemlər həll edilməli, sonra sosial
problemlərlə bağlı məsələlərə baxılmalıdır fikri nəinki səhv, hətta təhlukəlidir.
Cəmiyyəti duşundurən sosial problemlər, movcud sosial-iqtisadi bərabərsizliklər,
ə
halinin muxtəlif qrup və təbəqələri arasındakı əməkdaşlıq səviyyəsi, vətəndaş
cəmiyyətinin formalaşması, partnyorluq prinsipinin real praktiki fəaliyyətdə həyata
kecirilməsi davamlı iqtisadi inkişafın təmin edilməsinin əsas və həlledici
amilləridir.
Insan kapitalının inkişafına müxtəlif amillər təsir göstərir. Bu amillər
içərisində ölkənin təhsil sistemi ən əsas məsələdir. Təhsilin inkişafı birbaşa şəkildə
insan kapitalının artmasına təsir edir. Təqdim edilən magistr dissertasiya işində
informasiya iqtisadiyyatında insan kapitalının artması məsələləri öyrənilir.
7
FƏ S L I. Informasiya iqtisadiyyatında kapitalın ə sas xüsusiyyə tlə ri
1.1. Informasiya iqtisadiyyatının konseptual əsasları
nformasiya iqtisadcı elm adamları üçün artıq yarım əsrdən coxdur ki, böyuk
maraq doğurur. Hələ XX əsrin 40-cı illərində Amerika alimləri Klod Şennon
(1916- 2001) və Nobert Vinner (1894-1964) tərəfindən informasiyanın kəmiyyət
nəzəriyyəsi formalaşdırılmışdır. Lakin bununla belə, müasir zamanda
“informasiya” anlayışına birmənalı təyinat vermək yenə də cətin olaraq qalır.
Ensiklopedik nəşrlərdə “informasiya” anlayışının latın “informati” sözündən
yarandığı gostərilir. Materialist fəlsəfə nöqteyi-nəzərindən informasiya
məlumatların (məlumatvermənin) köməyi ilə real dünyanın təsviri kimi nəzərdən
kecirilərək dəyərləndirilir.
Məlumatvermə isə informasiyanın nitq, mətn, şəkil, rəqəmsal göstərici,
qrafik, cədvəl və s. təqdimatlar forması kimi səciyyələndirilir. Çağdaş zamanda
informasiya cox muhum resurs kimi bəşər cəmiyyətinin əsas hərəkətverici
qüvvələrindən biri hesab olunur. O, idrakımızdan asılı olmadan mövcuddur və
bizim qavrayışda mütaliənin, siqnal formasında alınmanın, stimulların qarşılıqlı
təsirinin nəticəsi kimi əksini tapır. nformasiya coxtəsvirlik vəziyyətində istənilən
material obyektdə mövcuddur və bir obyektdən digərinə qarşılıqlı hərəkət prosesi
ilə oturulur. Materilal dunyada, canlı təbiətdə, bəşər cəmiyyətində baş verən
informatizasiya prosesləri demək olar ki, elmin bütün sferalarında nəzərə alınır və
oyrənilir. Ayrılıqda isə informasiya özünün konseptual təyinatını “informatika”
elmində tapır. Otən əsrin ortalarında kibernetikadan ayrılaraq müstəqil elm
sahəsinə cevrilən informatikanın predmetini də məhz informasiyanın yaranış
metodu, qəbulu, emalı və ötürülməsi göstəriciləri xarakterizə edir.
Umumi elmi anlamda informasiya insanlar arasında, həmçinin insanlar və
qurğular arasında məlumat, canlı və cansız təbiətlə siqnallar mübadiləsini əks
etdirsə də, müasir iqtisadi ədəbiyyatlarda onun müxtəlif təriflərinə rast gəlinir.
Dostları ilə paylaş: |