Microsoft Word antibohran-vidadi
Yüklə 1,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Digər tədbirlər.
204 Digər tədbirlər. Maliyyə böhranlarının qarşısının alınması üçün digər tədbirlər də vardır. • Beynəlxalq xəbərdaredici bir sistemin qurulması, • BVF kvotalarının artırılması, • BVF sığortalı borclanma rahatlığı, • Maliyyə əməliyyatlarının bir proses çərçivəsində nizamlan- ması. Maliyyə böhranları ilə qarşılaşmamaq və ya qarşılaşdıqda vəziyyətdən çıxmaq üçün alınacaq tədbirlər, fərqli ölkə və iqtisadiyyatçıların fərqli düşüncələri ilə mümkündür. • Beynəlxalq sistemin, beynəlxalq etibarlılıq qanunlarına bağlanması (İngiltərə), • G-7 nin inkişaf yolundakı ölkələri də əhatə edərək G-15 şə klində bir qərar orqanına döndərilməsi, • Maliyyə sektortərunda həyata keçirilən islahatların bütün üzv ölkələrdə tamamlanması. • Korrupsiyaya qarşı mübarizə, tədbirlərini gücləndirmək, • Beynəlxalq bir borc paneli qurularaq müxtəlif ölkələrin borc gecikdirmələrini bu panel vasitəsi ilə icra etmələrinə imkan yaradılması (UNCTAD). Maliyyə böhranlarından sonra tətbiq oluna biləcək makroiqtisadi siyasət. Maliyyə böhranlarından sonra tətbiq olunacaq makroiqtisa- di siyasətlər mövzusunda bir-birindən fərqli ümumiyyətlə iki ya- xınlaşma vardır. Ə nənəvi yaxınlaşma BVF yaxınlaşması da buna aiddir, xarici balansı saxlamaq, xarici ödəmələri axsatmamaq, valyuta çıxışlarını durdurmaq və valyuta məzənnəsində böyük sıçramaların qarşısını almaq üçün güclü pul siyasətinin, yüksək faizin və güclü maliyyə siyasətinin vacib olduğunu düşünməkdədir. BVF belə daraldıcı siyasətin daxili tələbatda gərginlik və iqtisadiyyatda 205 kiçilmə yaradabiləcəyini qəbul etməkdədir. Hətta böhran öncəsin- də xarici borc yüksəksə və böhranda valyuta çıxışı çox olmuşsa, daraldıcı siyasətin dozasının artırılması vacibdir. Əgər belə bir öl- kəyə xarici mənbə girişi olmursa, yəni çıxan valyutanın ən azından bir hissəsi hər hansı bir şəkildə geri gəlmirsə və ya ölkənin lazımi qədər yüksək valyuta ehtiyatı yoxdursa, BVF yə görə xarici balansı saxlamaq üçün daxili tələbatı daha çox sıxışdırmaqdan başqa çarə yoxdur. Əgər belə bir ölkədə daraldıcı siyasət tətbiq olunmazsa, xarici balansı saxlamaq üçün bütün yük valyuta məzənnəsinin üzərinə düşəcək, məzənnənin çox sürətlə artması zərurəti yaranacaq. Ancaq bu vəziyyətdə bir böhran-inflyasiya örtüyünə bürünmə riski yüksəkdir. BVF nin Asiya krizisində izlədiyi yaxınlaşma daraldıcı siyasətlə daxili tələbata sıxışdırma, xarici balansı qurma və məzənnə artımını müəyyən səviyyədə saxlama yaxınlaşmasıdır. Ancaq Asiya krizisi əsnasında, xüsusilə İndoneziya, Koreya və Taylandda güclü maliyyə və pul siyasətinə, yüksək faizə və sürətli kiçilmənin qarşısında valyuta məzənnəsində də əhəmiyyətli dərəcədə artımların ola bildiyi gözlənmişdir. Məzənnə artımları Taylandda 1997-ci ilin avqustunda, İndoneziyada 1997-ci ilin no- yabrında və Koreyada 1997-ci ildə tətbiq olunan BVF dəstəkli güclü pul-yüksək faiz siyasəti təklif olunan proqramlara qarşı sü- rətlənə bilmişdir. Buna bənzər vəziyyətlər bir vaxtlar Braziliyada da yaşanmışdır. Bu vəziyyətlər faiz ilə məzənnə artımı arasında tərs bir ə laqə olduğunu söyləyən ənənəvi BVF yaxınlaşmasıyla ə laqələndirilmirdi. Dolayısıyla BVF yaxınlaşmasına güclü təzyiqlər gəlməyə başlamışdır və bu təzyiqlərdən də ikinci bir krizis siyasəti yaxınlaşması yaranmışdır. P. Krugman, J. Sachs və J. Stiglits kimi dünya bankında da araşdırmalar aparmış tanınmış iqtisadiyyatçıların irəli çıxardığı bu ikinci yaxınlaşma, krizislə birlikdə maliyyə və pul siyasətinin yumşalması, real faizin də düşürülməsinin vacibliyi, çünki krizis sonrasında real iqtisadiyya- tın müxtəlif səbəblərlə onsuzda daralma meylinə girmiş olduğunu 206 ifadə etməkdədir. Krizisin gətirdiyi müəyyənsizlik səbəbindən onsuzda daralma meylinə girən bir iqtisadiyyatda, bir də pulun sıxışdırılması və faizin yüksəlməsi iqtisadiyyatda krizisin daha da dərinləşməsinə səbəb olacaqdır. Yeni yanaşma. Maliyyə krizisi ilə bağlı olaraq “maliyyəni sürətləndirən təsiri” və “nəticənin təsiri” kimi ifadələrdən istifadə edən ikinci yaxın- laşmaya görə, faiz artımı valyuta məzənnəsində sabitlik saxlamaq bir yana, belə bir mexanizm ilə valyuta məzənnəsinin daha da yük- səlməsinə səbəb olmaqdadır. Yüksələn real faiz, real iqtisadiyyatın gərginliyinə səbəb olmaqdadır. “Bu iqtisadiyyat yüksək faizə dayana bilməz” düşüncəsiylə ölkənin risk cəhdi yüksəlməkdə, xarici valyuta çıxışı da artmaqdadır. Bu vəziyyətdə valyuta məzənnəsi daha da yük- səlməkdə və növbədə sərmayələri çökdürməkdədir. Yüksək real faizin yüksək krizis gətirməsi belə bir nəticə təsiri ilə də açıqlana bilər. Böhranın gətirdiyi valyutaya təzyiq, böhran və daralma meyli ilə şirkətlərin son nəticələri onsuzda pozulmağa başlamışdır. Real faiz artdıqca həm borc artacaq, həm iqtisadiyyat zəyifləyəcək. Beləcə nəticələr daha da pisləşəcəkdir. Belə bir iqtisadiyyata istər borclanma şəklində, istər birbaşa sərmayə olaraq xarici mənbə girişi daha da azalacaq və bu da böhran nisbətini yüksəldəcəkdir. Beləcə faiz və məzənnə artımı yenə birlikdə hökm sürəcək, iqtisadiyyat zəyifləyəcək. Yüklə 1,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|